TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ DİLBİLİMİ DERSİNE YÖNELİK ALGILARININ METAFOR ANALİZİ YOLUYLA İNCELENMESİ

Year 2022, Volume: 11 Issue: 4, 1697 - 1716, 15.12.2022

Dilek Yıldırım Bilgen

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Türkçe öğretmeni adaylarının dil bilimi dersine yönelik algılarını metafor analizi yöntemi ile ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2021-2022 akademik yılı Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalında öğrenim gören ve dil bilimi dersini almış olan 45 Türkçe öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim (fenomonolojik) deseni kullanılmıştır. Araştırmanın verileri, araştırmacı tarafından oluşturulan “Dil bilimi dersi ……gibidir. Çünkü…..” ifadesinin yer aldığı formla toplanmıştır. Formlardan elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir.
Türkçe öğretmeni adayları dil bilimi dersine yönelik 34’ü farklı olmak üzere toplam 45 metafor oluşturmuşlardır. Türkçe öğretmeni adaylarının oluşturdukları metaforlar açıklamaları dikkate alınarak 6 kavramsal kategori altında toplanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre; Türkçe öğretmeni adaylarının dil bilimi dersini olumlu algıladıkları tespit edilmiş ve Türkçe öğretmeni adayları, ders içeriğini zor ve kapsamlı bulmalarına rağmen kendilerine katkı sağladığını ve dil bilimi dersinin meslek hayatlarında daha donanımlı olmalarını sağlayacağını belirtmişlerdir.

Keywords

Dil bilimi, metafor, Türkçe öğretmeni adayları, Türkçe eğitimi

References

• Acay Sözbir, S. ve Çamlıbel Çakmak, Ö. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının müzik kavramına ilişkin metaforik algıları. International Journal of Social Science, 42, 269-282.
• Akman, Ö., Özeren, E. ve Yiğen, V. (2017). Examination of Teachers’ Metaphors Concerning with School Concept. International Journal of Social Science Research, 6 (2), 142-157.
• Aksan, D. N. (1993). Anadili eğitimi. VII. Dil bilim Kurultayı Bildirileri, 13-14 Mayıs 1993. (Yay. Haz. K. İmer ve N. E. Uzun), Ankara: AÜDTCF Yayınları.
• Aksan, D. N. (2004). Dil bilim ve Türkçe yazıları. İstanbul: Multilingual.
• Alyaz, Y. (2006). Dil bilim dersinin içerik, amaç ve kazanımlarına yönelik öğrenci tutumları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 23-44.
• Arslan, M. M. ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 171, 100-108.
• Aslan, C. (2010). Türkçe eğitimi programlarında lisansüstü öğrenim gören öğrencilerin akademik özyeterliklerine ilişkin görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(9), 87-115.
• Aydeş, S. S., ve Akın, U. (2016). Okul yöneticilerinin öğretmenlere yönelik metaforik algıları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(3), 20- 39.
• Aydın, İ. H. (2006). Bir felsefî metafor ‘yolda olmak’. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, VI (1), 9-22.
• Aydın, İ. S. ve Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının “öğretmen” ve “öğrenci” kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Turkish Studies, 5(3), 818-842. Balcı, F. A. (2011). Okul metaforları: ilköğretim müfettişlerinin okul algıları. Eurasian Journal of Educational Research, 3(44), 27-38.
• Bargh, J.A. ve Bandrollar, K. (1996). Automaticity in action: the unconscious as repository of chronic goolsand movies. New York: Guildford Press.
• Börekçi, M. (2009). Türk dili edebiyatı ve Türkçe öğretmenlerinin yetiştirilmesi sürecinde dil bilim ve Türkçe öğretimi. Turkish Studies, 4(3), 419-429.
• Burke, K. A. (1945). Grammer of Motives. New York: Prentice-Hall.
• Büyüköztürk, Ş. vd. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cameron, L. (1999). Operationalising “metaphor” forapplied linguistic researc. InL. (Ed. Cameron ve G. Low), Researching and appliying metaphor (pp. 3-28). Cambridge, UK: Cambridge University.
• Cem Değer, A. ve Altunay, U. (1997). Ortaöğretimdeki dil bilim dersleri konusunda öğretmen ve öğrenci görüşleri. http://dad.boun.edu.tr/tr/download/article-file/52717
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Cin Şeker, Z. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının metindilbilim dersine ilişkin görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(4), 1226-1241.
• Çağlayan Dilber, N. (2017). Dil bilim kavramları ışığında Türkçe öğretimi. International Journal of Languages Education, 5(4), 777-786.
• Çakmak, F. (2021). Öğretmen adayları ve öğretmenlerin öğretmenlik ile ilgili metaforik algılarının incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(31), 219-251.
• Enginarlar, H. (2006). “Dil bilim ve dil öğretimi”. Dil bilim temel kavramlar sorunlar tartışmalar (Yayına Hazırlayan Ahmet Kocaman) içinde (s.151-160). Ankara: Dil Derneği Yayınları.
• Eraslan, L. (2011). Sosyolojik metaforlar. Akademik Bakış Dergisi, 27, 1-22.
• Ergenç ,İ. (1993). Yurt dışındaki Türk çocuklarının anadili sorunu. Dil bilim Araştırmaları. http://dad.boun.edu.tr/tr/download/article-file/273322 Fretzin, L. (2001). Metaphors in teaching._____http:lrs.ed.uiuc.edu/students/ fret-zin/EPLllq5Metaphors.htm>
• Güneş, C., ve Tezcan, R. (2017). Metafor Nedir, Ne Değildir? Bahadır Kılcan (Ed.), Metafor ve Eğitimde Metaforik Çalışmalar için Bir Uygulama Rehberi (s. 1-16). Ankara: Pegem Akademi.
• Güneyli, A. ve Küçükavşar, A. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının dil bilim ve dil bilgisi kavramlarına ilişkin algıları. 4. Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu. 8-9 Eylül, Sakarya-Türkiye.
• Keray Dinçel, B. ve Yılmaz, A. (2018). Ortaokul öğrencilerinin ve Türkçe öğretmeni adaylarının “Türkçe dersi” ve “Türkçe öğretmeni” kavramlarına ilişkin metaforları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, XXII (1), 243-276.
• Kerimoğlu, C. (2017). Kuram ve uygulamalarla dil bilim, göstergebilim ve Türkoloji genel dil bilime giriş. Ankara: Pegem Akademi.
• Kılcan, B. (2021). Eğitim bilimlerinde metaforların veri toplama aracı olarak kullanılması, örnek bir uygulama. Metafor ve eğitimde metaforik çalışmalar için bir uygulama rehberi içinde (Ed. B. Kılcan). Ankara: Pegem Akademi.
• Kıran, Z. (2003). Günümüz dil bilim çalışmaları. İstanbul: Multilingual.
• Kızıltepe, Z. (2015). İçerik analizi. F. N. Seggie ve Y. Bayyurt (Ed.), Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları içinde (s. 253-266). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kocaman, A. ve Osam, N. (2000). Uygulamalı dil bilim-yabancı dil öğretimi terimleri sözlüğü. Ankara: Hitit Basım Yayın Tic.
• Kurt, H. S. (2019). Fizik öğretmen adaylarının elektrik konusundaki metaforları ve metaforik algıları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kurudayığlu, M. (2012). Dünyada ve Türkiye’de dil bilgisi öğretiminin temel problemleri. (s. 47-70). Türkçe eğitimi açısından dil bilgisi öğretimi içinde. Ankara: Pegem Akademi. Lakoff, G. ve Johnson, M. (2015). Metaforlar: hayat, anlam ve dil. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. CA: Sage.
• Morgan, G. (1997). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor. (Çev. G. Bulut). İstanbul: MESS.
• Onan, B. (2013). Dil eğitiminin temel kavramları. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Onursal Ayırır, İ. (2006). Dil bilimlerinin yabancı dil öğretimindeki yeri ve öğretmen adaylarına yönelik dil bilim dersleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 31, 85-95.
• Oymak, R. (2018). Anadili eğitim öğretiminde dil bilim ve yan alanları. Kesit Akademi Dergisi, 4(15), 112-129.
• Özbay, M. (2007). Türkçe özel öğretim yöntemleri II. Ankara: Öncü Kitap.
• Palmquist, R.A. (2001). Cognitive style and users metaphors for the exploratory study. Journal of Academic Librarianship, 27(1), 24-32.
• Patton, M.Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev. M. Bütün ve Se. B. Demir). Ankara: Pegem Akademi.
• Pekdoğan, S. ve Kanak, M. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının yaratıcılığa ilişkin algıları: metafor analizi örneği. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 138-147.
• Pilav, S. ve Elkatmış, M. (2013). Öğretmen adaylarının Türkçe kavramına ilişkin metaforları. Electronic Turkish Studies, VIII (4), 1207-1220.
• Saban, A. (2008). İlköğretim I. kademe öğretmen ve öğrencilerinin bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. İlköğretim Online, 7(2), 421-455.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Sağır, M. (2002). İlköğretim okullarında Türkçe dil bilgisi öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sağır, M. ve Atalay, D. (2016). Yeni programa uygun etkinliklerle dil bilgisi öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Sansa Tura, S. (1983). Dil bilimin dil öğretimindeki yeri. Türk Dili, Dil Öğretim Özel Sayısı, 379, 8-17. https://turkoloji.cu.edu.tr/DİL BİLİM/tura.pdf
• Sart, G. (2015). Fenemenoloji ve yorumlayıcı fenomenolojik analiz. Nitel Araştırma Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımları içinde (Ed. Fatma Nevra Seggie ve Yasemin Bayyurt). Ankara: Anı Yayıncılık.
• TDK (2022). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/
• Töremen, E. ve Döş, İ. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin müfettişlik kavramına ilişkin metaforik algıları. International Journal of Educational Reform, 13(3), 295-306.
• Vardar, B. (2001). Dil bilimin temel kavram ve ilkeleri. İstanbul: Multilingual.
• Yeşiloğlu Uçar, F. ve Kan, M. O. (2020). Dil eğitimi öğretmen adaylarının dil bilim terminolojisi ile ilgili yeterlilikleri. Dil Dergisi, 171(1), 51-74.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, H. Ç. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçe öğretimine yönelik metaforik algıları. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(30), 625-643.
• YÖK (2007). Eğitim fakültesi öğretmen yetiştirme lisans programları. https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/egitim-fakultesi-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari.pdf
• YÖK (2017). Türkçe öğretmenliği lisans programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Turkce_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf