Amanyetik Nova-gibi Sistemlerin Bazı X-ışın Gözlemleri

Year 2020, Volume: 1 Issue: 1, 261 - 264, 11.12.2020

Şölen Balman

Abstract

Amanyetik Nova-gibi kataklismik değişken kaynaklar çoğunlukla yüksek madde aktarımı fazında ($\ge$ 1$\times$10$^{-9}$ M$_{\odot}$/yıl) bulunan ve ender düşük madde aktarım fazlarında görünen sistemlerdir. Bunlardan üç tanesini SWIFT X-ışını uydusuyla gözledik: MV Lyr, BZ Cam ve V592 Cas. Tayflar maximum sıcaklıklar 21-50 keV mertebesinde çok-sıcaklıklı soğuyan akışkan tipi plasma emisyonu ile modellenebilmektedir. Bu sıcaklıklar madde aktarım disklerindeki viryal sıcaklıklarla örtüşmektedir. Sistemlerin ikisinde termal Komptonizasyonla oluştuğunu düşündüğümüz güç kanunu emisyon bileşkesi de gözledik. 0.1-50 keV X-ışınlarında öz-ışıma aralığı (0.9-5.0)$\times$10$^{32}$ erk/sn) olarak hesapladık. Öz ışıma verimliliğini 0.01-0.001 arasında bulduk. Beklenen kara cisim modelli yumuşak X-ışını bileşkesini de bulamadık. Bütün bunları ve sistemlerdeki hızlı bi-polar rüzgarları ele alırsak, yüksek fazdaki nova-gibi amanyetik kataklismik değişkenlerin ADAF-benzeri optik-ince sınır katman yapısına sahip olduğunu açıklayabiliyoruz.

Keywords

accretion, accretion discs, compact objects

References

• Balman, S., Godon, P., Sion, E.M., Ness, J.-U., Schlegel, E., Barrett, P.E., & Szkody, P. 2011, ApJ, 741, 84
• Balman, S., & Revnivtsev, M. 2012, A&A, 546, 112
• Balman, S. 2012, MmSAI, 83, 585
• Balman, S. 2014, pre-print, (2014arXiv1403.4437B)
• Balman, S., Godon, P. & Sion, E.M. 2014, ApJ, 794, 84
• Baptista R. & Bortoletto A., 2004, AJ, 128, 411
• Biro, I.B. 2000, Astronomy and Astrophysics, 364, 573
• Bruch A., 2000, Astronomy and Astrophysics, 359, 998
• Byckling, K., et al. 2009 MNRAS, 399, 1576
• Collins, D., J., & Wheatley, P. J. 2010, MNRAS, 402, 1816
• Done, C., Gierlinski, M., & Kubota, A. 2007, A&ARv, 15, 1
• Greiner, J. 1998, Astronomy and Astrophysics, 336, 626
• Guver, T., Uluyazı, C,; Ozkan, M. T., Gogus, E. 2006, MNRAS, 372, 450
• Hoard, D.W., et al. 2009, The Astrophysical Journal, 693, 236
• Kafka, S., & Honeycutt, R. K. 2004, AJ, 128, 2420
• Long, K. & Knigge, C. 2002, The Astrophysical Journal, 579, 725
• Kuulkers, E., Norton, A., Schwope, A., & Warner, B. 2006, in Compact stellar X-ray sources, W. Lewin & M. van der Klis (ed.), Cambridge Astrophysics Series No. 39, 421
• Narayan, R., & Popham, R. 1993, Nature, 362, 820
• Narayan, R., & Yi, I. 1995, The Astrophysical Journal, 444, 231
• Narayan, R., & McClintock, J. E. 2008, NewAR, 51, 733
• Page, K. L., Osborne, J. P., Beardmore, A. P., Evans, P. A., Rosen, S. R. & Watson, M. G. 2014, A&A, 570, 37
• Pandel, D., C\'ordova, F.A.C.D., Mason, K.O., Priedhorsky, W.C. 2005, ApJ, 626, 396
• Patterson, J., Raymond, J. C., 1985, ApJ, 292, 535
• Popham, R., & Narayan, R., 1995, ApJ, 442, 337
• Puebla, R.E., Diaz, M.P., Hubney, I. 2007, AJ, 134, 1923
• Revnivtsev M., Churazov E., Postnov K., Tsygankov S., 2009, A&A, 507, 1211
• Sion, E.M. 1985, The Astrophysical Journal, 292, 601
• van Teeseling, A., Beuermann, K., Verbunt, F. 1996, A&A, 315, 467
• Uttley P., Wilkinson T., Cassatella P., Wilms J., Pottschmidt K., Hanke M., Böck M., 2011, MNRAS, 414, L60
• Warner, B. 1995, Cataclysmic Variable Stars, (Cambridge: Cambridge University Press)