Kemalpaşa (İzmir) Pliyo-Kuvaterner Havzasının Stratigrafik Evrimi

Year 2015, Volume: 58 Issue: 2, 1 - 28, 01.04.2015

Fikret Göktaş Yavuz Hakyemez

https://doi.org/10.25288/tjb.298498

Cited By: 2

Abstract

Batı Anadolu’da, kısa süreli bir sıkışma fazını izleyerek yaklaşık 5 my önce yeniden etkinleşen ve D-B uzanımlı grabenlerin açılımını sağlayan K-G genişleme sürecinde Kemalpaşa Pliyo-Kuvaterner havzası oluşmuştur. Gediz Grabeni’nin batıya çatallanan kolunu oluşturan havzanın Neojen temelini, bölgesel ölçekte açılı uyumsuzlukla birbirinden ayrılan Alt-Orta Miyosen ve Üst Miyosen-en Alt Pliyosen karasal tortul istifleri oluşturur. Alt-Orta Miyosen dolgularını kapsayan Kemalpaşa grubu, yelpaze deltası ortamında çökelmiş Dereköy, gölsel Örnekköy, flüviyal Topçutepe formasyonları ve kalkalkali andezitik Yukarıkızılca volkaniti ile simgelenir. Geç Miyosen-erken Erken Pliyosen tortullaşmasını yansıtan Çiçekliköy grubu ise, altta alüviyal Ulucak formasyonu ile üstte yer alan gölsel Yaka kireçtaşından oluşur.

Kemalpaşa havzasının birbirini izleyen iki evreli dolgulanma süreci, geç Erken Pliyosen-Pleyistosen ve Holosen istiflerine ayrılan Gediz grubu ile temsil edilir. Gediz Grabeni ana sıyrılma fayının tavan bloğu üzerinde geç Erken Pliyosen-Pleyistosen döneminde çökelen birinci evre istifi, egemen gölsel Çiniliköy alüviyal Kızılca ve Armutlu formasyonlarından oluşur. Yüksek açılı Kemalpaşa verev-normal fayı
tarafından birinci evre dolguları üzerinde bakışımsız açılan Holosen havzasında, ikinci evreyi simgeleyen alüvyon yelpazesi ve akarsu çökelleri dolgulanmaktadır.

Keywords

Kemalpaşa havzası, Gediz Grabeni, Pliyo-Kuvaterner, havza evrimi

References

• Akdeniz, N., Konak, N., Öztürk, Z., Çakır, M.H., 1986. İzmir Manisa dolayının jeolojisi. MTA Derleme No: 7929,
• (yayımlanmamış).
• Becker-Platen, J. D., Sickenberg, O., Tobien, H., 1975a. Die Gliederung der Känozoischen sedimente der Türkei nach
• Vertebraten-Faunengruppen. in: Die Gliederung des höheren Jungtertiärs und Altguartärs in der Türkei nach
• Vertebraten und ihre Bedeutung für die internationale Neogen-Stratigraphie (Känozoikum und Braunkohlen der Türkei, 17). Geologisches Jahrbuch, B/15, 19-45.
• Becker-Platen, J. D., Sickenberg, O., Tobien, H., 1975b. VertebratenLokalfaunen der Türkei und ihre Altersstellung. in: Die Gliederung des höheren Jungtertiärs und Altguartärs in der Türkei nach Vertebraten und ihre Bedeutung für die
• internationale Neogen-Stratigraphie (Känozoikum und Braunkohlen der Türkei, 17). Geologisches Jahrbuch, B/15, 47-99.
• Bozkurt, E., 2001. Neotectonics of Turkey - a synthesis. Geodinamica Acta, 14, 3-30.
• Bozkurt, E., 2003. Origin of NE-trending basins in western Turkey. Geodinamica Acta, 16, 61-81.
• Bozkurt, E. , Sözbilir, H., 2004. Tectonic evolution of the Gediz Graben: field evidence for an episodic, two-stage
• extension in western Turkey. Geological Magazine, 141/1, 63-79.
• Bozkurt, E. , Sözbilir, H., 2006. Evolution of the large-scale active Manisa Fault, Southwest Turkey: Implications on fault
• development ve regional tectonics. Geodinamica Acta, 19 (6), 427-453.
• Bruijn, H. de, Mayda, S., Ostende, L., Kaya T., Saraç, G., 2006. Small mammals from the Early Miocene of Sabuncubeli (Manisa, SW Anatolia, Turkey). Beitrage zur Paläontologie, 30, 57-87.
• Candan, O., Dora, Ö., Oberhanslı, R., Koralay, E., Çetinkaplan, M., Akal, C., Satır, M., Chen, F., Kaya, O., 2011.
• Menderes Masifi’nin Pan-Afrikan temelin stratigrafisi ve Gondvana’nın Geç Neoproterozoyik/Kambriyen evrimi.
• Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 142, 25-68.
• Cohen, H.A., Dart, C.J., Akyüz, H.S., Barka, A.A., 1995. Syn-rift sedimentation and structural development of Gediz and Büyük Menderes graben, western Turkey. Journal of Geological Society, 152, 629-638.
• Çiftçi, N.B., Bozkurt, E. 2007. Anomalous stress field and active breaching at relay ramps: a field example from Gediz
• Graben, SW Turkey. Geological Magazine, 144, 687699.
• Çiftçi, N.B., Bozkurt, E. 2008. Folding of the GedizGraben fill, SW Turkey: extensional and/or contractional origin?
• GeodinamicaActa, 21, 145-167.
• Çiftçi, N.B., Bozkurt, E. 2009 a. Pattern of normal faulting in the Gediz Graben, SW Turkey. Tectonophysics, 473, 234260.
• Çiftçi, N.B., Bozkurt, E. 2009 b. Evolution of the Miocene sedimentary fill of the Gediz Graben. Journal of Sedimentary Geology,216, 49-79.
• Çiftçi, N.B., Bozkurt, E. 2010. Structural evolution of the Gediz Graben, SWTurkey: temporal and spatial variation of the
• graben basin. Basin Research, 22, 846-873.
• Çiftçi, N.B. 2013. In-situ stress field and mechanics of fault reactivation in the Gediz Graben, Western Turkey. Journal of Geodynamics, 65, 136-147.
• Dart, C., Cohen, H.A., Akyüz, H.S., Barka, A.A., 1995. Basinward migration of rift-border faults: Implications for facies
• distributions and preservation potential. Geology, 23/1, 69-72.
• Emre, Ö., Barka, A., 2000. Gediz Grabeni-Ege Denizi arasının (İzmir yöresi) aktif fayları. Batı Anadolu’nun depremselliği Sempozyumu (BADSEM-2000), 24-27 Mayıs 2000, İzmir, Bildiriler, 131-132.
• Emre, Ö., Özalp, S., Doğan, A., Özaksoy, V., Yıldırım, C., Göktaş, F., 2005. İzmir yakın çevresinin diri fayları
• ve deprem potansiyelleri. MTA Derleme No: 10754 (yayımlanmamış).
• Emre, T., 1996. Gediz grabeninin jeolojisi ve tektoniği. Turkish Journal of Earth Sciences, 5, 171-186.
• Ferré, B., 1990. Les mammifères du gisement de Develi (Manisa, Turquie).Mémoire de DEA de Paléontologie, université de Montpellier 2.
• Göktaş, F., Ünay, E., 2000. The stratigraphy of the NW parts of the Akhisar (Manisa) Neogene basin. International
• Earth Sciences Colloquium on the Aegean Region (IESCA-2000), 25-29 September, İzmir, Abstracts, 72.
• Göktaş, F., 2012. Kemalpaşa-Torbalı (İzmir) havzası ile yakın çevresindeki Neojen-Kuvaterner tortullaşması ve
• magmatizmasının jeolojik etüdü. MTA Derleme No: 11575 (yayımlanmamış).
• Göktaş, F., 2013. Cumaovası volkanitlerinin zamanstratigrafik konumuna ilişkin yeni veriler hakkında kısa not. Maden
• Tetkik ve Arama Dergisi, 147, 179-183.
• Göktaş, F., 2015. Kemalpaşa-Torbalı (İzmir) havzasındaki Neojen volkanizmasına ilişkin kısa not. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 150 (basılıyor).
• Hakyemez, H.Y., Erkal. T., Göktaş, F., 1999. Late Quaternary evolution of the Gediz and Büyük Menderes grabens,
• Western Anatolia, Turkey. Quaternary Science Reviews, 18, 549-554.
• Hakyemez, H.Y., Göktaş, F., Erkal T., 2013. Gediz Grabeninin Kuvaterner Jeolojisi ve Evrimi. Türkiye Jeoloji Bülteni,
• 56/2, 1-26.
• ICS (International Commision on Stratigraphy), 2013.. http://www.stratigraphy.org/column.php?id=Chart/Time Scale, 26
• February 2013.
• İnci, U. 1991., Torbalı (İzmir) kuzeyindeki Miyosen tortul istifinin fasiyes ve çökelme ortamları. Maden Tetkik ve Arama
• Dergisi, 112, 13-26.
• İztan, H., Yazman, M., 1990. Geology and hydrocarbon potential of the Alaşehir (Manisa) area, Western Turkey. International Earth Sciences Colloquium on the Aegean Region (IESCA 1990), 1-6 Ekim 1990, İzmir, Proceedings I,
• 327-338.
• Kaya, O. 1979., Ortadoğu Ege çöküntüsünün (Neojen) stratigrafisi ve tektoniği. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 22/1, 35-58.
• Kaya, O., Müller, E.D., Ülkümen, N., Kaya, T., 1998. Biostratigraphic and environmental aspects of the Late Miocene-Early Pliocene deposits in Develiköy (Manisa, Turkey). Mitteilungen der Bayerischen Staatssammlung für Paläontologie und Histor. Geologie, 38, 3-7.
• Kaya, O., Ünay, E., Saraç, G., Eichhorn, S., Hassenrück, S., Knappe, A., Pekdeğer, A., Mayda, S., 2004. Halitpaşa
• Transpressive Zone: Implications for an Early Pliocene compressional phase in central Western Anatolia, Turkey.
• Turkish Journal of Earth Sciences, 13, 2-13.
• Kaya, O., Ünay, E., Göktaş, F., Saraç, G., 2007. Early Miocene stratigraphy of Central West Anatolia, Turkey:
• implications for the tectonic evolution of the Eastern Aegean area. Geological Journal, 42, 85-109.
• Kaya, T., 1994. Ceratoterium neumayri (Rhinocerotidae-Mammalia) in the Upper Miocene of Western Anatolia. Turkish
• Journal of Earth Sciences, 3/1, 13-22.
• Koçyiğit, A., Yusufoğlu, H., Bozkurt, E., 1999. Evidence from the Gediz graben for episodic two-stage extension in Western Turkey. Journal of the Geological Society, 156, 605-616.
• Konak, N., Çakmakoğlu, A., 2007. Menderes Masifi ve yakın
• çevresindeki Mesozoyik-Alt Tersiyer istiflerinin tektonik üniteler bazında tartışılması. Menderes Masifi
• Kolokyumu, 5-10 Kasım 2007, İzmir, Genişletilmiş Bildiri Özleri Kitabı, 56-64.
• Mayda, S., 2008. Sabuncubeli (Manisa) Erken Miyosen memeli faunasının sistematiği ve biyostratigrafisi. Doktora Tezi,
• Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 224 s.
• Mayda, S., Titov, V.V., Tesakov, A.S., Göktaş, F. ve Alçiçek, M.C., 2013. Revision of Plio-Pleistocene mammalian faunas from Çobanisa area (Western Turkey). VIII All-Russian Conference on Quternary Research, “Fundamental
• Problems of Quaternary, Results and Main Trends of Future Studies, 10-15 June 2013, Rostov-on-Don, Collection of papers, 396-397.
• Mayda, S., 2014, Kişisel görüşme. Ege Üniversitesi Tabiat Tarihi Müzesi, İzmir.
• Okay, A., Siyako, M., 1991. The new position of the İzmir-Ankara Neo-Tethyan Suture between İzmir and Balıkesir. Ozan Sungurlu Symposium, 26-28 Kasım 1991, Ankara, Proceedings, 333-355.
• Özkaymak, Ç., Sözbilir, H., 2008. Stratigraphic and Structural Evidence for Fault Reactivation: The Active Manisa
• Fault Zone, Western Anatolia. Turkish Journal of Earth Science, 17, 615-635.
• Özkaymak, Ç., Sözbilir, H., Uzel, B., 2012. Neogene–Quaternary evolution of the Manisa Basin: Evidence for variation in the stress pattern of the Izmir-Balıkesir Transfer Zone, western Anatolia. Journal of Geodynamics, 65, 117-135.
• Paton, S., 1992. Active normal faulting, drainage patterns and sedimentation in southwestern Turkey. Journal of the
• Geological Society, 149, 1031-1044.
• Purvis, M., Robertson, A., 2004. A pulsed extension model for the
• Neogene-Recent E-W trending Alaşehir Graben and the
• NE-SW trending Selendi and Gördes Basins, western
• Turkey. Techtonophysics, 391, 171-201.
• Purvis, M., Robertson, A., 2005. Sedimentation of the Neogene Recent Alaşehir (Gediz) continental graben system used to test alternative tectonic models for western (Aegean) Turkey. Sedimentary Geology, 173, 373-408.
• Rummel, M., 1998. Die Cricetiden aus dem Mittel- und Obermiozän der Türkei. Documenta Naturae, 1-300, München.
• Saraç, G., 2003. Türkiye omurgalı fosil yatakları. MTA Derleme No: 10609 (yayımlanmamış).
• Sarıca, N., 2000. The Plio-Pleistocene age of Büyük Menderes and Gediz grabens and their significance on N-S extensional tectonics in West Anatolia: mammalian evidence from the continental deposits. Geological Journal, 35, 1-24.
• Seyitoğlu, G., Scott, B., 1996. Age of the Alaşehir graben (West Turkey) and its tectonic implications. Geological Journal, 31, 1-11.
• Seyitoğlu, G., Çemen, İ., Tekeli, O. 2000. Extensional folding in Alaşehir (Gediz) graben. Journal of the Geological
• Society London, 157, 1097-1100.
• Seyitoğlu, G., Tekeli, O., Çemen, İ., Şen, Ş., Işık, V., 2002. The role of the flexural rotation/Rolling hinge model in the
• tectonic evolution of the Alaşehir graben, western Turkey. Geological Magazine, 139/1, 15-26.
• Sözbilir, H., 2001.Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 10, 51-67.
• Sözbilir, H., Sarı, B., Uzel, B., Sümer, Ö., Akkiraz, S., 2011. Tectonic implications of transtensional supradetachment basin development in an extension-parallel transfer zone: the Kocaçay Basin, western Anatolia,Turkey. Basin Research, 23, 423-448.
• Steininger, F.F., 1999. Chronostratigraphy, geochronology and biochronology of the Miocene “European Land Mammal
• Mega-Zones” (ELMMZ) and the Miocene “Mammal Zones (MN-Zones)”. Rössner, G. and Heissig, K. (eds). The Miocene Land Mammals of Europe, München, Verlag Dr. Friedrich Pfeil, 9-24.
• Şahinci, A., 1976. Manisa yöresi Gediz alüvyonları hakkında bazı incelemeler. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi İlmî Raporlar Serisi, 233, İzmir, 11 s.
• Şen, Ş., Jaeger, J.J., Dalfes, N., Mazin, J.M., Bocherens, H., 1989. Decouverte d’une faune de petits mammiferes
• pliocenesen Anatolie occidentale. Comptes rendus del› Académie des Sciences, 309, 1729-1734.
• Şen, Ş., Seyitoğlu, G. 2009. Magnetostratigraphy of early–middle Miocene deposits from east–west trending Alaşehir
• and Büyük Menderes grabens in western Turkey, and its tectonic implications. In: Van Hinsbergen, D. J. J.,
• Edwards, M. A. & Govers, R. (eds) Collision and Collapse at the Africa–Arabia–Eurasia Subduction Zone. The
• Geological Society, London,Special Publications, 311, 321–342.
• Taymaz, T., Demirbağ, E., Genç, T., Kurt, H., Tan, O., Ocakoğlu N., 2001. Ege Denizi ve çevresindeki yıkıcı depremler
• ile graben yapıları ve kıta şelfinin sismik özelliklerinin incelenmesi. TÜBİTAK Nihai Rapor, Proje No: YDABÇAG-198Y075.
• Ünay, E., Göktaş, F., Hakyemez, H.Y., Avşar, M., Şan, Ö. 1995. Büyük Menderes Grabeni’nin kuzey kenarındaki
• çökellerin Arvicolidae (Rodentia, Mammalia) faunasına dayalı olarak yaşlandırılması. Türkiye Jeoloji Bülteni, 38/2, 75-80.
• Ünay, E., 1997. Kişisel görüşme. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Ünay, E., De Bruijn, H., 1998. Plio-Pleistocene rodents and lagomorphs from Anatolia. Mededelingen Nederlands
• Instituut voor Toegepaste Geowetenschappen TNO, 60, 431-465.
• Ünay, E., Göktaş, F., 1999. Söke çevresi (Aydın) geç Erken Miyosen ve Kuvaterner yaşlı küçük memelileri: ön sonuçlar. Türkiye Jeoloji Bülteni, 42/2, 99-113.
• Ünay, E., De Bruijn, H, Saraç, G., 2003. A preliminary zonation of the continental Neogene of Anatolia based on rodents. In: Reumer, J.W.F. & Wessels, W. (eds.). Distribution and migration of Neogene mammals in Eurasia. Deinsea, 10, 530–547.
• Yalçınlar, İ., 1953/54. Manisa bölgesinin omurgalı Neojen faunası yatakları ve aşağı Gediz vadisinin menşei hakkında.
• İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 5/6, 197-204.
• Yılmaz, Y., 2000. Ege bölgesinin aktif tektoniği. Batı Anadolu’nun depremselliği Sempozyumu (BADSEM-2000), 24-27
• Mayıs 2000, İzmir, Bildiriler, 3-14.