Televizyon Dizileri ve Şiddeti Özendirme İlişkisi: Prime-Time Kuşağındaki Yerli Diziler

Yıl 2020, Sayı: 4-5, 131 - 144, 15.06.2020

Bayram Çağlar

Öz

Bu çalışma Türkiye’deki yerli televizyon dizilerindeki şiddet olgusunu incelemektedir. Ortaya çıktığı günden beri televizyonun etkileri çeşitli şekillerde tartışma konusu olmuştur. Bu çalışma kültürel göstergeler kuramından hareketle televizyon dizilerinin diğer toplumsal dinamiklerle birlikte bireyler ve toplumlar üzerinde olumsuz etkilerinin olabileceğini ileri sürmektedir. Türkiye’de yerli dizi olarak ifade edilen ve prime time kuşağında yayımlanan belli başlı dizilerdeki şiddet gösterimi hakkında çeşitli raporların incelenmesinin sonrasında fiziksel ve psikolojik şiddete bağlı olarak reel hayattaki pratiklere benzer ve koşut bir durumun olduğu sonucuna varılmıştır. Raporların ortaya koyduğu toplumsal gerçeklikten hareketle özellikle kadın cinayetlerinin her yıl daha da artmasının, televizyonun gösterime sunduğu ve özellikle yerli dizilerdeki şiddetin bir ilişkisini bulunabileceği tezi işlenmiştir. Bu bağlamda çalışmada özellikle ekrandaki şiddetin görselliğini ve söyleminin azaltılması adına çözüm önerileri sunulmuştur. Bu öneriler başta medya kuruluşlarına yönelik olmakla birlikte kamu yararına denetim gerçekleştiren Radyo Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) de uygulayabileceği ve sansür kapsamı dışındaki pratik çözümlerden oluşmaktadır. Çalışma teorik bir tartışma zemini üzerine oturtularak televizyonun şiddeti ürettiği ve toplumun da bunu taklit ettiği hipotezinden hareket etmiştir. Bu hipotez çalışmada, son yıllarda toplumda meydana gelen şiddet olaylarını gündem yapan raporların verileriyle de test edilerek doğrulanmıştır. Ayrıca çalışma televizyon dizilerindeki şiddet gösterimi raporlarının verilerinin kuramsal bir analizinden oluşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Şiddet, Yerli Diziler, Kültivasyon, Televizyon Kültürü, Dizi Raporları

Kaynakça

• Cumhuriyet, (6 Temmuz 2019). “Kan donduran rapor açıklandı! 2019 yılının ilk altı ayında 214 kadın öldürüldü”, http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/1474172/kan-donduran-rapor-aciklandi.html,24.11.2019)
• Deloitte, (Rapor, 2014).“Dizi Yapım Sektörü”. Dünyanın En Renkli Ekranı Türkiye’de Dizi Sektörü, (https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/technology-media-telecommunications/tr-media-tv-report.pdf, 22.11.2019).
• Fiske, John. Popüler Kültürü Anlamak (Çev. Süleyman İrvan). İstanbul: Parşömen Yayınları, 2013.Fiske, John. İletişim Çalışmalarına Giriş.(Çev. Süleyman İrvan). İstanbul: Bilim Sanat Yayınları, 2003.Gerbner, George. Medyaya Karşı. (Der. Michael Morgan). (Çev. Güneş Ayas, Veysel Batmaz ve İsmail Kovacı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2014.
• Güngör, Nazife. İletişim: Kuramlar ve Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2013.
• Halloran, James D. Televizyonun Etkileri.(Halloran, Masson, Brown &McQuail). (Çev. Ayseli Usluata). İstanbul: İstanbul Reklâm Yayınları, 1973.
• Kur’an-ı Kerîm. “Maîde Sûresi: 32”. Elmalılı Hamdi Yazır Tefsiri: Sadeleştiren Abdulselam Tunç ve Hüseyin Börekoğlu. Ankara: Sefa Yayıncılık. 2010.
• Küçükerdoğan, Rengin. Reklam Nasıl Çözümlenir? Reklam İletişiminde Göstergeler ve Stratejiler. İstanbul: Beta Yayınları, 2011.
• Maigret, Eric. Medya ve İletişim Sosyolojisi. (Çev. Halime Yücel). İstanbul: İletişim Yayınları, 2013.
• McQual, Denis, Seven Windahl. Kitle İletişim Modelleri: Kitle İletişim Çalışmalarında.(Çev. Konca Yumlu). Ankara: İmge Kitabevi,2010.
• Mutlu, Erol. İletişim Sözlüğü. Ankara: Sofos Yayınları, 2012.
• Postman, Neil. Televizyon Öldüren Eğlence: Gösteri Çağında Kamusal Söylem. (Çev. Osman Akınhay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2004.
• Taşcıer, Gamze. “Dizilerin Şiddet Karnesi 2”. https://www.gazetekritik.com/, 27.09.2019(https://www.gazetekritik.com/vekil-haberleri/chp-li-tascier-den-dizilerin-siddet-karnesi-2-raporu-h92310.html. 21.11.2019).
• Taylan, Hasan Hüseyin. “Televizyon Programlarındaki Şiddetin Yetiştirme Etkisi: Konya Lise Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitisü Dergisi. Konya, 2011, (26): 355-367.
• Tanrıvermiş, Şenay. “Televizyon Dizilerinde Özne ve İktidar: Söz, Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz ve İstanbullu Gelin Örneklemi”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (ASOS), Ocak 2019, (87): 97-108.
• Türkoğlu, Nurçay. Toplumsal İletişim-İletişim Bilimlerinden Kültürel Çalışmalara: Tanımlar, Kavramlar, Tartışmalar. İstanbul: Babil Yayınları, 2004.
• Yörük, Mehtap Karakaya (21 Ağustos 2017).“Dizilerde şiddet”. www. http://www.sozcu.com.tr/, (https://www.sozcu.com.tr/hayatim/yasam-haberleri/diziler-siddet-sorununu-besliyor-mu/,21.11.2019).