Öğretmenlerin Okul Yöneticilerinden Beklentilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 3, 2450 - 2471, 31.12.2024

Muhammet Bahadır Şahin , Necati Cemaloğlu

https://doi.org/10.37217/tebd.1335871

Öz

Bu araştırma Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okul öncesi, ilk, orta ve lise düzeyindeki devlet okullarında görev yapan öğretmenlerin yöneticilerinden olan beklentilerini çeşitli değişkenler temelinde belirlemek üzere yapılmıştır. Tarama modelinde desenlenen nitel özellikteki araştırmanın örneklemini 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Kayseri ili Talas ilçesindeki resmî okullarda görev yapan 12 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Görüşmeler yüz yüze gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlerin görüşleri beş tema altında toplanmıştır. Bunlar; (1) eğitsel, (2) yönetsel, (3) sosyal, (4) kişisel ve (5) ekonomik temalardır. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Bu analiz, öğretmenlerin yöneticilerden beklentilerini ve deneyimlerini derinlemesine anlamak amacıyla yapılmıştır. Araştırma, yönetici görev algılarının belirlenmesi, eğitimsel verimliliğin artırılması ve yönetsel davranış farklarının ortaya konulması açısından alana önemli bir katkı sağlamaktadır. Araştırma ile öğretmenler okul yöneticilerinden adil ve eşit olmaları, okulun fiziksel ihtiyaçlarını gidermeleri, tecrübeleri ile örnek olmaları, öğretmenleri motive etmeleri, mesleki çalışmaları desteklemeleri, etkili iletişim becerilerine sahip olmaları, kararlara ortak etmeleri açısından beklenti içerisinde oldukları sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, Okul, Okul yöneticisi, Öğretmen beklentileri

Examination of Teachers' Expectations from School Administrators in Terms of Various Variables

Öz

This research was conducted to determine the expectations of teachers working in preschool, primary, middle and high school level official schools affiliated with the Ministry of National Education from their managers on the basis of various variables. The sample of the research patterned in the qualitative survey model consisted of 12 teachers working in public schools in Talas district of Kayseri province in the 2022-2023 academic year. The data of the study were collected using a semi-structured interview form prepared by the researcher. The interviews took place face-to-face. The opinions of the teachers were gathered under five themes. These are: (1) educational, (2) administrative, (3) social, (4) personal, and (5) economic themes. The data were analyzed by content analysis. The analysis was performed in order to determine the expectations of teachers and their experiences in depth. The research is considered important in terms of determining the perceptions of managerial duties, increasing educational efficiency, and revealing the differences in managerial behavior. With the research, it was concluded that teachers expected school administrators to be fair and equal, to meet the physical needs of the school, to set an example with their experiences, to motivate teachers, to support professional studies, to have effective communication skills, and to participate in decisions.

Anahtar Kelimeler

Teacher, School, School administrator, Teacher expectation

Kaynakça

• Akbaşlı, S. & Diş, O. (2019). Öğretmen görüşleri doğrultusunda lider okul yöneticilerinin yeterlilikleri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 2(2), 86-102. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijls/issue/47860/586375 sayfasından erişilmiştir.
• Aktepe, V. (2014). Okul yöneticilerinin seçme ve yetiştirme uygulamalarına yönelik öğretmen ve yönetici görüşleri. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2), 89-105. https://www.acarindex.com/pdfs/138813 sayfasından erişilmiştir.
• Aras, N. (2020). Okul müdürlerinin sahip olduğu okul liderliği standartlarına ilişkin öğretmen algıları. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3(1), 58-68.
• Argon, T. & Çelik, H. (2006). İlköğretim okullarında çalışan yöneticilerin sosyal beceri yeterlik düzeyleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 58-78. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aibuefd/issue/1513/18362 sayfasından erişilmiştir.
• Aslanargun, E. (2012). Okul müdürlerinin sahip olması gereken değerler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1327-1344. https://docplayer.biz.tr/127413-Okul-mudurlerinin-sahip-olmasi-gereken-degerler.html sayfasından erişilmiştir.
• Aslanargun, E. (2015). Teachers’ expectations and school administration: Keys of better communication in schools. Eurasian Journal of Educational Research, 15(60), 17-34. https://doi.org/10.14689/ejer.2015.60.2
• Atay, İ. D. (1988). İşletmelerde insan gücü verimliliğini etkileyen faktörler. MESS.
• Aydın, M. (2014). Eğitim yönetimi. Gazi.
• Balcı, A. (2003). Örgütsel sosyalleşme. Pegem.
• Barnett, K. & McCormick, J. (2004). Leadership and individual principal-teacher relationships in schools. Educational Administration Quarterly, 40(3), 406-434. https://doi.org/10.1177/0013161X03261742 sayfasından erişilmiştir.
• Beshah, M. & Anshu, A. (2024). Evaluating the relationship between training expectations of teachers and the received training: Pre-service primary school English teachers in focus. Social Sciences and Humanities Open, 9, 100815. https://doi.org/10.1016/j.ssaho.2024.100815
• Blase, J. & Blase, J. (2000). Effective school leadership: Transforming principal and teacher relationships. Educational Administration Quarterly, 36(2), 258-290.
• Bursalıoğlu, Z. (1998). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış (11. b.). Pegem Özel Eğitim Hizmetleri.
• Can, N. (2004). Öğretmenlerin geliştirilmesi ve etkili öğretmen davranışları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(16), 103-119.
• Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin örgüt sağlığı üzerindeki etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 165-194.
• Çelik, V. (2005). Liderlik. Y. Özden (Ed.), Eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı içinde (s. 187- 215). Pegem.
• Çiftçi, N. (2017). Öğretmenlerin algılarına göre motivasyon kaynaklarının belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Erçetin, Ş. Ş. (2000). Liderlik sarmalında vizyon (2. b.). Nobel.
• Ergen, Y. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderlik davranışlarının öğretmenlerin motivasyonu üzerindeki etkisi (Manisa ili örneği) (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Göksoy, S. (2017). Okulların altyapı yeterliliği. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 1(1), 9-15. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijolt/issue/31367/342886 sayfasından erişilmiştir.
• Freed, D., Sims, P., Tagaris, A., Hornberger, R., & Safer, A. (2021). International school principals’ insights and experiences with teacher motivation. International Journal of Educational Leadership Preparation, 16(1), 60-73.
• Fullan, M. (2001). Leading in a culture of change. Jossey-Bass.
• Heck, R. H. & Hallinger, P. (2009). Assessing the contribution of shared leadership to school improvement and student learning. Educational Administration Quarterly, 45(4), 634-662.
• Helvacı, M. A. & Aydoğan, İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 41-60. https://dergipark.org.tr/tr/pub/usaksosbil/issue/21648/232728 sayfasından erişilmiştir.
• Hoy, W. K. & Miskel, C. G. (2013). Educational administration: Theory, research, and practice (9. b.). McGraw-Hill Higher Education.
• Ismail, S. A. A. & Jarrah, A. M. (2021). Exploring pre-service teachers' perceptions of their pedagogical preferences, teaching competence and motivation. Journal of Psychology and Education, 58(1), 5194–5212.
• Kelley, C. J. & Finnigan, K. (2003). The effects of organizational context on teacher expectancy. Educational Administration Quarterly, 39(5), 603-634. https://doi.org/10.1177/0013161X0325729
• Kılıç, D. (2018). Eğitime giriş (4. b.). Nobel.
• Kılınç, A. Ç., Bozkurt, E., & İlhan, H. (2018). Öğretmen özerkliğine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 9(18), 77-98.
• Köyebakan, A. (2020). Öğretmenlerin okul yöneticilerinden beklentileri (Denizli ili Kale ilçesi örneği) (Tezsiz Yüksek Lisans Projesi). https://gcris.pau.edu.tr/handle/11499/28581 sayfasından erişilmiştir.
• Kruger, C., Van Rensburg, O. J., & De Witt, M. (2016). Meeting teacher expectations in a DL professional development programme-A case study for sustained applied competence as programme outcome. The International Review of Research in Open and Distributed Learning, 17(4), 50-65.
• Kuşdemir, Y. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin, öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme sürecinde sosyalleşme stratejilerini kullanma becerileri (Kırıkkale ili örneği) (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Leithwood, K. & Jantzi, D. (2000). The effects of transformational leadership on organizational conditions and student engagement with school. Journal of Educational Administration, 38(3), 191-207.
• Malkoç, S. & Kaya, E. (2015). Sosyal bilgiler öğretiminde sınıf dışı okul ortamlarının kullanılma durumları. Elementary Education Online, 14(3), 1079-1095. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8620/107311 sayfasından erişilmiştir.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev. Ed.). Nobel.
• Mgaiwa, S. J. & Hamis, Y. J. (2022). School principals versus teachers’ expectations: The interplay between school leadership and teachers’ job satisfaction in rural Tanzania. International Journal of Educational Leadership Preparation, 17(1), 123-145.
• Nahal, S. P. (2009). Exploring disparities between teachers’ expectations and the realities of the education profession. Research in Higher Education, 8, 1-19. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=c5999e0a8d80049b77fe7b81282eab7920214b56 sayfasından erişilmiştir.
• Özdemir, A. (2006). Okul kültürünün oluşturulması ve çevreye tanıtılmasında okul müdürlerinden beklenen ve onlarda gözlenen davranışlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(4), 411-436. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26118/275151 sayfasından erişilmiştir.
• Özdemir, T. Y., Kartal, S. E., & Yirci, R. (2014). Okul müdürlerinin öğretmenleri motive etme yaklaşımları. Turkish Journal of Educational Studies, 1(2), 190-215. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkjes/issue/34151/377635 sayfasından erişilmiştir.
• Özden, Y. (1999). Eğitimde yeni değerler. Pegem Akademi.
• Özel, E. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretim yaşantılarında okul idaresinden beklentileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(39), 281-290. https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/4781/65919 sayfasından erişilmiştir.
• Sağır, M. (2018). Okul liderliği. N. Can (Ed.), Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi içinde (s. 209-239). Pegem.
• Sezer, Ş. (2018). Okul müdürlerinin yönetsel özellikleri, kültüre bağlı yönetsel değerleri ve kendilerinden beklenen evrensel liderlik değerleri. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8(3), 715-723. https://dergipark.org.tr/tr/pub/odusobiad/issue/40617/465284 sayfasından erişilmiştir.
• Şahin, A. E. (2000). İlköğretim okulu müdürlerinin yeterlikleri. Eğitim Yönetimi Dergisi, 6(22), 261-265. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10374/126961 sayfasından erişilmiştir.
• Şahin, D. D. İ. (2013). Öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 142-167. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yyuefd/issue/13705/165934 sayfasından erişilmiştir.
• Şahin, İ., Beycioğlu, K., & Fırat, N. (2011). Öğretmen görüşlerine göre çeşitli yönetim becerilerinin okul müdürleri için önem dereceleri. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 58-75. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deubefd/issue/25121/265261 sayfasından erişilmiştir.
• Şahin, M. B. (2016). Okul müdürlerinin öğretmenlerin motivasyon düzeylerine etkilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Kayseri ili örneği) (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. Şanlı, Ö., Altun, M., & Karaca, R. (2014). Okul yöneticilerinin iletişim becerilerinin öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(2), 1-12. https://dergipark.org.tr/tr/pub/inujgse/issue/8718/108871 sayfasından erişilmiştir.
• Şişman, M. (2019). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (11. b.). Pegem Akademi.
• Tanrıöğen, A. (2000). Temel eğitim öğretmenlerinin okul müdürlerinden bekledikleri öğretimsel liderlik davranışları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(7), 67-73. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/11136/133205 sayfasından erişilmiştir.
• Taşçı, B. (2022). Okul yönetiminde liderlik ve liderliğin okul çıktıları üzerindeki etkisi. Hakkari Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-18.
• Tofur, S. & Yıldırım, R. (2021). Okul müdürlerinin okul yönetim süreçleriyle ilgili görüşlerinin incelenmesi (Demirci ilçesi örneği). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(78), 961-987. https://doi.org/10.17755/esosder.823787
• Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 24, 543-599. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10372/126941 sayfasından erişilmiştir.
• Ünal, S. (2000). İlköğretim okulu yöneticilerinin okullarında motivasyonu sağlama etkinlikleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(7), 84-90. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/11136/133208 sayfasından erişilmiştir.
• Yalçın, S. (2017). Öğretmenlerin algılarına göre istenmeyen okul yöneticisi davranışları. Ekev Akademi Dergisi, 21(69), 105-116. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosekev/issue/71366/1147532 sayfasından erişilmiştir.
• Yeşilyurt, E. (2010). Öğretmenlik uygulaması öğretim programının standart temelli ve ihtiyaca cevap verici modeller ışığında değerlendirilmesi (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23, 7-12. http://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5326 sayfasından erişilmiştir.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. b.) Seçkin.
• Yıldız, V. A. (2020). İlkokulda çalışan öğretmenlerin eğitime dair beklentileri. Uluslararası Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 1(1), 10-21. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijpes/issue/52682/681470 sayfasından erişilmiştir.
• Wahlstrom, K. L. & Louis, K. S. (2008). How teachers experience principal leadership: The roles of professional community, trust, efficacy, and shared responsibility. Emerging Adulthood, 44(4), 458-495. https://doi.org/10.1177/21676968241288271
• Zhang, S., Nishimoto, M., & Liu, K. (2019). Preservice teacher expectations of the principal’s role in teacher induction. New Waves-Educational Research and Development Journal, 22(1), 72–89.