Investigation of the Factors Affecting the Work Motivation of Teachers Working in Secondary Education Institutions

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 3, 1807 - 1830

Engin İş , Yıldız Zengin Güneş

https://doi.org/10.37217/tebd.1481910

Öz

The aim of the research is to examine the factors affecting the work motivation of teachers working in secondary education institutions. A case study, one of the qualitative research methods, was used in the study. For this purpose, data from three different school types were collected by interview method using semi-structured interview forms. The study group of the research consisted of a total of 15 teachers working in five Anatolian high schools, five vocational and technical Anatolian high schools, and five Anatolian imam hatip high schools, which were determined by maximum diversity sampling technique in Mardin in the 2023-2024 academic year. In the study, the factors that positively affected work motivation were categorised under three headings as administrative, student, and parent-related factors. However, negative administrative attitudes, parents‘ interventions and indifference, students’ indifference to school, low level of readiness, and inadequate economic conditions negatively affected teachers' motivation. When the factors affecting the motivation of teachers in the work environment according to school types were analysed, it was found that administrative attitudes affected the motivation of teachers working in Anatolian high schools and Anatolian imam hatip high schools the most, while student and parent attitudes affected the motivation of teachers working in vocational high schools the most. In order to increase the motivation of teachers, it is suggested that administrative pressures should be reduced, positive attitudes and behaviours should be encouraged, an environment that is sensitive to the needs of school staff should be created, continuous communication with students and parents and solution-oriented approach and economic conditions of teachers should be improved.

Anahtar Kelimeler

Work motivation, Teacher, Secondary education

Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin İş Motivasyonunu Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi

Öz

Araştırmanın amacı, ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin iş motivasyonlarını etkileyen faktörleri incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Bu amaçla veriler üç farklı okul türünden veriler yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılarak görüşme yöntemiyle toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Mardin'de maksimum çeşitlilik örnekleme tekniği ile belirlenen 5 Anadolu lisesi, 5 mesleki ve teknik Anadolu lisesi ve 5 Anadolu imam hatip lisesinde çalışan toplam 15 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada, iş motivasyonunu olumlu etkileyen etmenler idari, öğrenci ve veli kaynaklı faktörler olarak üç başlıkta toplanmıştır. Olumsuz idari tutumlar, velilerin müdahaleleri ve ilgisizlikleri, öğrencilerin okula ilgisizliği, düşük hazırbulunuşluk düzeyi ve yetersiz ekonomik koşullar öğretmenlerin motivasyonunu olumsuz etkilemektedir. Okul türlerine göre öğretmenlerin iş ortamında motivasyonlarını etkileyen faktörler incelendiğinde Anadolu liseleri ve Anadolu imam hatip liselerinde çalışan öğretmenlerin motivasyonunu en çok idari tutumlar etkilerken, meslek liselerinde çalışan öğretmenlerin motivasyonunu en çok öğrenci ve veli tutumlarının etkilediği sonucu elde edilmiştir. Öğretmenlerin motivasyonunu artırmak için idari baskıların azaltılması, olumlu tutum ve davranışların teşvik edilmesi, okul çalışanlarının ihtiyaçlarına duyarlı bir ortam oluşturulması, öğrenci ve velilerle sürekli iletişim ve çözüm odaklı yaklaşım ile öğretmenlerin ekonomik koşullarının iyileştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İş motivasyonu, Öğretmen, Ortaöğretim

Kaynakça

• Akan, E. & Ulaş, A. H. (2023). Öğretmenlerin motivasyonunu etkileyen faktörleri ele alan çalışmalara genel bir bakış: Bir meta sentez çalışması. TEBD, 21(3), 1453-1472. https://doi.org/10.37217/tebd.1267657
• Aktaş, A. & Özgenel, M. (2020). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmen performansına etkisi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 3(2), 1-18. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijls/issue/56102/721883 sayfasından erişilmiştir.
• Aktekin, S. & Kuzucu, T. (2019). Öğretmenlerin motivasyonlarını etkileyen okul içi ve okul dışı faktörlerin analizi. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi(21), 35-66. https://scholar.archive.org/work/6odhhcqzenhfnfenwwypllpkai/access/wayback/https://diyalektolog.com/files/diyalektolog/37686200-87ae-4461-b76d-bc7b2516f174.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Anderson, L. W. & Krathwohl, D. R. (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom's taxonomy of educational objectives. Addison Wesley Longman.
• Atmaca, S. (2017). Öğretmen motivasyonu ve mesleki performans. Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(4), 123-137.
• Aycan, M. M. (2020). Öğretmenlerde mesleki motivasyon ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Bassett-Jones, N. & Lloyd, G. C. (2005). Does Herzberg’s motivation theory have staying power? Journal of Management Development, 24(10), 929-943. https://www.emerald.com/insight/content/ doi/10.1108/02621710510627064/full/ht/full/html sayfasından erişilmiştir.
• Berg, B. L. & Lune, H. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Eğitim.
• Börü, N. (2018). The factors affecting teacher-motivation. International Journal of Instruction, 11(4), 761-776. https://doi.org/10.12973/iji.2018.11448a
• Can, G. & Özdemir, S. (2017). The investigation of factors affecting the job satisfaction of teachers. International Journal of Educational Research Review, 2(3), 92-98. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijere sayfasından erişilmiştir.
• Chiang, C. F. & Jang, S. C. (2008). An expectancy theory model for hotel employee motivation. International Journal of Hospitality Management, 27(2), 313-322. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0278431907000564 sayfasından erişilmiştir.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri, desen ve analiz (2. b.). Anı.
• Creswell, J. (2021). Karma yöntem araştırmalarına giriş (M. Sözbilir, Çev.). Pegem A.
• Deci, E. L. & Ryan, R. M. (2013). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. Plenum.
• Demir, S. (2018). Yöneticilerinin kullandıkları motivasyonel dil ile öğretmen motivasyonunun incelenmesi (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Demirci, O. (2011). İlköğretim okullarında çalışan sözleşmeli ve kadrolu öğretmenlerin özlük haklarındaki farklılıklar ve iş motivasyonu (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Emmer, E. T., Evertson, C. M., & Worsham, M. E. (2003). Classroom management for elementary teachers. Allyn and Bacon.
• Epstein, J. L. (2018). School, family, and community partnerships: Preparing educators and improving schools. Routledge.
• Eren, E. (2014). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. Beta Basın.
• Eren, A. (2019). Öğretmen motivasyonu ve öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Eğitimde Kalite Araştırmaları, 8(2), 45-58.
• Ergül, F. (2005). Motivasyon ve motivasyon teknikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 67-79. https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6128/82193 sayfasından erişilmiştir.
• Ertürk, R. (2016). Öğretmenlerin iş motivasyonları. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 2(3), 1-15.
• Ertürk, R. & Aydın, B. (2024). Öğretmenlerin iş motivasyonunu artıran ve olumsuz etkileyen durumların incelenmesi. The Journal of Academic Social Science, 58(58), 582-603.
• Fraenkel, J., Wallen, N., & Hyun, H. (2012). How to design and evaluate research in education (10. b.). McGraw-Hill Education.
• Gagné, M. & Deci, E. L. (2005). Self-determination theory and work motivation. Journal of Organizational Behavior, 26(4), 331-362. https://onlinelibrary.wiley.com/toc/10991379/2005/26/4 sayfasından erişilmiştir.
• Guba, E. G. & Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. Educational Communication and Technology Journal, 30(4), 233-252. https://www.webofscience.com/wos/woscc/full-record/WOS:A1982QA67400002 sayfasından erişilmiştir.
• Gümüştaş, Z. & Gülbahar, B. (2022). Öğretmenlerin mesleki motivasyonunu etkileyen etkenler. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(20), 180-182. https://doi.org/10.46872/pj.538
• Güven, R. (2023). Eğitim yönetiminde motivasyonun başlıca karakteristiklerinin ve motivasyonla ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7(32), 41-52. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1204660 sayfasından erişilmiştir.
• Hanushek, E. A. & Woessmann, L. (2015). The knowledge capital of nations: Education and the economics of growth. MIT.
• Hattie, J. (2009). Visible learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. Routledge.
• Herzberg, F. (2008). One more time: How do you motivate employees? Harvard Business Review, 46(1), 53-62. https://www.webofscience.com/wos/woscc/full-record/WOS:000180036600014 sayfasından erişilmiştir.
• Hoover-Dempsey, K. V. & Sandler, H. M. (1995). Parental involvement in children's education: Why does it make a difference? Teachers College Record, 97(2), 310-331. https://doi.org/10.1177/016146819509700202
• Ingersoll, R. M. & Merrill, L. (2018). Seven trends: The transformation of the teaching force. Consortium for Policy Research in Education, University of Pennsylvania.
• Karasar, N. (2022). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Nobel Akademi.
• Kılıç, Y. (2019). Okul yöneticilerinin kişisel inisiyatif alma ve sergiledikleri liderlik davranışlarının öğretmen motivasyonuna etkisi (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Klecker, B. J. & Loadman, W. (1996). Exploring the relationship between teacher empowerment and teacher job satisfaction. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 400 254). https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED400254.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Lüdtke, O., Trautwein, U., Kunter, M., & Baumert, J. (2006). Reliability and agreement of student ratings of the classroom environment: A reanalysis of TIMSS data. Learning Environments Research, 9(3), 215-230. https://doi.org/10.1007/s10984-006-9014-8
• Marzano, R. J. (2007). The art and science of teaching: A comprehensive framework for effective instruction. ASCD.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev.). Ankara: Nobel.
• Merriam, S. B. & Grenier, R. S. (Ed.). (2019). Qualitative research in practice: Examples for discussion and analysis. John Wiley & Sons.
• Nokay, N. (2019). Öğretmen motivasyonunun yordayıcısı olarak yaşam stili (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• OECD. (2019). Education at a glance 2019: OECD indicators. OECD.
• Özdoğru, M. (2022). Türkiye’de öğretmen motivasyonunu etkileyen örgütsel faktörler: Bir meta-analiz çalışması. Trakya Eğitim Dergisi, 12(3), 1737-1749. https://doi.org/10.24315/tred.1090296
• Özgenel, M. & Aktaş, M. (2020). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmen performansına etkisi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi, 3(2), 1-18. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijls/issue/ 56102/721883 sayfasından erişilmiştir.
• Öztürk, M. & Kılınç, S. (2020). Eğitim sistemi kalitesi ve öğretmen motivasyonu. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 91-108.
• Patton, S. (2019). Parents' and teachers' perceptions of parental involvement (Doktora Tezi). https://www.proquest.com/docview/2307397163?pq-origsite sayfasından erişilmiştir.
• Pomerantz, E. M. & Eaton, M. M. (2001). Maternal intrusive support in the academic context: Transactional socialization processes. Developmental Psychology, 37(2), 174-186. https://doi.org/10.1037/0012-1649.37.2.174 Reeve, J. & Lee, W. (2014). Students’ classroom engagement produces longitudinal changes in classroom motivation. Journal of Educational Psychology, 106(2), 527. https://doi.org/10.1037/a0034934
• Ryan, R. M. & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 54-67. https://doi.org/10.1006/ceps.1999.1020
• Selen, U. (2016). Çalışanların iç ve dış motivasyon tekniklerine bakış açılarının değerlendirilmesi; yerel yönetim örneği (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
• Taş, H. (2022). Öğretmenlerin motivasyon düzeylerinin incelenmesi (Tezsiz Yüksek Lisans Projesi). https://gcris.pau.edu.tr/handle/11499/39033 sayfasından erişilmiştir.
• Taşdemir, S. (2013). Motivasyon kavramına genel bir bakış, motivasyon araçları ve bilgi teknolojileri ve iletişim kurumu ölçeğinde bir model önerisi (İdari Uzmanlık Tezi). Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu.
• Tschannen-Moran, M. & Woolfolk-Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17, 783-805. http://dx.doi.org/10.1016/S0742-051X(01)00036-1
• Ünsal, S. & Görücü, Y. D. (2023). Öğretmen motivasyonunu etkileyen öğrenci, veli ve yönetici davranışları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Eğitim Dergisi, 5(2), 148–170. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ksued/issue/81255/1383630 sayfasından erişilmiştir.
• Wang, M. T. & Degol, J. L. (2016). Staying engaged: Knowledge and research needs in student engagement. Child Development Perspectives, 10(3), 167-172. https://doi.org/10.1111/cdep.12073
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.