ETNİK MENSUBİYET VE SİYASAL DAVRANIŞ İLİŞKİSİ: MUŞ’UN İLK KÜRT KÖKENLİ ÜLKÜCÜLERİ ÜZERİNE BİR ANALİZ

Year 2025, Volume: 6 Issue: 3, 481 - 499, 15.10.2025

Mehmet Şirin Çetin

https://doi.org/10.58702/teyd.1684776

Abstract

Siyasal davranış, sosyolojik, psikolojik ve ekonomik faktörlerden oluşmaktadır. Bireyler siyasal davranışlarını oluştururken bu faktörlerden birinden ya da birkaç tanesinden etkilenebilirler. Bundan dolayı bireylerin siyasi veya ideolojik tercihlerinin açıklanabilir bir altyapıya sahip olduğu varsayılır. Bireylerin mensup oldukları etnik köken de sosyolojik bir faktör olarak onların ideolojik duruşlarını ve siyasi tercihlerini büyük oranda etkilediği bilinmektedir. Fakat sosyolojik bir faktör olarak değerlendirilen etnik mensubiyet her zaman beklendiği yönde etkide bulunarak alışılmış sonuçlar vermeyebilir. Gerek ülkücülüğün fikri temellerini oluşturan kadroların duruşu gerekse benimsedikleri ideallerden dolayı ülkemizde ‘Ülkücülük’ Türk kökenli olanlara mahsus bir siyasi duruş olarak bilinir. Fakat yapılan incelemeler sonucu farklı etnik kökene mensup olanların da bu siyasi duruşu benimsediği gözlemlenmiştir. Muş ilinde yaşayan ‘Kürt Kökenli Ülkücüler’ bu konudaki önemli örneklerden birini oluşturmaktadır. Çalışmada, Muş’un ‘Kürt Kökenli Ülkücüleri’ olarak ele alınan kesimin etnik mensubiyetten ziyade ülke çıkarları ve dini hassasiyetlerinin daha baskın olduğu gözlemlenebilmektedir. Bu bakış açısından dolayı siyasi tercihlerini oluştururken beklenenin dışında bir davranış sergiledikleri savunulabilir.

Keywords

Siyasal Davranış , Etnik Mensubiyet , Ülkücülük , Kürt Kökenli Ülkücüler , Muş.

THE RELATIONSHIP BETWEEN ETHNIC MEMBERSHIP AND POLITICAL BEHAVIOUR: AN ANALYSIS ON THE FIRST KURDISH ORIGIN IDEALISTS OF MUŞ

Abstract

Political behaviour consists of sociological, psychological and economic factors. Individuals may be affected by one or more of these factors while forming their political behaviour. Therefore, it is assumed that individuals’ political or ideological preferences have an explainable underlying structure. It is known that the ethnic origin of individuals, as a sociological factor, greatly affects their ideological stance and political preferences. However, ethnic affiliation, which is considered to be a sociological factor, may not always have the expected effect and give usual results. Due to both the stance of the cadres that shaped the ideological foundations of idealism and the ideals they embraced, idealism in our country is known as a political stance exclusive to those of Turkish origin. However, studies have revealed that individuals from different ethnic backgrounds have also embraced this political stance. The Kurdish-origin idealists living in the province of Muş constitute a significant example in this regard. In the current study, it can be observed that the group referred to as the Kurdish-origin idealists of Muş prioritizes national interests and religious sensitivities over ethnic identity. As a result, it can be argued that they exhibit behaviours contrary to expectations when shaping their political preferences.

Keywords

Political Behaviour , Ethnic Membership , Idealism , Kurdish Origin Idealists , Muş.

References

• Acar, M. D. and Demir, Ö. (2005). Sosyal bilimler sözlüğü. Adres Yayınları.
• Akıncı, A. (2014). Milliyetçilik kuramları. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 131–150.
• Bademci, A. (2013). 12 Eylül işkencesinde ülkücü bir gazetecinin dramı. Ötüken Yayınları.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368–388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
• Baykal, D. (1970). Siyasal katılma. Sevinç Matbaası.
• Biernacki, P. and Waldorf D. (1981). Snowball sampling: Problems and techniques of chain referral sampling. Sociological methods & research, 10(2), 141-163. https://doi.org/10.1177/004912418101000205
• Coşkun, B. and Çetin, M. Ş. (2019). Yerel seçimlerde seçmen davranışını etkileyen faktörler: Muş örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(6), 241–255. https://doi.org/10.18506/anemon.636166
• Cengiz, O. (2018). Türk milliyetçiliği ve ülkücülük. Bilgeoğuz Yayınları.
• Creswell, J. W. (1994). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (Y. Dede, Çevr.). Eğiten Kitap. (Orijinal yayın 1994)
• Demirtürk, S. (2015). 1960–1980 döneminde Türkiye’de sosyo ekonomik değişimin ve dışa yönelişin toplumsal dinamikleri. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 4(12), 155–182.
• Dursunoğlu, İ. (2017). Sosyal medya ve siyasal davranış ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 22, 1579–1585.
• Erkal, M. (2001). Etniklik ve etnik grup kavramları üzerine. Türkiye ve Siyaset, 3, 33–40.
• Güzel, S. Ç. (2018). Ulusalcı ve ülkücü ideolojilerin milliyetçilik anlayışının karşılaştırılması: Aydınlık ve Ortadoğu Gazetesi örnekleri (2005–2017) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Heywood, A. (2019). Siyasi ideolojiler (L. Köker, Çev.). BB101 Yayınları. (Orijinal basım 1992)
• Hocaoğlu, D. (1997). Yeni MHP ve ülkücülük. Son Çağrı Gazetesi, 17.
• Hocaoğlu, D. (2000). Siyâsî milliyetçiliğin iflâsı. XI. Muhalif Gazetesi, (39), 10–13.
• Kalender, A. (2005). Siyasal iletişim: Seçmenler ve ikna stratejileri. Çizgi Kitabevi.
• Karataş, M. (2020). 27 Mayıs 1960 sonrası merkez sağda bir siyasal aktör olarak Ferruh Bozbeyli ve demokratik sağ düşüncesi. Türk Dünyası Araştırmaları, 126(248), 211–230.
• Karataş, M. (2022). Türkiye’nin 1970’li yılları ve milliyetçi cephe hükümetleri. Anadolu ve Balkan Araştırmaları Dergisi, 5(10), 387–422. https://doi.org/10.32953/abad.1139936
• Kösoğlu, N. (2000). Türk milliyetçiliği ve Osmanlı. Ötüken Neşriyat.
• Öğün, S. S. (2004). Türk politik kültürü. Alfa Yayınları.
• Örs, H. B. (Ed.). (2016). 19. yüzyıldan 20. yüzyıla modern siyasal ideolojiler. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Özkan, A. (2007). Oy verme davranışı ve siyasal iletişim stratejileri. TASAM Yayınları.
• Özmen, K. (2024). Nitel araştırmalarda içerik analizi. In Ö. F. Aslan and A. Küçükali (Ed.), Sosyal, iktisadi, beşerî ve yönetim alanları perspektifinden sorunlara bakış 3 (s. 219–238). Efe Akademi Yayınları.
• Öznur, H. (1999). Ülkücü hareket: CKMP’den MHP’ye. Alternatif Yayınları.
• Özkırımlı, U. (2015). Milliyetçilik kuramlar. Doğu Batı Yayınları.
• Pul, S. (2019). Türkiye’de gençlik hareketlerine bir örnek: Ülkücü hareket (1968–1980) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Giresun Üniversitesi.
• Smith, A. D. (1998). Nationalism and modernism. Routledge.
• Subaşı, M. and Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419–426.
• Tabakçı, Z. (2019). Farklı kökenden gelen bireylerin evlilik uyumlarının çeşitli demografik özelliklere göre incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Ticaret Üniversitesi.
• Tekin, H. H. and Tekin, H. (2006). Nitel araştırma yönteminin bir veri toplama tekniği olarak derinlemesine görüşme. İstanbul University Journal of Sociology, 3(13), 101–116.
• Tokgöz, O. (2008). Siyasal iletişimi anlamak. İmge Kitabevi.
• Tuğcugil, A. (1977). Türk milliyetçiliği fikir sistemi. Töre Devlet Yayınları.
• Türkeş, A. (2014). Dava (İlhan Bahar, Haz.). Kamer Yayınları.
• Uzun, T. (2003). Ulus, milliyetçilik ve kimlik üzerine bir değerlendirme. Doğu Batı, 6(23), 131–154.
• Varol, V. (2019). Hatıralar ve hatıratlar ışığında Ülkücü Gençlik Hareketi’nin sözlü tarihi (1970–1990) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Yerasimos, S. (2001). Türkiye’de sivil toplum ve milliyetçilik. İletişim Yayınları.
• Yıldırım, A. and Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. and Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.