Frege: Dile Dönüş

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 4, 35 - 46, 31.07.2024

Tugce Erdinç

Öz

Analitik (çözümlemeci) felsefe, felsefe geleneğinin bir devamıdır. Felsefe sorunlarının dilin analizi aracılığıyla çözümlenebileceği fikrine dayanmaktadır. Analitik felsefenin belirleyici/temel noktası ise ‘açıklık’tır. Onların bakış açısına göre gündelik dil belirsizliklerle doludur. Belirsizlik ise nesnel bir anlama gitme yolunda önemli bir handikaptır. Bunun için felsefenin ilk vazifesi dilin yapısından kaynaklanan belirsizlikleri aydınlatmak, ortadan kaldırmaktır. Karmaşık/belirsiz yapıları ya da ifadeleri/önermeleri basit/saf ögelere indirgeyerek anlaşılır olmasını sağlamaktır. Bu şekilde karmaşık yapılar veya ifadeler anlaşılır olmaktadır. Açıklık arama isteği bir dile dönüş hareketini de beraberinde getirmiştir. Dilin yapısını olabildiğince aydınlatma çabası özellikle Gottlob Frege’nin çalışmalarında göze çarpmaktadır. Dil felsefesinde baş gösteren problemleri mantık ve matematiğin ışığında analiz eden Frege’nin özellikle ‘Anlam ve Yönletim Üstüne’ makalesi, dil felsefesine önemli katkı sağlayan ve dil felsefesinin kurucu metinlerinden biri olarak yerini alır. Frege belirttiğimiz makalesinde bir özdeşlik probleminden bahseder ve bu problemi çözmek için anlam ve yönletim arasında bir ayrıma giderek kendi kuramını ortaya çıkarır. Başka bir deyişle anlam ve yönletimin farklı şeyler olduklarını ileri süren Frege, özdeşlik önermeleri üzerinden bu ayrılığı(anlam ve yönletim) göstermeye çalışarak kendi kuramını ortaya serer.

Anahtar Kelimeler

dil, anlam, anlam ve yönletim

Back to Language: Frege

Öz

Analytical philosophy, is a continuation of the philosophical tradition. It is based on the idea that philosophical problems can be resolved through the analysis of language. The decisive/fundamental point of analytical philosophy is clarity. From their point of view, daily language is full of ambiguities. Uncertainty is an important handicap on the way to an objective meaning. For this reason, the first task of philosophy is to illuminate and eliminate the ambiguities arising from the structure of language. It is to reduce complex/ambiguous structures or statements / propositions to simple elements to make them understandable. In this way, complex structures or expressions are understandable. The desire to seek clarification has brought about a return to language movement. The effort to illuminate the structure of language as much as possible is especially noticeable in Gottlob Frege’s works. Frege’s article ‘On Sense and Reference’, which analyses the problems that arise in the philosophy of language in the light of logic and mathematics, takes its place as one of the founding texts of the philosophy of language. Frege talks about an identity problem in the article we mentioned, and in order to solve this problem, he makes a distinction between sense and reference and reveals his own theory. In other words, Frege, who argues that sense and reference are different things, puts forward his own theory by trying to show this separation (sense and reference) through identity propositions.

Anahtar Kelimeler

language, sense, sense and reference

Kaynakça

• A.Blanchette, Patricia. Gottlob Frege, ss.207-227, 2015. https://sites.nd.edu/patricia-blanchette/files/2018/04/Blanchette-Gottlob-Frege-.pdf
• Bor, İlhan. Analitik Dil Felsefesinde: Dil, Düşünce ve Anlam. Ankara: Elis Yayınları, 2014.
• Cevizci, Ahmet. Bir Bakışta Felsefe. Ankara: Lider Gençlik Kitapları, 2013.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Tarihi: Thales’ten Baudrillard’a. İstanbul: Say Yayınları, 2019.
• Çevik, Ahmet. Matematik Felsefesi ve Matematiksel Mantık. İstanbul: Nesin Yayıncılık, 2019.
• Frege, Gottlob. Aritmetiğin Temelleri: Sayı Kavramı Üzerine Mantıksal - Matematiksel Bir İnceleme. Çeviren H.
• Gözkan, Bülent. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2020.
• Frege, Gottlob. “Anlam ve Yönletim Üstüne”, Çeviren, H. Şule Elkâtip. Felsefe Tartışmaları, 5, 1989.
• İnan, İlhan. Dil Felsefesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2018.
• Kneale, William Calvert. “Gottlob Frege ve Matematiksel Mantık”, Felsefede Devrim: Analitik Felsefenin Doğuşu. Çeviren, Ebubekir Demir. Editör, Alfred Jules Ayer. Ankara: Fol Yayınları, 2021.
• Özcan, Zeki. Dil Felsefesi I (Mantıkçı Paradigma). Bursa: Sentez Yayıncılık, 2020. Preston, Aaron. Analitik Felsefe: Bir Yanılsamanın Tarihi. Çeviren, Meriç Mete. İstanbul: İdea Yayınevi, 2016.
• Rorty, Richard. Felsefe ve Doğanın Aynası. Çeviren, Funda Günsoy. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2006.
• Scruton, Roger. Modern Felsefenin Kısa Tarihi. Çeviren, Utku Özmakas - Ümit Hüsrev Yolsal. Ankara: Dipnot Yayınları, 2018.
• Uygur, Nermi. Dilin Gücü: Denemeler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2019.