TÜRKİYE’DE GEÇİCİ KORUMA REJİMİNİN ULUSLARARASI ÖLÇÜTLER ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2018, Sayı: 1, 37 - 62, 25.12.2018

Dikran M. Zenginkuzucu

Öz

II. Dünya Savaşı sonrası süreç mültecilerin uluslararası korumaya kavuşması
ve uluslararası mülteciler hukukunun oluşmasına şahitlik etmiştir. Ancak
mültecilerin uluslararası alanda korunması gerek kapsamının siyasi ve kişisel
olması gerekse de coğrafi sınırlamalar nedeniyle özellikle 1960’lar sonrası
görülen insanlık krizlerinin ve karmaşık politik çalkantıların yol açtığı
kitlesel akınlara uygun bir cevap üretememiştir. Bu bağlamda, kitlesel sığınmacı
akınlarına karşı ev sahibi ülkeler geçici koruma önlemlerini uygulamaya koymuşturlar.
Ancak geçici korumanın uluslararası bir tanımının ve kabul görmüş ölçütlerinin
olmaması her ülkenin kendi uygulamalarını hayata geçirmesi sonucunu doğurmuştur.
Buna koşut olarak, birçok uluslararası örgüt tarafından uluslararası alanda
geçici koruma uygulamaları için asgari küresel ölçütler geliştirme çabaları ortaya
konmuştur. Bunların başlıcaları Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek
Komiserliği’nin Kılavuzu ve Avrupa Birliği Konseyi Yönergesi’dir. Türkiye’de
bugün 3,5 milyondan fazla Suriye vatandaşı geçici koruma rejimi altındadır.
Türkiye uluslararası koruma ile ilgili mevzuatını 2013’de Yabancılar ve
Uluslararası Koruma Kanunu’nu ve buna istinaden 2014’de Geçici Koruma
Yönetmeliğini çıkararak kurmuştur. Bu makale Türkiye’nin geçici koruma
mevzuatının uluslararası geçici koruma ölçütleri çerçevesinde karşılaştırmalı
olarak gözden geçirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası koruma, sığınma, mülteci, geçici koruma, kitlesel akın, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, geri gönderme

Kaynakça

• Allain, J. (2001). “The Jus cogens Nature of Non-Refoulement”, International Journal of Refugee Law, 13/4, 533-558.
• Chimni, B. S. (2000). “Globalisation, humanitarianism and the erosion of refugee protection”, Working paper no 3, Refugee Studies Center, Oxford University, Oxford.
• Edwards, A. (2001). “Temporary protection, derogation and the 1951 Refugee Convention”, Melbourne Journal of International Law, 13/2, 595-635.
• Elçin, D. (2016). “Türkiye’de Bulunan Suriyelilere Uygulanan Geçici Koruma Statüsü 2001/55 Sayılı Avrupa Konseyi Yönergesi ile Geçici Koruma Yönetmeliği Arasındaki Benzerlik ve Farklılıklar”, TBB Dergisi, 124, 9-80.
• European Union (2001) Council of the European Union, Council Directive 20 01/55/EC of 20 July 2001 on Minimum Standards for Giving Temporary Protection in the Event of a Mass Influx of Displaced Persons and on Measures Promoting a Balance of Efforts Between Member States in Receiving such Persons and Bearing the Consequences Thereof, OJ L.212/12-212/23; 2001/55/EC. 7 Ağustos 2001. <http://www.refworld.org/docid/3ddcee2e4.html> (E.T. 28.8.2018).
• Fitzpatrick, J. (2000). “Temporary protection of refugees: elements of a formalized regime”, American Journal of International Law, 94/2, 279-306.
• Hathaway, J.C. (2001). “Temporary protection of refugees: Threat or solution”, Perspective on Refugee Protection in South Africa (der.) J. Handmaker vd., Lawyers for Human Rights, 41 Pretoria, -49.
• Holborn, L. W. (1939). "The League of Nations and the Refugee Problem." The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 203, 124-135.
• İneli Ciğer, M. (2016). “Uluslararası Hukuka Uygun Geçici Koruma Rejiminin Unsurları Üzerine”, Göç Araştırmaları Dergisi, 2/3, 62-92.
• Kirişçi, K. (1996). Türkiye Coğrafî Sınırlamayı Kaldırıyor mu? Türkiye’de Kasım 1994 Sığınma Yönetmeliği. SGDD, Ankara.
• Loescher, G. (2017). “UNHCR’s origins and early history: Agency, influence, and power in global refugee policy”, Refuge, 33/1, 77-86.
• Mansouri, F., Leach, M. ve Nethery, A (2009). “Temporary protection and the Refugee Convention in Australia, Denmark and Germany”, Refuge, 26/1, 135-147.
• Şığva, S. (2016). “İdari Yargı Kararları Işığında 1062 Sayılı Mukabele-i Bilmisil Kanununun Uygulanışı”, Hacettepe HFD, 6/2, 181-196.
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2016). Türkiye’de geçici koruma statüsündeki Suriye vatandaşlarına yönelik sosyal uyum ve psikososyal destek çalışmaları koordinasyonu ve planlama çalıştayı. Ankara.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2018). Yıllara göre Geçici Koruma Kapsamındaki Suriyeliler, http://www.goc.gov.tr/icerik6/gecici-koruma_363_ 378_4713_icerik (E.T. 27.9.2018).
• Topal, A. H. (2015). “Geçici Koruma Yönetmeliği ve Türkiye’deki Suriyelilerin Hukuki Statüsü”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2/1, 5-22.
• United Nations High Commissioner for Refugees (2011). The 1951 Convention relating to the status of refugees and its 1967 Protocol. UNHCR, Geneva.
• United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR). The refugee Convention, 1951 - the travaux préparatoires analysed by a commentary by Dr. Paul Weis. http://www.unhcr.org/protection/travaux/4ca34be29/refugee-convention-1951-travaux-preparatoires-analysed-commentary-dr-paul.html (E.T. 11.9.2018).
• United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR). Expert Meeting on International Cooperation to Share Burdens and Responsibilities, 28 Haziran 2011, Amman. <http://www.refworld.org/docid/4e9fed232.html> (E.T. 28.8.2018).
• United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR). Guidelines on temporary protection or stay arrangements, Şubat 2014: <https://cms.emergency.unhcr.org/documents/11982/44933/UNHCR,+Guidelines+on+Temporary+Protection+or+Stay+Arrangements,+2014/373af576-cd03-4134-9d49-e03a1add6a9e> (E.T. 28.8.2018).
• United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR). Protection of Asylum-Seekers in Situations of Large-Scale Influx No. 22 (XXXII), 21 Ekim 1981. http://www.refworld.org/docid/3ae68c6e10.html (E.T. 28.8.2018).
• United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR). Summary of Deliberations on Climate Change and Displacement. Nisan 2011. http://www.unhcr.org/4da2b5e19.html (E.T. 28.8.2018). United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR). UNHCR in 2017. http://reporting.unhcr.org/sites/default/files/gr2017/pdf/01b_Mission.pdf (E.T. 26.8.2018). United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR). UNHCR Summary Observations on the Commission Proposal for a Council Directive on Minimum Standards for Giving Temporary Protection in the Event of a Mass Influx (COM(2000) 303, 24 May 2000), 15 Eylül 2000. http://www.refworld.org/docid/437c64b04.html (E.T. 28.8.2018).