ÖĞRETMENLERİN MARUZ KALDIKLARI YILDIRMA EYLEMLERİNİN CİNSİYET YÖNÜNDEN İNCELENMESİ

Yıl 2007, Cilt: 5 Sayı: 2, 345 - 365, 01.06.2007

Necati Cemaloğlu Abbas Ertürk

Öz

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim okullarında görev yapan öğretmen ve okul yöneticilerinin
maruz kaldıkları yıldırmayı cinsiyet açısından incelemektir. Araştırma, tarama modelindedir.
Araştırmanın örneklemini 2004-2005 eğitim-öğretim yılında Ankara’nın 4 merkez ilçesinde görevli 347
öğretmen ve okul yöneticisi oluşturmaktadır. Veriler, öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırmanın sıklığını
ölçmek için 5’li Likert türü ölçekten oluşan anketle toplanmıştır. Araştırmada frekans (f), yüzde (%), kaykare
(χ2) ve t-testi hesaplanmıştır. Araştırmanın sonucunda; ilköğretim okullarında görev yapan erkek
öğretmenler, “Kendini gösterme ve iletişim, sosyal ilişkiler, itibara saldırı, yaşam kalitesi ve mesleki
durum” alt boyutlarında kadın öğretmenlere göre daha fazla yıldırmaya maruz kaldıkları, bu kişilere
yönelik yıldırmaya başvuranların dörtte üçünün erkek, dörtte birinin ise kadın olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yıldırma, eğitim, öğretmen, okul, cinsiyet

A STUDY ON ACTS OF MOBBING SUFFEREDBY TEACHERS IN TERMS OF THEIR GENDER

Öz

The aim of this study is to determine the rates of occurrence of the course of mobbing between
the employees of the primary schools The domain of the research planned in a screening model covers
the staffs who are in 16 primary schools in four central districts of Ankara in Ankara in 2004-2005
education years. The questionnaire is made up of four separate dimensions in fivefold Likert type is
prepared in order to measure the frequency of the intimidating behaviors to which the staff of education
and managers are exposed. Frequency distribution, percentage and t-test were determined in an analysis
of the data gathered in the survey, which showed that male teachers and managers in sub-categories
"capturing attention and communication, social relations, damage to reputation, life quality, and
professional status" were exposed to mobbing more than female teachers and managers. According to the
results of the survey, three-fourths of those subjecting those people to mobbing were male and the
remaining one-fourths were females

Anahtar Kelimeler

Mobbing, education, teacher, school, sex

Kaynakça

• Arpacıoğlu, G. (2003). İşyerindeki Stresin Gizli Kaynağı: Zorbalık ve Duygusal Taciz. İnternet’ten 23.09.2004 tarihinde elde edilmiştir. http://www.hrdergi.com.
• Aslan, M. (1995). Öğretmenlerin Örgütsel Stres Kaynakları: Yayımlanmamış doktora tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ataklı, A. (1999). Öğretmenlerde Stres ve İş Memnuniyeti. Çağdaş Eğitim Dergisi, 146 (3), 16-32.
• Baltaş, A. ve Baltaş, Z. (1998). Stres ve Başa Çıkma Yolları, İstanbul: Remzi Yayınları.
• Baltaş, A. (2003). Adı Yeni Konmuş Bir Olgu: İşyerinde Yıldırma . İnternet’ten 25.8.2004 makaleler.asp? makaleid=166 elde edilmiştir.
• http://www.baltas-baltas.com/
• Bjorkqvist, K.; Osterman, K. ve Hjelt-Back, M. (1994). Aggression among university employees. Aggressive Behavior, 20, 173-184.
• Borg, G. M. ve Riding J. R. (1991). Occupational stress and job .satisfaction among school administrators. Journal Of Educational Administration, 31 (1), 4-21.
• Boyle, G. J.; Borg, M. G.; Falzon, J. M. ve Baglioni, A. J. (1995). A structural model of thedimensions of teacher stres. British Journal of Educational Psychology, 65 (2), 49-67.
• Brodsky, C. (1976). The Harassed Worker, Toronto: Lexington Books DC Heath and Company.
• Capel, S. A. (1991). A longitudinal study of burnout in teachers. British Journal of Educational Psychology, 61, 36-45.
• Clarke, J. (2002). Maymuncuk, İşyerinde İletişim ve Politika, İstanbul: Mess Yayınları.
• Davenport, N.; Schwartz, R. ve Elliott, G. (2003). Mobbing: İşyerinde Duygusal Taciz. (Çev. Osman Cem ÖNERTOY), İstanbul: Sistem Yayınları.
• Demir, K. (1997). Orta Öğretim Okullarında Okul Yöneticisi ve Öğretmenlerin Stres Kaynakları: Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dick, R. Van ve Wagner, U. (2001). Stres and strain in teaching: A structural equation approach . British Journal of Educational Psychology, 71, 243-259.
• Einarsen, S. (2000). Harassment and Bullying at Work: a Review of The Scandinavian Approach. Aggression and Violent Behavior, 5 (4), 379-401.
• Einarsen, S. ve Raknes, B. I. (1997). Harassment in the workplace and the victimization of men. Violence and Victims, 12, 247-263.
• Einarsen, S.; Matthiesen, S. B. ve Skogstad, A. (1998). Bullying, burnout and well- being among assistant nurses. Journal of Occupational Health and Safely - Australia and New Zealand, 14, 563-568.
• Einarsen, S.; Raknes, B. I.; Matthiesen, S. B. ve Hellesoy, O. H. (1996) Bullying at work and its relationships with health complaints. Moderating effects of social support and personality. Nordisk Psykologi, 48, 116-137.
• Einarsen, S., ve Skogstad, A. (1996). Bullying at work: Epidemiological findings in public and private organizations. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5, 185—201.
• Field, T. Bullying in a Public Sector Organisation Being Privatised. İnternet’ten 25.5.2004 tarihinde elde edilmiştir. http://www.bullyonline.org/personal.htm.
• Friesen, D.; Prokop, C. M. ve Sarros, J. C. (1988). Why teachers burn out. Educational Research Quarterly, 12, 9-19.
• Friesen, D. ve Sarros, J. C. (1989). Sources of burn out among educators. Journal of Organizational Behaviour, 10, 179-188.
• Kayum, A. (2002). İlköğretim okulu yöneticilerinin örgütsel stres Kaynakları: Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kyriacou, C. ve Sutcliffe, J. (1978). A model of teacher stres Educational Studies, 4, 1-6.
• Leymann, H. (1990). Mobbing and psychological terror at workplaces. Violence and Victims, 5, 119-126.
• Leymann, H. (1993). Mobbing. Hamburg, Rowohlt.
• Mikkelsen, E. ve Einarsen, S. (2002a). Relationships Between Exposure To Bullying at Work and Psychological and Psychosomatic Health Complaints: The Role of State Negative Affectivity and Generalized Self-Efficacy. Scandinavian Journal of Psychology, 43, 397-405.
• Mikkelsen, E. ve Einarsen, S. (2002b). Basic Assumptions and Symptoms of Post- Traumatic Stres Among Victims of Bullying at Work. European Journal of Work and Organizational Psychology, 11 (1), 87-111
• Millî Eğitim Bakanlığı APK Kurulu Başkanlığı. (2005). 2004-2005 Millî Eğitim İstatistikleri. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• Namie, G. (1999). The Workplace Mobbing. İnternet’ten 25.05.2004 tarihinde elde edilmiştir. http://www.bullyonline.org/personal.htm.
• Nield, K. (1996). Mobbing and well-being: Economic and personal development implications. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5, 239-249.
• Özdayı, N. (1990). Resmî ve Özel Liselerde Çalışan Öğretmenlerin İş Tatmini ve İş Streslerinin Karşılaştırmalı Analizi: Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi. İşletme Fakültesi.
• Pehlivan, İ. (1993). Eğitim Yönetiminde Stres Kaynakları: Yayımlanmamış doktora tezi: Ankara: Ankara Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tutar, H. (2004). İşyerinde Psikolojik Şiddet (Mobbing) Nedenleri İnternet’ten 13.01.2004 kariyerdestekkendinintanı/ 0,,lmt-0@lc-1,00.asp elde edilmiştir.
• http://www.yenibir.com/
• Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerde Tükenmişlik; Görülen Psikolojik Belirtiler ve Başa Çıkma Davranışları: Yayımlanmamış doktora tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Vandekerckhove, W. ve Commers, M. (2003). Downward Workplace Mobbing: a Sign of The Times? Journal of business Ethics, 45: 41–50.
• Yücetürk, E. (2003). Örgütlerde Durdurulamayan Yıldırma Uygulamaları: Düş Mü? Gerçek http://www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_gos.php?nt=226 14.05.2004 tarihinde elde edilmiştir.
• Zapf, D. (1999). Organizational, Work Group Related and Personal Causes of Mobbing / Bullying at Work. International Journal of Manpower, 20, 70-85.
• Zapf, D.; Knorz, C. ve Kulla, M. (1996). On the relationship between mobbing factors, and job content, social work environment and health outcomes. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5, 215-237.