Türkiye’de Program Geliştirme Çalışmaları: Cumhuriyet’in İlanından Günümüze Tarihsel Bir Analiz

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 2, 810 - 830, 28.12.2021

Rahime Çobanoğlu , Ali Yıldırım

https://doi.org/10.37217/tebd.912329

Cited By: 4

Öz

Bu makalenin amacı, alanyazın incelemesine dayalı olarak Cumhuriyet’in ilanından günümüze ülkemizde program geliştirme alanında öne çıkan temel konuları, Cumhuriyet sonrası dönemde programlara yön veren yaklaşımları ve geçmiş program geliştirme çalışmaları ışığında Eğitim Programları ve Öğretim alanı açısından ortaya çıkan sonuçları tartışmaktır. Makalede bulgular, Cumhuriyet sonrası dönemde program geliştirme süreci ile ilgili öne çıkan ana konular ve geçmişte iz bırakan eğitim programlarının temel özellikleri olmak üzere iki tema altında sunulmaktadır. Program geliştirme süreci ile ilgili bulgular; program geliştirme sürecine paydaş katılımının sağlanması, kırsal bölgelerin ihtiyaçlarına cevap verebilen programların geliştirilmesi ve bir model çerçevesinde program geliştirme çalışmalarının yürütülmesi konularına yoğunlaşmaktadır. Diğer taraftan, geçmiş eğitim programlarının özellikleri ile bulgular, Cumhuriyet’in ilanından sonra farklı yaklaşımlara dayalı olarak geliştirilen 1924, 1926, 1936, 1948, 1968, 1995, 2005 ve 2017 Programları’nın program geliştirme tarihimizde önemli bir yer tuttuğunu göstermektedir. Geçmiş program geliştirme çalışmalarında birçoğu program geliştirme süreci ile ilgili olan çeşitli sorunlar olduğu göze çarpmaktadır. Türkiye’de program geliştirme alanında yaşanan gelişmeleri eleştirel bir bakış açısı ile analiz eden bu makalenin günümüz program geliştirme çalışmalarına ve araştırmalarına ışık tutması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim Programı, Program Geliştirme, Cumhuriyet Sonrası Eğitim Programları, Tarihsel Analiz

Destekleyen Kurum

Bu çalışma herhangi bir kurum tarafından desteklenmemiştir.

Curriculum Development Studies in Turkey: A Historical Analysis from the Declaration of Republic to Present

Öz

This paper, based on a literature review, aims to discuss the main issues in the area of curriculum development in our country from the declaration of the Republic to the present day, the approaches that shaped curricula in the post-Republic period, and the implications for the field of Curriculum and Instruction considering past curriculum development studies. In the paper, findings are presented under two themes: major issues related to the curriculum development process in the post-Republic period and the main features of the curricula that left their mark on the past. The findings regarding the curriculum development process center on the participation of stakeholders in the curriculum development process, the development of curricula that can respond to the needs of rural areas, and the execution of curriculum development studies considering a model. On the other hand, the findings regarding the features of past curricula reveal that 1924, 1926, 1936, 1948, 1968, 1995, 2005, and 2017 curricula, developed in light of different approaches after the declaration of the Republic, constitute an important place in our curriculum development history. It is striking that there are various problems in past curriculum development studies, many of which are related to the curriculum development process. This paper that analyzes the developments in Turkey in the area of curriculum development with a critical perspective offers implications for current curriculum development studies and efforts.

Anahtar Kelimeler

Curriculum, Curriculum Development, Curricula of the Post-Republic Period, Historical Analysis

Kaynakça

• Aktan, S. (2018). Curriculum studies in Turkey: A historical perspective. New York: Palgrave Macmillan.
• Akşit, N. (2007). Educational reform in Turkey. International Journal of Educational Development, 27, 129-137. doi: 10.1016/j.ijedudev.2006.07.011
• Altunya, N. (2019). İlkokul programlarımıza toplu bir bakış (1911-2002). B. Aslan & F. Bıkmaz (Ed.), Prof. Dr. Mehmet Ali Kısakürek’e armağan içinde (s. 147-193). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Arslan, M. (2000). Cumhuriyet dönemi ilköğretim programları ve belli başlı özellikleri. https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/146/aslan.htm sayfasından erişilmiştir.
• Aslan, E. (2010). Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk ders kitapları. Eğitim ve Bilim, 35(158), 215-231. http://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/663 sayfasından erişilmiştir.
• Aslan, E. (2011). Türkiye Cumhuriyeti’nin ilkokullarda izlediği ilk öğretim programı: “1924 İlk Mektepler Müfredat Programı”. İlköğretim Online, 10(2), 717-734. http://ilkogretim-online.org.tr/index.php/io/article/view/1616/1453 sayfasından erişilmiştir.
• Bellack, A. A. (1969). History of curriculum thought and practice. Review of Educational Research, 39(3), 283-292. doi: 10.3102/00346543039003283
• Binbaşıoğlu, C. (2014). Başlangıçtan günümüze Türk eğitim tarihi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bobbitt, F. (1918). The curriculum. Boston: Houghton Mifflin Company.
• Bobbitt, F. (1924). How to make a curriculum. Boston: Houghton Mifflin Company.
• Bümen, N. T. (2020). Türkiye’de eğitim programı uzmanı olmak. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(2), 757-776. doi: 10.37217/tebd.757483
• Bümen, N. & Aktan, S. (2014). Yeniden kavramsallaştırma akımı ışığında Türkiye’de eğitim programları ve öğretim alanı üzerine özeleştirel bir çözümleme. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 1123-1144. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/209908 sayfasından erişilmiştir.
• Christou, T. (2009). Gone but not forgotten: The decline of history as an educational foundation. Journal of Curriculum Studies, 41(5), 569-583. doi: 10.1080/00220270902875197
• Coşğun-Kandal, S. (2019). Atatürk Dönemi’nde yurttaşlık dersleri: tarihsel süreç, ders kitapları ve programlar. Tarih İncelemeleri Dergisi, 34(2), 387-412. doi: 10.18513/egetid.661563
• Çelenk, S. (2019). Cumhuriyet dönemi ilköğretim programlarında köy okullarına yönelik düzenlemeler. İlköğretim Online, 18(4), 1823-1836. doi: 10.17051/ilkonline.2019.639339
• Çoban, O. & Akşit, İ. (2018). 2005 ve 2017 sosyal bilgiler öğretim programlarının öğrenme alanı, kazanım, kavram, değer ve beceri boyutları açısından karşılaştırılması. Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 479-505. doi: 10.7596/taksad.v7i1.1395
• Demirhan-İşcan, C. & Hazır-Bıkmaz, F. (2012). Eğitim programları ve öğretim alanında lisansüstü eğitim programlarının analizi. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 45(1), 107-138. doi: 10.1501/Egifak_0000001238
• Demirel, Ö. (1992). Türkiye’de program geliştirme uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 27-43. http://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/1385-published.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Demirel, Ö. (2017). Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi.
• Dewey, J. (1902). The child and the curriculum. Chicago: University of Chicago Press.
• Dindar, H. & Taneri, A. (2011). MEB’in 1968, 1992, 2000 ve 2004 yıllarında geliştirdiği fen programlarının amaç, kavram ve etkinlik yönünden karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 363-378. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/817438 sayfasından erişilmiştir.
• Eğitim Programları ve Öğretim Alanı Profesörler Kurulu İlköğretim 1-5. Sınıflar Öğretim Programlarını Değerlendirme Toplantısı (Eskişehir) Sonuç Bildirisi (2005). https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/91064 sayfasından erişilmiştir.
• Eğitim Reformu Girişimi (2017). Öğretim Programları Arka Plan Raporu. http://www.egitimreformugirisimi.org/wpcontent/uploads/2017/03/Ogretim_Programlari_Arka_Plan_Raporu.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Ertürk, S. (1988). Türkiye'de eğitim felsefesi sorunu. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(3), 11-22. http://efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/1483-published.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Ertürk, S. (2017). Eğitimde “program” geliştirme. Ankara: Edge Akademi.
• Evin-Gencel, İ. (2017). Program geliştirme ve değerlendirme sürecinde sorunlar. B. Oral & T. Yazar (Ed.), Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme içinde (s. 540-554). Ankara: Pegem Akademi.
• Garrett, A. W. (1994). What is curriculum history and why is it ımportant? Annual Meeting of the American Educational Studies Association’da sunulmuş bildiri, Chapel Hill, NC, November 1994. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED383584.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Gözütok, D. (2003). Türkiye’de program geliştirme çalışmaları. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/ dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/160/gozutok.htm sayfasından erişilmiştir.
• Gürol, M. & Bavlı, B. (2015). Eğitim politikaları bağlamında eğitim programlarının değerlendirilmesi. A. Gümüş (Ed.), Türkiye’de eğitim politikaları içinde (s. 351-367). Ankara: Nobel.
• Hazır-Bıkmaz, F., Aksoy, E., Tatar, Ö. & Atak-Altınyüzük, C. (2013). Eğitim programları ve öğretim alanında yapılan doktora tezlerine ait içerik çözümlemesi (1974-2009). Eğitim ve Bilim, 38(168), 288-303. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/1627/596 sayfasından erişilmiştir.
• Kalaycı, N. & Baysal, S. B. (2020). Sosyal bilgiler öğretim programlarının karşılaştırmalı analizi (2005-2017-2018). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 106-129. doi: 10.32709/akusosbil.544022
• Kalaycı, N. & Yıldırım, N. (2020). Türkçe dersi öğretim programlarının karşılaştırmalı analizi (2009 2017-2019). Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 238-262. doi: 10.24315/tred.580427
• Klein, M. F. (1992). A perspective on the gap between curriculum theory and practice. Theory into Practice, 31(3), 191-197. doi: 10.1080/00405849209543542
• Kliebard, H. M. (1968). The curriculum field in retrospect. P. W. F. Witt (Ed.), Technology and the curriculum içinde (s. 69-84). New York: Teachers College Press.
• Korkmaz, İ. (2017). Cumhuriyetten günümüze Türkiye’de program geliştirme ve değerlendirme çalışmaları. B. Oral & T. Yazar (Ed.), Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme içinde (s. 540-554). Ankara: Pegem Akademi.
• MEB. (2017a). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine. http://ttkb.meb.gov.tr/ meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf sayfasından erişilmiştir.
• MEB. (2017b). İlköğretim ve ortaöğretim öğretim programlarının güncellenmesi. http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_01/13152934_basYn_aYklamasY_13012017.pdf sayfasından erişilmiştir.
• MEB. (2020a). V. Milli Eğitim Şurası. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/29164807 _5_sura.pdf sayfasından erişilmiştir.
• MEB. (2020b). Geçmişten günümüze Millî Eğitim Şûraları. https://ttkb.meb.gov.tr/ www/gecmisten-gunumuze-mill-egitim-sralari/icerik/328 sayfasından erişilmiştir.
• Millî Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Tebliğler Dergisi. (1983). Talim ve terbiye kurul kararları. http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/viewcategory/47-1983 sayfasından erişilmiştir.
• Orakcı, Ş., Durnalı, M. & Özkan, O. (2018). Curriculum reforms in Turkey. O. Karnaukhova, A. Udovikina & B. Christiansen (Ed.), Economic and geopolitical perspectives of the commonwealth of independent states and Eurasia içinde (s. 225-251). USA: IGI Global.
• Öksüz, H. & Köksal, Ü. (2018). Amerikan belgeleri ışığı altında cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye’de eğitim. Gazi Akademik Bakış, 11(23), 317-351. doi: 10.19060/gav.504405
• Pinar, W. F. (1978). The reconceptualisation of curriculum studies. Journal of Curriculum Studies, 10(3), 205-214. doi: 10.1080/0022027780100303
• Schwab, J. J. (1969). The practical: A language for curriculum. The School Review, 78(1), 1-23. doi: 10.1080/00220272.2013.809152
• Sert, M., Gündoğdu, K. & Akar-Vural, E. (2018, Ekim). Türkiye'de eğitim programları ve öğretim alanının bugünü, yarını. 27. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Antalya, Türkiye.
• Tanner, L. N. (1982). Curriculum history as usable knowledge. Curriculum Inquiry, 12(4), 405-411. doi: 10.1080/03626784.1982.11075855
• Tuğluoğlu, F. & Tunç, T. (2010). 1926 İlkmektep müfredatı ve Cumhuriyet dönemi eğitiminin ekonomik hedefleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 26(76), 55-98. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/676433 sayfasından erişilmiştir.
• Tyler, R. (1949). Basic principles of curriculum and instruction. Chicago: The University of Chicago Press.
• Varış, F. (1969). Eğitimde program araştırmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(1), 23-32. doi: 10.1501/Egifak_0000000256
• Varış, F. (1989). Millî eğitimde birkaç kritik sorun. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22(1), 1-6. doi: 10.1501/Egifak_0000000873
• Varış, F. (1996). Eğitimde program geliştirme. Teoriler-teknikler. Ankara: Alkım.
• Yıldırım, A. (1994). Program geliştirme modelleri ve ülkemizdeki program geliştirme çalışmalarına etkileri. I. Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiri Tam Metinleri Kitabı, Cilt I içinde (s. 150-162). Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi.