İLKÖĞRETİM OKULU MÜDÜRLERİNİN LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE OKUL İKLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2012, Cilt: 10 Sayı: 1, 29 - 43, 01.03.2012

Cihad Şentürk Mesut Sağnak

Öz

Bu çalışmanın amacı ilköğretim okullarında görev yapan okul müdürlerinin liderlik davranışları ile okul
iklimi arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Veriler, liderlik
davranışlarını betimleme ölçeği (LBDQ) ve örgüt iklimini betimleme ölçeği (OCDQ) ile elde edilmiştir.
Araştırmanın örneklemini Niğde il ve ilçe merkezindeki 57 ilköğretim okulunda görevli 723 öğretmen
oluşturmuştur. Veriler ortalama, standart sapma ve Pearson momentler çarpımı korelasyonu tekniği
kullanılarak analiz edilmiştir. İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılarına göre, okul
müdürlerinin en çok yapıyı kurma liderlik davranışını gösterdiği; okul ikliminde moral ve anlayış
gösterme boyutlarının yüksek, çözülme ve uzak durma boyutlarının ise düşük olduğu sonucuna
ulaşılmıştır. Okul müdürlerinin liderlik davranışları ile okul iklimi arasında anlamlı ilişki bulunmuştur.
Liderlik davranışları ile örgüt ikliminin çözülme, engelleme ve uzak durma boyutları arasında negatif
yönde; samimiyet, moral, yakından kontrol, işe dönüklük, anlayış gösterme arasında pozitif yönde
anlamlı ilişki belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Liderlik davranışları, okul müdürü, okul iklimi, eğitim yönetimi

Kaynakça

• Ashkanasy, N. M., Wilderom, C. P. M. Peterson, M. F. (2000). Handbook of organizational culture & climate. London: Sage Publications, Inc.
• Aydın, M. (1991). Eğitim yönetimi. Ankara: Hatipoğlu Yayınevi.
• Balcı, A. (2004). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. (4. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Buluç, B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15 (57), 5–34.
• Bursalıoğlu, Z. (2005). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Can, H. (1997). Organizasyon ve yönetim. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Celep, C. (2004). Dönüşümsel liderlik. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Cemaloğlu, N. (2007a). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73–112.
• Cemaloğlu, N. (2007b). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile yıldırma arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 77–87.
• Cerit, Y. (2008). İlköğretim okulu müdürlerinin hizmet yönelimli liderlik davranışlarının öğretmenlerin tükenmişliklerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 55, 547–570.
• Çağlar, A., Yakut, Ö. ve Karadağ, E. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan kişilik özellikleri ve liderlik davranışları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi 6 (1), 61-80.
• Çelik, V. (2000). Okul kültürü ve yönetim. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çelik, V. (2002). Sınıf yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Çelik, V. (2007). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çetinkanat, A. C. (1988). Örgütsel iklim ve işdoyumu. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dağlı, A. (1996). İlköğretim okullarının örgüt iklimi (Adana ve Gaziantep illeri örneği). Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erçetin, Ş. (2000). Lider sarmalında vizyon. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Erden, H. ve Erden, A. (2007). Teachers' perception in relation to principles' technology leadership: 5 primary school cases in turkish republic of northern Cyprus. International Educational Technology (IETC) Conference (Nicosia, Turkish Republic of Northern Cyprus, May 3-5, 2007, Page: 7-13).
• Ergene, T. (1990). The Leadership styles of the high school administrators and relations with their type A/type B behavior patterns. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ergun, T. (1981). Türk kamu yönetiminde önderlik davranışı. Ankara: TODAİE Yayınları.
• Ertekin, Y. (1978). Örgüt iklimi. Ankara: Doğan Basımevi
• Gantes, V. M. H., Phelps, L. A., Jones, J. D., Holub, T. (1995). Voices of diversity in emerging vocationalism: students’ perspectives on school climate. Annual Meeting of the American Educational San Francisco, California. (Eric Document: ED:383906).
• Research Association.
• Griffin, W. R. (1996). Management. Newjersey: Houghton Mifflin Company.
• Gümüşeli, A. İ. (2001). Çağdaş okul müdürünün liderlik alanları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 28, 531–548.
• İnandı, Y. ve Özkan, M. (2006). Resmi ilköğretim okulları ve liselerde görev yapan yönetici ve öğretim liderliği davranışları göstermektedir? Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (2), 123–149.
• Kaya, Y. K. (1999). Eğitim yönetimi, kuram ve Türkiye’deki uygulama. Ankara: Bilim Yayıncılık.
• Karadağ, E., Başaran, A., Korkmaz, T. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin algıladıkları liderlik biçimleri
• ile iş doyumları arasındaki ilişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (21), 32–45.
• Korkmaz, M. (2007). Örgütsel sağlık üzerinde liderlik stillerinin etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 13 (49), 57–91.
• Önal, A. (1979). Kara Harp Okulunda 1978–1979 akademik yılında seçilmiş bir subay ve öğrenci uygulamaları konusunda yürütülen bir bilimsel araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Özmen, F., Aküzüm, C. (2010). Okulların kültürel yapısı içinde çatışmalara bakış açısı ve çatışma çözümünde okul yöneticilerinin liderlik davranışları. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2 (2), 65–75.
• Şişman, M. (2004). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Şişman, M. ve Turan, S. (2002). Eğitimde toplam kalite yönetimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Tagiuri, R. (1968). The concept of organizational climate. (Editor: Renato Tangiuri and George H. Litwin). Boston: Harvard University Press.
• Uzun, E. (2008). Özel ve devlet okulu yöneticilerinin liderlik davranışlarının öğretmen görüşlerine göre karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yakut, Ö. (2006). Eğitim yöneticilerinin liderlik davranışları ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, Bilimler Enstitüsü, İstanbul. (Küçükçekmece
• İlçesi örneği). Sosyal
• Yılmaz, A., Ceylan, Ç. B. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 66, 277–394.