İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin İyi ve Kötü Kavramlarına Yükledikleri Anlamlar Üzerine Bir Çalışma

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 3, 1699 - 1720

Rabia Aktürk , Şükran Calp

https://doi.org/10.37217/tebd.1383554

Öz

İyi veya kötüyü neyin oluşturduğu ve bu kavramların ahlaki çerçeveleri nasıl şekillendirdiği, ahlak felsefesinin merkezinde yer alır. Yetişmekte olan çocuklar, ahlak söylemine taze ve filtrelenmemiş bir bakış açısı getirirler. Onların iyi ya da kötüye dair algıları, yalnızca toplumsal normlarla değil aynı zamanda benzersiz deneyimleriyle, bilişsel gelişimleriyle ve çevrelerindeki dünyaya ilişkin anlayışlarıyla da şekillenir. Bu çalışma çocukların iyi ve kötü hakkındaki düşüncelerinin keşfedilmemiş alanını araştırmayı ve onların ahlaki akıl yürütmelerinin inceliklerini açığa çıkarmayı amaçlamaktadır. Çocukları ahlaki anlamların inşasında aktif katılımcılar olarak kabul etmenin önemi göz önünde bulundurulduğunda çalışma, sürekli değişen bir dünyada “iyi” veya “kötü” olmanın ne anlama geldiğine dair devam eden tartışmalara değerli bir katkı sunmaktadır. Nitel araştırma yöntemiyle yürütülen çalışmaya, yirmi beş dördüncü sınıf öğrencisi katılmıştır. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Çalışmanın bulguları, tanım yapmakta zorlanmalarına rağmen öğrencilerin iyi ve kötüyü örnekler üzerinden tarif edebildiklerini göstermektedir. Öğrenciler iyilik ve kötülük kavramına ilişkin yaptıkları açıklamalarla toplum yanlısı davranışları örneklemişlerdir. Bu durum çocukların ahlaki gelişimlerinin temellerini, çevrelerindeki iyi ve kötü davranışları gözlemleyerek oluşturmaya başladıklarını göstermektedir. İyilikle ilgili verdikleri örnekler incelendiğinde nedenlerden ya da faydalı olma durumundan daha çok sonuçlara ve toplum tarafından takdir edilme ya da onaylanmaya odaklandıkları görülmektedir. Öğrencilerin kötülükle ilgili ifadelerinde sadece ahlaki kötülükten bahsetmeleri, doğal kötülüğe hiç değinmemiş olmaları zihinlerinde kötülük şemasının tek taraflı var olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

İyi, Kötü, Çocuk

Etik Beyan

Araştırmanın etik kurul izni, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi İnsan Araştırmaları Eğitim Bilimleri Etik Kurulundan, 31 Mart 2022 tarih ve E-88012460-050.01.04-162261 sayı no ile alınmıştır.

A Study on the Meanings that Fourth Grade Elementary School Students Attach to the Concepts of Good and Evil

Öz

The essence of what constitutes good or evil and how these concepts shape moral frameworks is central to moral philosophy. Developing children brings a fresh and unfiltered perspective to moral discourse. Children's perceptions of good and evil are shaped not only by social norms but also by their unique experiences, cognitive development, and understanding of the world around them. This study aims to explore children’s thoughts on good and evil and to uncover the subtleties of their moral reasoning. By considering children as active participants in the construction of moral meanings, the study contributes valuable insights to ongoing discussions about what it means to be “good” or “evil” in a constantly changing world. The study, where the qualitative method was used, involved twenty-five fourth-grade students and utilized a semi-structured interview form as the data collection tool. The findings revealed that despite difficulties in defining terms, students were able to describe good and evil through examples. The students illustrated pro-social behaviors through their explanations of goodness and evil. This suggests that children begin to form the foundations of their moral development by observing good and evil behaviors in their surroundings. When examining the examples given about goodness, it presented evidence that the students focused more on outcomes and social approval rather than the reasons or benefits behind good actions. The fact that students had only discussed moral evil in their statements about evil and had not mentioned natural evil indicated that their concept of evil was one-sided.

Anahtar Kelimeler

Good, Evil, Child

Kaynakça

• Abavoz, S. (2020). 6-12 yaş arası çocukların dini ve ahlaki gelişimlerinde anne ve babaların rolü. Türk Din Psikolojisi Dergisi, 119-148.
• Akkaya, S. (2021). Edebiyat ve kötülük: 20. yüzyıl edebi metinlerinde kötülük kavramına çoğulcu bir yaklaşım (Doktora Tezi). http://openaccess.ogu.edu.tr:8080/xmlui/handle/11684/4230 sayfasından erişilmiştir.
• Cevizci, A. (1999). Paradigma felsefe sözlüğü. Paradigma.
• Cevizci, A. (2002). Etiğe giriş. Paradigma.
• Gander, M. J., Gardiner, H. W., & Bass, G. M. (1981). Child and adolescent development. Little Brown.
• Güleç, Y. (2021). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin çizimlerinde iyilik ve kötülük kavramları. Turkish Studies, 16(2), 279-304.
• Güngör, E. (2010). Ahlak psikolojisi ve sosyal ahlak. Ötüken Neşriyat.
• Gürses, İ. & Kılavuz, M. (2016). Kuşakların ahlâkî değerleri birlikte öğrenmesi: Kohlberg’ın ahlâkî gelişim kuramı açısından bir değerlendirme. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 97-117.
• Haidt, J. (2001). The emotional dog and its rational tail: A social ıntuitionist approach to moral judgment. Psychological Review, 108(4), 814-834.
• Hill, K. A. & Hill, C. L. (1977). Children’s concepts of good and bad behavior. Psychological Reports, 41(3), 955–958.
• Killen, M. & Smetana, J. G. (2015). Origins and development of morality. M. E. Lamb & R. M. Lerner (Ed.), Handbook of child psychology and developmental science: socioemotional processes içinde (s. 701-749). John Wiley & Sons.
• Kohlberg, L. (1981). Essays on moral development: Vol. I - The philosophy of moral development. Harper & Row.
• Lee, D. (2012). The categorization of "bad animal" and its relation to animal appeances: A study of 6-year-old children's perceptions. Journal of Social, Evolutionary, and Cultural Psychology, 6(1), 32-49.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1984). Qualitative data analysis. Sage.
• Özsarı, A. & Öğretir-Özçelik, A. D. (2020). Toplumsal alan kuramına göre Türkiye’de orta çocukluk dönemindeki ahlaki gelişim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 53(3), 1051-1074.
• Piaget, J. (2007). Çocukta dil ve düşünme (S. E. Siyavuşgil & Y. T. Günaydın, Çev.). Palme.
• Pieper, A. (2012). Etiğe giriş (V. Atayman & G. Sezer, Çev.). Ayrıntı.
• Tuğral, S. (2014). Mâturîdî mektebinde irade ve iyilik-kötülük düşüncesinin gelişmesinde Sadruşşeria’nın katkısı. Ofis.
• Turan, İ. (2010). Bazı batı Türk ve çocuk klasiklerinde dini ve ahlaki değerler. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(3), 171-194.
• Yasa, M. (2015). Kötülük sorunu. Elis.
• Yıldırım, G. (2015). Kötülük olgusu ve Tanzimat devri Türk romanında kötülük (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi sayfasından erişilmiştir.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilgilerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yin, R. (1984). Case study research: design and methods. Sage.