Research Article
BibTex RIS Cite

The incidence and infection status of the white mistletoe in Kazdağı fir forests of the West Black Sea region: A case study in Kökez Forest State Enterprise

Year 2023, , 241 - 250, 30.09.2023

İsmail Baysal

https://doi.org/10.18182/tjf.1327884

Abstract

Mistletoes is an important biotic pest that needs to be studied in terms of its wide distribution in forest areas, its potential damage and predictability of adverse effects of climate change. In this study, the incidence and infection status of white mistletoe (Viscum album ssp. abietis (Wiesb.) Abromeit.) in fir trees were investigated. The study was conducted in pure Kazdağı fir (Abies nordmanniana subsp. equi-trojani (Asch. & Sint. ex Boiss.) Coode & Cullen) forests spread within the borders of Bolu Forest Regional Directorate, Aladağlar Forest District Directorate, Kökez Forest State Enterprise. In the study, firstly, the incidence of mistletoe in fir trees was determined in 159 circular experimental plots determined with systematically. The incidence and infection status of mistletoe in tree crown structure were also observed and evaluated for mistletoe detected trees. “The Six-Class Dwarf Mistletoe Rating System” was taken into account in determining the incidence and infection status of white mistletoe and the degree of mistletoe infection. According to the study results, it was determined that mistletoe was found at the highest rates in forest areas below 1100 m altitude on the basis of sampling plots and tree level. Also, it was found that the incidence of mistletoe increased with the aid of the increase by diameter classes. The average mistletoe incidence rate for total of 4696 measured fir trees was found to be 22.64%. Also, the average mistletoe infection rate was found to be 2,42 as moderate level for 1063 infected fir trees. Mistletoe infection in three different crown parts of the tree was the lowest for the lower crown part and the highest for the upper crown part. The incidence of mistletoe in tree crowns showed significant differences in terms of diameter classes (𝜒2 = 1171.631, df = 3, p = 0.000). It was determined that the degree of mistletoe infection increased with increasing diameter values, and it was highest for trees located at low elevations and southern aspects. The decrease in the presence of mistletoe on trees due to the increase with altitude (𝜒2 = 83.570, sd=2, p= 0.000) was similarly found to be a negative relationship between the mean mistletoe infection degree and altitude (r = -0.416; p<0.01). The mean mistletoe infection degree was found to be 0.58 for the sampling points.

Keywords

Abies Viscum Mistletoe Incidence Infection Türkiye

References

  • Acatay, A., 1954. Ormanlarımızda zarar yapan Ökseotları. İ.Ü.Orman Fakültesi Dergisi, 4(2): 26-29.
  • Amico, G.C., Aizen, M.A., 2000. Mistletoe seed dispersal by a marsupial. Nature, 408: 929–930.
  • Amico, G.C., Rodrigues-Cabal, M., Aizen, M.A., 2009. The potential key seed-dispersing role of the arboreal marsupial Dromiciops gliroides. Acta Oecologica, 35: 8-13.
  • Ata, C., 1975. Kazdağı Göknarı (Abies equi-trojani Aschcrs Et Sinten)'nın Türkiye’deki yayılışı ve silvikültürel özellikleri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 25(2): 165-219.
  • Attiwill, P.M., 1994. The disturbance of forest ecosystems: The ecological basis for conservative management. Forest Ecology and Management, 63: 247-300.
  • Aukema, J.E., 2004. Distribution and dispersal of desert mistletoe is scale-dependent, hierarchically nested. Ecography, 27: 137-144.
  • Barbu, C., 2010. The incidence and distribution of white mistletoe (Viscum album ssp. abietis) on Silver fir (Abies alba Mill.) stands from Eastern Carpathians. Annals of Forest Research, 53: 27-36.
  • Barbu, C., 2012. Impact of White Mistletoe (Viscum album ssp. abietis) infection on needles and crown morphology of Silver Fir (Abies alba Mill.). Not Bot Horti Agrobo, 40(2): 152-158.
  • Barney, C.W., Hawksworth, F.G., Geils, B.W., 1998. Hosts of Viscum album. Forest Pathology, 28(3): 187 – 208.
  • Bilgili, E., Eroğlu, M., Baysal, I., Coşkuner, K.A., 2013. Distribution of Mistletoe (Viscum album L.) and damage level in Scots Pine (Pinus sylvestris L.) forests: A case study in Zigana State Forest Enterprise. International Caucasian Forestry Symposium, 24-26 October, Artvin, Türkiye, pp.174-178.
  • Bilgili, E., Baysal, İ., Eroğlu, M., Coşkuner, K. A., 2015. Çam Ökseotu (Viscum album ssp. austriacum)'nun sarıçam (Pinus sylvestris) ağaçlarındaki bulaşıklık durumu. Ekoloji 2015 Sempozyumu, 6-9 Mayıs, Sinop, Türkiye, s.101-101.
  • Bilgili, E., Öztürk, M., Coşkuner, K.A., Baysal, İ., Serdar, B., Yavuz, H., Eroğlu, M., 2018. Quantifying the effect of pine mistletoe on the growth of Scots pine. Forest Pathology, 48(4): 1-9.
  • Bilgili, E., Coşkuner, K.A., Baysal, İ., Öztürk, M., Usta, Y., Eroğlu, M., Norton, D., 2020. The distribution of pine mistletoe (Viscum album ssp. austriacum) in Scots pine (Pinus sylvestris) forests: From stand to tree level. Scandinavian Journal of Forest Research, 35(1-2): 20-28.
  • Calder, M., Bernardt, P., 1983. The Biology of Mistletoes. Academic Press. Sydney, Australia.
  • Catal, Y., Carus, S., 2011. Effect of Pine Mistletoe on radial growth of Crimean Pine (Pinus nigra) in Turkey. Journal of Environmental Biology, 32(3): 263.
  • Dobbertin, M., Rigling, A., 2006. Pine Mistletoe (Viscum album ssp austriacum) contributes to Scots pine (Pinus sylvestris) mortality in the Rhone valley of Switzerland. Forest Pathology, 36: 309-322.
  • Dobbertin, M., Hilker, N., Rebetez, M., Zimmermann, N.E., Wohlgemuth, T., Rigling, A., 2005. The upward shift in altitude of pine mistletoe (Viscum album ssp. austriacum) in Switzerland—The result of climate warming? International Journal of Biometeorology, 50: 40–47.
  • Dooling, O.J., 1978. Survey Methods to Determine The Distribution and Intensity of Dwarf Mistletoes. U.S. Department of Agriculture, Forest Service, General Technical Report, PSW31.
  • Downey, P.O., Gill, A.M., Banks, J.C.G., 1997. The influence of host attributes on mistletoe colonization: an example from Mulligan’s Flat Nature Reserve, A.C.T. Victorian Naturalist, 114: 110–115.
  • Dutkuner, I., 1999. A study on the morphological features of Lorantaceae family within the Marmara Region. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23(4): 983-989.
  • Ergün, F., Deliorman, D., Şener, B., 1994. Viscum album L. (ökse otu) (Loranthaceae) bitkisinin morfolojik özellikleri ve Türkiye'deki yayılışı hakkında bazı araştırmalar. Ot Sistematik Botanik Dergisi, 1(2): 47-62.
  • Eroğlu, M., 1985. Sürmene Orman İşletmesi Çamburnu Sarıçam Ormanında adi ökseotu (Viscum album L.)’nun yayılışı, yoğunluğu ve meşcere üzerindeki etkisinin araştırılması. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
  • Eroğlu, M., 1993. Sarıçam ormanlarımızda Ökseotu (Viscum album L.). Orman Mühendisliği Dergisi, 7: 6-10.
  • Eroğlu, M., Usta, M., 1993. Viscum album L.'un sarıçamın artımına, odunun kimyasal ve morfolojik özelliklerine etkisinin araştırılması. II. Ulusal Orman Ürünleri Endüstrisi Kongresi, 6-9 Ekim, Trabzon, s. ll6-122.
  • Eroğlu, M., Başkaya, Ş., 1995. Ökseotu (Viscum album L.)'nun şiddetli zararı neden ve sonuçları. Orman Mühendisliği Dergisi, 4(32): 25-31.
  • Eroğlu, M., Bilgili, E., Başkaya, Ş., 1995. Sarıçam ormanlarımızda Adi Ökseotu (Viscum album L.)’nin yayılışı, yoğunluğu ve ağaçların gelişimine etkisinin araştırılması. I. Ulusal Ormancılık Kongresi, 23-25 Ekim, Trabzon. s. 160-168.
  • Farjon, A., 2010. A Handbook of the World's Conifers. Brill Academic Publishers, Leiden, Netherlands.
  • Gołąbek, Elżbieta., Sławiński, J., 2017. The infestation degree of trees with Common Mistletoe Viscum album L. and their health status (on the example of Praszka City). Journal of Ecological Engineering, 18: 80-85.
  • Hatton, R.H.S., 1964. Pollination of Mistletoe (Viscum alba L.). Proceedings of the Linnean Society of London, 176(1): 67–76.
  • Hawksworth, F.G., 1977. The 6-class Dwarf Mistletoe Rating System. USDA Forest Service, General Technical Report, RM-48.
  • Hawksworth, F.G., 1983. Mistletoes as forest parasites. In: The Biology of Mistletoes (Ed: Calder, M., Bernhardt, P.), Academic Press, San Diego, CA, pp. 317-334.
  • Hawksworth, F.G., Weins, D., 1996. Dwarf Mistletoes: Biology, Pathology, and Systematics. Agriculture Handbook 709, USDA Forest Service, Washington, DC.
  • Idžojtić, M., Glavaš, M., Zebec, M., Pernar, R.M., Dasović, M., Pavlus, M., 2005. Infestation of silver fir (Abies alba Mill.) with mistletoe (Viscum album L. ssp. abietis (Wiesb.) Abrom.) in Croatia (Croatian orig.). Forestry Journal, 129(11-12): 559-573.
  • Idžojtić, M., Pernar, R.M., Glavaš, M., Zebec, M., Diminić, D., 2008. The incidence of mistletoe (Viscum album ssp. abietis) on silver fir (Abies alba) in Croaţia. Biologia, 63(1): 81-85.
  • Kanat, M., Alma, M.H., Sivrikaya, F., 2010. The Effect of Viscum album L. on annual diameter increment of Pinus nigra Arn. African Journal of Agricultural Research, 5(2): 166-171.
  • Kantarcı, M.D., 1979. Aladağ Kütlesinin (Bolu) Kuzey Aklanındaki Uludağ Göknarı Ormanlarında Yükselti-İklim Kuşaklarına Göre Bazı Ölü Örtü ve Toprak Özelliklerinin Analitik Olarak Araştırılması, İstanbul Üniversitesi.Yayın No, 2634, Orman Fakültesi Yayın No, 274, İstanbul.
  • Kartoolinejad, D., Hosseini, S.M., Mirnia, S.K., Akbarinia, M., Shayanmehr, F., 2007. The relationship among infection intensity of Viscum album with some ecological parameters of host trees. International Journal of Environmental Research, 1(2): 143–149.
  • Knutson, D.M., 1983. Physiology of Mistletoe parasitism and disease responses in the host. In: The Biology of Mistletoes (Ed: Calder, M., Bernhardt, P.), Academic Press, San Diego, CA, pp.295-316.
  • Kołodziejek, J., Patykowski, J., Kołodziejek, R., 2013. Distribution, frequency and host patterns of European Mistletoe (Viscum album subsp. album) in the major city of Lodz, Poland. Biologia, 68(1): 55-64.
  • Konrad, N., Beat, M., Thomas, S., 2003. Impact of population dynamics of White Mistletoe (Viscum album ssp. abietis) on European silver fir (Abies alba). Annals of Forest Science, 60(8): 773-779.
  • Kuijt, J., 1969. The Biology of Parasitic Flowering Plants. University of California Press, Berkeley, California, USA.
  • Kuijt, J., 1977. Haustoria of phanerogamic parasites. Annual Review of Phytopathology, 17: 91-118.
  • Kumbasli, M., Keten, A., Beskardes, V., Makineci, E., Özdemir, E., Yilmaz, E., Zengin, H., Sevgi, O., Yilmaz, H. C., Caliskan, S., 2011. Hosts and distribution of Yellow Mistletoe (Loranthus europaeus Jacq. (Loranthaceae)) on Northern Strandjas Oak forests-Turkey. Scientific Research and Essays, 6(14): 2970-2975.
  • Lech, P., Zolciak, A., Hildebrand, R., 2020. Occurrence of European Mistletoe (Viscum album L.) on forest trees in Poland and its dynamics of spread in the period 2008–2018. Forests, 11(83): 1-16.
  • MacRaild, L.M., Radford, J.Q., Bennett, A.F., 2010. Non-linear effects of landscape properties on mistletoe parasitism in fragmented agricultural landscapes. Landscape Ecology, 25: 395-406.
  • Mataracı T. ve Kandemir A., 2018. Abies Mill. Resimli Türkiye Florası (Ed., Güner, A., Kandemir, A., Menemen, Y., Yıldırım, H., Aslan, S., Ekşi, G., Güner, I., ve Çimen, A.Ö.), ANG Vakfı Nezehat Gökyiğit Botanik Bahçesi Yayınları, İstanbul, s: 306-314.
  • Mathiasen, R.L., 1996. Dwarf mistletoes in forest canopies. Northwest Science, 71: 61-72.
  • Mathiasen, R.L., Nickrent, D.L., Shaw, D.C., Watson, D.M., 2008. Mistletoes: Pathology, systematics, ecology, and management. Plant Disease, 92: 988-1006.
  • MGM, 2023. T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Ankara. İllerimize ait genel istatistik verileri, https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?k=A&m=BOLU, Erişim: 08.07.2023.
  • Nickrent, D.L., 2011., Santalales (Including Mistletoes). In: Encyclopedia of Life Sciences (ELS). John Wiley & Sons, Ltd: Chichester, pp. 1-6.
  • Norton, D.A., Ladley, J.J., Owen, J.J., 1997. Distribution an population structure of the loranthaceous mistletoes Alepis flavida, Peraxilla colensoi and Peraxilla tetrapetala within two New Zealand Nothafagus Forests. New Zealand Journal of Botany, 35: 323-336.
  • Norton, D.A., Reid, N., 1997. Lessons in ecosystem management from management of threatened and pest loranthaceous mistletoes in New Zealand and Australia. Conservation Biology, 11(3): 759-769.
  • Norton, D.A., Carpenter, M.A., 1998. Mistletoes as parasites: Host specificity and speciation. Trends in Ecology and Evolution, 13: 101-105.
  • Norton, D.A., Ladley, J.J., Sparrow, A.D., 2002. Host provenance effects on germination and establishment of two New Zealand mistletoes (Loranthaceae). Functional Ecology, 16: 657-663.
  • OGM, 2016. Orman bitkisi ve bitkisel ürünlerine arız olan zararlı organizmalar ile mücadele yöntemleri, Orman Genel Müdürlüğü, Ankara. https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane-sitesi/EgitimDokumanlari/Orman%20Zararl%C4%B1lar%C4%B1yla%20M%C3%BCcadele/Orman%20Bitkisi%20ve%20Bitkisel%20%C3%9Cr%C3%BCnlerine%20Ar%C4%B1z%20Olan%20Zararl%C4%B1%20Organizmalar%20ile%20M%C3%BCcadele%20Y%C3%B6ntemleri.pdf, Erişim: 24.09.2023.
  • OGM, 2019. Bolu Orman Bölge Müdürlüğü, Aladağ Orman İşletme Müdürlüğü, Kökez Orman İşletme Şefliği, Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Planı, Ankara.
  • OGM, 2023. Ormancılık istatistikleri 2023. Resmi istatistik programı kapsamındaki ormancılık istatistikleri, Orman Genel Müdürlüğü, Ankara, https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane/resmi-istatistikler, Erişim: 08.07.2023.
  • Okubamichael, D.Y., Griffiths, M.E., Ward, D., 2011. Host specificity, nutrient and water dynamics of the mistletoe Viscum rotundifolium and its potential host species in the Kalahari of South Africa. Journal of Arid Environments, 75: 898-902.
  • Okubamichael, D.Y., Griffiths, M.E., Ward, D., 2016. Host specificity in parasitic plants-perspectives from Mistletoes. AoB Plants, 8, pii: plw069.
  • Ozturk, M., Coskuner, K.A., Serdar, B., Atar, F., Bilgili,E., 2022. Impact of White Mistletoe (Viscum album ssp. abietis) infection severity on morphology, anatomy and photosynthetic pigment content of the needles of cilicican fir (Abies cilicica). Flora, 294: 152135.
  • Piirto, D.D., Crews, D.L., Troxell, H.E., 1974. The effects of Dwarf Mistletoe on the wood properties of lodgepole pine. Wood and Fiber, 6: 26–35.
  • Raftoyannis, Y., Radoglou, K., Bredemeier, M., 2015 Effects of Mistletoe infestation on the decline and mortality of Abies cephalonica in Greece. Annals of Forest Research, 58: 55-65.
  • Reid, N., 1991. Coevolution of Mistletoes and frugivorous birds. Australian Journal of Ecology, 16: 457-469.
  • Reid, N., Smith, N.M., Yan, Z., 1995. Ecology and population biology of mistletoes. In: Forest Canopies (Ed: Lowman, M.D., Nadkarni, N.M.), Academic Press, San Diego, California, pp. 285–310.
  • Rigling, A., Eilmann, B., Koechli, R., Dobbertin, M., 2010. Mistletoe-induced crown degradation in Scots pine in a xeric environment. Tree Physiology, 30: 845–852.
  • Roxburgh, L., 2007. The effect of gut processing on the quality of Mistletoe seed dispersal. Journal of Tropical Ecology, 23: 377-380.
  • Sakici, O.E., Ozcan, G.E., Saglam, F., Seki, M., 2022. The effect of White Mistletoe (Viscum album subsp. abietis (Wiesb.) Abromerit) on diameter increment in Kazdağı fir stands. Journal of Biometry Studies, 2(1):15-23.
  • Sakici, O.E., Ozcan, G.E., Seki, M., Saglam, F., 2023. The effects of Pine Mistletoe (Viscum album subsp. austriacum) on the growth of Scots pine and Crimean pine in Turkey. Forest Pathology, 53(2): e12802.
  • Sanguesa-Barreda, G., Linares, J.C., Camarero, J.J., 2012. Mistletoe effects on Scots pine decline following drought events: Insights from within-tree spatial patterns, growth and carbohydrates. Tree Phsiology, 32: 585-598. Sanguesa-Barreda, G., Linares, J.C., Camarero, J.J., 2013. Drought and Mistletoe reduce growth and water-use efficiency of Scots pine. Forest Ecology and Management, 296: 64-73.
  • Saraçoğlu, Ö., 1988. Karadeniz Yöresi Göknar Meşcerelerinde Artım ve Büyüme. Orman Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara.
  • Smith, R.B., 1973. Factors affecting dispersal of Dwarf Mistletoe seeds from an overstory western hemlock tree. Northwest Science, 47: 9-19.
  • Sönmez, T., 2014. Sarıçam (Pinus sylvestris L.) gelişimi üzerine ökseotu’nun etkisi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 15(1): 64-72.
  • Szmidla, H., Tkaczyk, M., Plewa, R., Tarwacki, G., Sierota, Z., 2019. Impact of Common Mistletoe (Viscum album L.) on Scots pine forests – A call for action. Forests, 10(847): 1–15.
  • Tadey, M., Aizen, M.A., 2001. Why do flowers of a humming bird pollinated Mistletoe face down?. Functional Ecology, 15: 782–790.
  • Thoday, D., 1951. The haustorial system of Viscum album. Journal of Experimental Botany, 2(1): 1-19.
  • Thorogood, C., Hiscock, S., 2010. Specific developmental pathways underlie host specificity in the parasitic plant Orobanche. Plant Signalling & Behavior, 5: 275-277.
  • Tikkanen, O., Kilpelainen, J., Mellado, A., Hamalainen, A., Hodar, A.J., Jaroszewicz, B., Luoto, M., Repo, T., Rigling, A., Wang, A., 2021. Freezing tolerance of seeds can explain diferences in the distribution of two widespread mistletoe subspecies in Europe. Forest Ecology and Management, 482:118806.
  • Tsopelas, P., Angelopoulos, A., Economou, A., Soulioti, N., 2004. Mistletoe (Viscum album) in the fir forest of Mount Parnis, Greece. Forest Ecology and Management, 202: 59-65.
  • Üstüner, T., 2003. Identification and density of Viscum species in Nigde province. The Journal of Turkish Weed Science, 6(2): 45-53.
  • Üstüner, T., 2016. Identification density and hosts of semi parasite species in Kahramanmaras Region of Turkey. IOSR Journal of Agriculture and Veterinary Science (IOSR-JAVS), 9(10): 72-75.
  • Üstüner, T., 2018. Investigation of symptoms and hosts of semi parasite plant species in East Mediterranean and Central Anatolia Region of Turkey. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21(3): 438-446.
  • Üstüner, T., Düzenli, S., Kitis, Y.E., 2015. Determination of infection rate of Mistletoe (V. album) on hosts in Nigde province. The Journal of Turkish Weed Science, 18(1-2): 5-14.
  • Watson, D.M., 2011. Mistletoes of Southern Australia. CSIRO Publishing, Melbourne, Australia.
  • Yan, Z., 1993. Germination and seedling development of two mistletoes, Ameyema preissi and Lysiana exocarpi: Host specificity and mistletoe–host compatibility. Austral Ecology, 18: 419-429.
  • Yüksel, B., Akbulut, S., Keten, A., 2005. Çam Ökseotu (Viscum album ssp. austriacum (Wiesb.) Vollman)'nun zararı, biyolojisi ve mücadelesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, A(2): 111-124
  • Zuber, D., 2004. Biological flora of Central Europe: Viscum album L. Flora, 199(3): 181–203.

Batı Karadeniz Bölgesi Kazdağı göknarı ormanlarında göknar ökseotu bulunma ve bulaşma durumu: Kökez Orman İşletme Şefliği örneği

Year 2023, , 241 - 250, 30.09.2023

İsmail Baysal

https://doi.org/10.18182/tjf.1327884

Abstract

Ökseotları, ormanlık alanlardaki geniş yayılışı, potansiyel zararı ve iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin öngörülebilirliği açılarından üzerinde çalışılması gereken önemli bir biyotik zararlıdır. Bu çalışmada, göknar ökseotunun (Viscum album ssp. abietis (Wiesb.) Abromeit.) göknar ağaçlarındaki bulunma ve bulaşma durumları araştırılmıştır. Araştırma, Bolu Orman Bölge Müdürlüğü, Aladağlar Orman İşletme Müdürlüğü, Kökez Orman İşletme Şefliği sınırları içinde yayılış gösteren saf Kazdağı göknarı (Abies nordmanniana subsp. equi-trojani (Asch. & Sint. ex Boiss.) Coode & Cullen) ormanlarında yürütülmüştür. Çalışmada, sistematik örnekleme yöntemi ile belirlenmiş 159 dairesel örnek alandaki göknar ağaçlarında ökseotunun bulunup bulunmama durumu tespit edilmiştir. Ökseotu tespit edilen ağaçlarda, ökseotunun ağacın tepe bölümlerinde bulunma ve bulaşma durumları ayrıca gözlemlenmiş ve değerlendirilmiştir. Ökseotu bulunma ve bulaşma durumu ile ökseotu bulaşma derecesinin belirlenmesinde “Altı Sınıflı Bodur Ökseotu Derecelendirme Sistemi” dikkate alınmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre örnek alan ve ağaç bazında ökseotunun 1100 m yükselti altındaki ormanlık alanlarda en yüksek oranlarda bulunduğu belirlenmiştir. Çap sınıfları itibariyle göğüs yüksekliğindeki çap artışına da bağlı olarak ökseotu bulunma oranının arttığı tespit edilmiştir. Ölçüm yapılan toplamda 4696 göknar ağacı için ortalama ökseotu bulunma oranı %22,64 olarak bulunmuştur. Ökseotlu 1063 ağaç için ise ökseotu bulaşma durumu 2,42 ile orta derecede bulunmuştur. Ağacın üç farklı tepe bölümündeki ökseotu bulaşma durumu alt tepe bölümü için en düşük, üst tepe bölümü için ise en fazla olarak gerçekleşmiştir. Ökseotunun ağaçlardaki tepe bölümlerinde bulunma durumu çap sınıfları bakımından önemli bir farklılık göstermiştir (𝜒2 = 1171,631, sd=3, p= 0,000). Yükseltideki artışa bağlı olarak ağaçlarda ökseotu bulunma oranında görülen azalışa (𝜒2 = 83,570, sd=2, p= 0,000) benzer bir şekilde ortalama ökseotu bulaşma derecesi ile yükselti arasında negatif yönde bir ilişki olarak bulunmuştur (r = -0,416; p < 0,01). Ökseotu bulaşma derecesinin artan çap değerleri ile birlikte arttığı, düşük yükseltilerde ve güneyli bakılardaki ağaçlar için en fazla düzeyde gerçekleştiği tespit edilmiştir. Örnek alanları genelinde ortalama ökseotu bulaşma derecesi 0,58 olarak bulunmuştur.

Keywords

Abies Viscum Ökseotu Bulunma Bulaşma Türkiye

Thanks

Yazar, Orman Genel Müdürlüğü kurumuna arazi çalışmalarındaki katkılarından ve yardımlarından dolayı teşekkürlerini sunar. Ayrıca, Orman Genel Müdürlüğü, Amenajman Dairesi Başkanlığı 7. Orman Amenajman Başmühendisliği heyeti çalışanlarından Başmühendis Mehmet AYDIN ve Orman Mühendisi Fatih TUNÇ ile Melih KOCAMAN’a, arazi çalışmalarındaki kısmi katkıları dolayısıyla da Araştırma Görevlisi Nuray ÖZTÜRK ve Orman Mühendisi Ahmet AÇIL’a yardımlarından dolayı teşekkürü bir borç bilir.

References

  • Acatay, A., 1954. Ormanlarımızda zarar yapan Ökseotları. İ.Ü.Orman Fakültesi Dergisi, 4(2): 26-29.
  • Amico, G.C., Aizen, M.A., 2000. Mistletoe seed dispersal by a marsupial. Nature, 408: 929–930.
  • Amico, G.C., Rodrigues-Cabal, M., Aizen, M.A., 2009. The potential key seed-dispersing role of the arboreal marsupial Dromiciops gliroides. Acta Oecologica, 35: 8-13.
  • Ata, C., 1975. Kazdağı Göknarı (Abies equi-trojani Aschcrs Et Sinten)'nın Türkiye’deki yayılışı ve silvikültürel özellikleri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 25(2): 165-219.
  • Attiwill, P.M., 1994. The disturbance of forest ecosystems: The ecological basis for conservative management. Forest Ecology and Management, 63: 247-300.
  • Aukema, J.E., 2004. Distribution and dispersal of desert mistletoe is scale-dependent, hierarchically nested. Ecography, 27: 137-144.
  • Barbu, C., 2010. The incidence and distribution of white mistletoe (Viscum album ssp. abietis) on Silver fir (Abies alba Mill.) stands from Eastern Carpathians. Annals of Forest Research, 53: 27-36.
  • Barbu, C., 2012. Impact of White Mistletoe (Viscum album ssp. abietis) infection on needles and crown morphology of Silver Fir (Abies alba Mill.). Not Bot Horti Agrobo, 40(2): 152-158.
  • Barney, C.W., Hawksworth, F.G., Geils, B.W., 1998. Hosts of Viscum album. Forest Pathology, 28(3): 187 – 208.
  • Bilgili, E., Eroğlu, M., Baysal, I., Coşkuner, K.A., 2013. Distribution of Mistletoe (Viscum album L.) and damage level in Scots Pine (Pinus sylvestris L.) forests: A case study in Zigana State Forest Enterprise. International Caucasian Forestry Symposium, 24-26 October, Artvin, Türkiye, pp.174-178.
  • Bilgili, E., Baysal, İ., Eroğlu, M., Coşkuner, K. A., 2015. Çam Ökseotu (Viscum album ssp. austriacum)'nun sarıçam (Pinus sylvestris) ağaçlarındaki bulaşıklık durumu. Ekoloji 2015 Sempozyumu, 6-9 Mayıs, Sinop, Türkiye, s.101-101.
  • Bilgili, E., Öztürk, M., Coşkuner, K.A., Baysal, İ., Serdar, B., Yavuz, H., Eroğlu, M., 2018. Quantifying the effect of pine mistletoe on the growth of Scots pine. Forest Pathology, 48(4): 1-9.
  • Bilgili, E., Coşkuner, K.A., Baysal, İ., Öztürk, M., Usta, Y., Eroğlu, M., Norton, D., 2020. The distribution of pine mistletoe (Viscum album ssp. austriacum) in Scots pine (Pinus sylvestris) forests: From stand to tree level. Scandinavian Journal of Forest Research, 35(1-2): 20-28.
  • Calder, M., Bernardt, P., 1983. The Biology of Mistletoes. Academic Press. Sydney, Australia.
  • Catal, Y., Carus, S., 2011. Effect of Pine Mistletoe on radial growth of Crimean Pine (Pinus nigra) in Turkey. Journal of Environmental Biology, 32(3): 263.
  • Dobbertin, M., Rigling, A., 2006. Pine Mistletoe (Viscum album ssp austriacum) contributes to Scots pine (Pinus sylvestris) mortality in the Rhone valley of Switzerland. Forest Pathology, 36: 309-322.
  • Dobbertin, M., Hilker, N., Rebetez, M., Zimmermann, N.E., Wohlgemuth, T., Rigling, A., 2005. The upward shift in altitude of pine mistletoe (Viscum album ssp. austriacum) in Switzerland—The result of climate warming? International Journal of Biometeorology, 50: 40–47.
  • Dooling, O.J., 1978. Survey Methods to Determine The Distribution and Intensity of Dwarf Mistletoes. U.S. Department of Agriculture, Forest Service, General Technical Report, PSW31.
  • Downey, P.O., Gill, A.M., Banks, J.C.G., 1997. The influence of host attributes on mistletoe colonization: an example from Mulligan’s Flat Nature Reserve, A.C.T. Victorian Naturalist, 114: 110–115.
  • Dutkuner, I., 1999. A study on the morphological features of Lorantaceae family within the Marmara Region. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23(4): 983-989.
  • Ergün, F., Deliorman, D., Şener, B., 1994. Viscum album L. (ökse otu) (Loranthaceae) bitkisinin morfolojik özellikleri ve Türkiye'deki yayılışı hakkında bazı araştırmalar. Ot Sistematik Botanik Dergisi, 1(2): 47-62.
  • Eroğlu, M., 1985. Sürmene Orman İşletmesi Çamburnu Sarıçam Ormanında adi ökseotu (Viscum album L.)’nun yayılışı, yoğunluğu ve meşcere üzerindeki etkisinin araştırılması. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
  • Eroğlu, M., 1993. Sarıçam ormanlarımızda Ökseotu (Viscum album L.). Orman Mühendisliği Dergisi, 7: 6-10.
  • Eroğlu, M., Usta, M., 1993. Viscum album L.'un sarıçamın artımına, odunun kimyasal ve morfolojik özelliklerine etkisinin araştırılması. II. Ulusal Orman Ürünleri Endüstrisi Kongresi, 6-9 Ekim, Trabzon, s. ll6-122.
  • Eroğlu, M., Başkaya, Ş., 1995. Ökseotu (Viscum album L.)'nun şiddetli zararı neden ve sonuçları. Orman Mühendisliği Dergisi, 4(32): 25-31.
  • Eroğlu, M., Bilgili, E., Başkaya, Ş., 1995. Sarıçam ormanlarımızda Adi Ökseotu (Viscum album L.)’nin yayılışı, yoğunluğu ve ağaçların gelişimine etkisinin araştırılması. I. Ulusal Ormancılık Kongresi, 23-25 Ekim, Trabzon. s. 160-168.
  • Farjon, A., 2010. A Handbook of the World's Conifers. Brill Academic Publishers, Leiden, Netherlands.
  • Gołąbek, Elżbieta., Sławiński, J., 2017. The infestation degree of trees with Common Mistletoe Viscum album L. and their health status (on the example of Praszka City). Journal of Ecological Engineering, 18: 80-85.
  • Hatton, R.H.S., 1964. Pollination of Mistletoe (Viscum alba L.). Proceedings of the Linnean Society of London, 176(1): 67–76.
  • Hawksworth, F.G., 1977. The 6-class Dwarf Mistletoe Rating System. USDA Forest Service, General Technical Report, RM-48.
  • Hawksworth, F.G., 1983. Mistletoes as forest parasites. In: The Biology of Mistletoes (Ed: Calder, M., Bernhardt, P.), Academic Press, San Diego, CA, pp. 317-334.
  • Hawksworth, F.G., Weins, D., 1996. Dwarf Mistletoes: Biology, Pathology, and Systematics. Agriculture Handbook 709, USDA Forest Service, Washington, DC.
  • Idžojtić, M., Glavaš, M., Zebec, M., Pernar, R.M., Dasović, M., Pavlus, M., 2005. Infestation of silver fir (Abies alba Mill.) with mistletoe (Viscum album L. ssp. abietis (Wiesb.) Abrom.) in Croatia (Croatian orig.). Forestry Journal, 129(11-12): 559-573.
  • Idžojtić, M., Pernar, R.M., Glavaš, M., Zebec, M., Diminić, D., 2008. The incidence of mistletoe (Viscum album ssp. abietis) on silver fir (Abies alba) in Croaţia. Biologia, 63(1): 81-85.
  • Kanat, M., Alma, M.H., Sivrikaya, F., 2010. The Effect of Viscum album L. on annual diameter increment of Pinus nigra Arn. African Journal of Agricultural Research, 5(2): 166-171.
  • Kantarcı, M.D., 1979. Aladağ Kütlesinin (Bolu) Kuzey Aklanındaki Uludağ Göknarı Ormanlarında Yükselti-İklim Kuşaklarına Göre Bazı Ölü Örtü ve Toprak Özelliklerinin Analitik Olarak Araştırılması, İstanbul Üniversitesi.Yayın No, 2634, Orman Fakültesi Yayın No, 274, İstanbul.
  • Kartoolinejad, D., Hosseini, S.M., Mirnia, S.K., Akbarinia, M., Shayanmehr, F., 2007. The relationship among infection intensity of Viscum album with some ecological parameters of host trees. International Journal of Environmental Research, 1(2): 143–149.
  • Knutson, D.M., 1983. Physiology of Mistletoe parasitism and disease responses in the host. In: The Biology of Mistletoes (Ed: Calder, M., Bernhardt, P.), Academic Press, San Diego, CA, pp.295-316.
  • Kołodziejek, J., Patykowski, J., Kołodziejek, R., 2013. Distribution, frequency and host patterns of European Mistletoe (Viscum album subsp. album) in the major city of Lodz, Poland. Biologia, 68(1): 55-64.
  • Konrad, N., Beat, M., Thomas, S., 2003. Impact of population dynamics of White Mistletoe (Viscum album ssp. abietis) on European silver fir (Abies alba). Annals of Forest Science, 60(8): 773-779.
  • Kuijt, J., 1969. The Biology of Parasitic Flowering Plants. University of California Press, Berkeley, California, USA.
  • Kuijt, J., 1977. Haustoria of phanerogamic parasites. Annual Review of Phytopathology, 17: 91-118.
  • Kumbasli, M., Keten, A., Beskardes, V., Makineci, E., Özdemir, E., Yilmaz, E., Zengin, H., Sevgi, O., Yilmaz, H. C., Caliskan, S., 2011. Hosts and distribution of Yellow Mistletoe (Loranthus europaeus Jacq. (Loranthaceae)) on Northern Strandjas Oak forests-Turkey. Scientific Research and Essays, 6(14): 2970-2975.
  • Lech, P., Zolciak, A., Hildebrand, R., 2020. Occurrence of European Mistletoe (Viscum album L.) on forest trees in Poland and its dynamics of spread in the period 2008–2018. Forests, 11(83): 1-16.
  • MacRaild, L.M., Radford, J.Q., Bennett, A.F., 2010. Non-linear effects of landscape properties on mistletoe parasitism in fragmented agricultural landscapes. Landscape Ecology, 25: 395-406.
  • Mataracı T. ve Kandemir A., 2018. Abies Mill. Resimli Türkiye Florası (Ed., Güner, A., Kandemir, A., Menemen, Y., Yıldırım, H., Aslan, S., Ekşi, G., Güner, I., ve Çimen, A.Ö.), ANG Vakfı Nezehat Gökyiğit Botanik Bahçesi Yayınları, İstanbul, s: 306-314.
  • Mathiasen, R.L., 1996. Dwarf mistletoes in forest canopies. Northwest Science, 71: 61-72.
  • Mathiasen, R.L., Nickrent, D.L., Shaw, D.C., Watson, D.M., 2008. Mistletoes: Pathology, systematics, ecology, and management. Plant Disease, 92: 988-1006.
  • MGM, 2023. T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Ankara. İllerimize ait genel istatistik verileri, https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?k=A&m=BOLU, Erişim: 08.07.2023.
  • Nickrent, D.L., 2011., Santalales (Including Mistletoes). In: Encyclopedia of Life Sciences (ELS). John Wiley & Sons, Ltd: Chichester, pp. 1-6.
  • Norton, D.A., Ladley, J.J., Owen, J.J., 1997. Distribution an population structure of the loranthaceous mistletoes Alepis flavida, Peraxilla colensoi and Peraxilla tetrapetala within two New Zealand Nothafagus Forests. New Zealand Journal of Botany, 35: 323-336.
  • Norton, D.A., Reid, N., 1997. Lessons in ecosystem management from management of threatened and pest loranthaceous mistletoes in New Zealand and Australia. Conservation Biology, 11(3): 759-769.
  • Norton, D.A., Carpenter, M.A., 1998. Mistletoes as parasites: Host specificity and speciation. Trends in Ecology and Evolution, 13: 101-105.
  • Norton, D.A., Ladley, J.J., Sparrow, A.D., 2002. Host provenance effects on germination and establishment of two New Zealand mistletoes (Loranthaceae). Functional Ecology, 16: 657-663.
  • OGM, 2016. Orman bitkisi ve bitkisel ürünlerine arız olan zararlı organizmalar ile mücadele yöntemleri, Orman Genel Müdürlüğü, Ankara. https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane-sitesi/EgitimDokumanlari/Orman%20Zararl%C4%B1lar%C4%B1yla%20M%C3%BCcadele/Orman%20Bitkisi%20ve%20Bitkisel%20%C3%9Cr%C3%BCnlerine%20Ar%C4%B1z%20Olan%20Zararl%C4%B1%20Organizmalar%20ile%20M%C3%BCcadele%20Y%C3%B6ntemleri.pdf, Erişim: 24.09.2023.
  • OGM, 2019. Bolu Orman Bölge Müdürlüğü, Aladağ Orman İşletme Müdürlüğü, Kökez Orman İşletme Şefliği, Ekosistem Tabanlı Fonksiyonel Orman Amenajman Planı, Ankara.
  • OGM, 2023. Ormancılık istatistikleri 2023. Resmi istatistik programı kapsamındaki ormancılık istatistikleri, Orman Genel Müdürlüğü, Ankara, https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane/resmi-istatistikler, Erişim: 08.07.2023.
  • Okubamichael, D.Y., Griffiths, M.E., Ward, D., 2011. Host specificity, nutrient and water dynamics of the mistletoe Viscum rotundifolium and its potential host species in the Kalahari of South Africa. Journal of Arid Environments, 75: 898-902.
  • Okubamichael, D.Y., Griffiths, M.E., Ward, D., 2016. Host specificity in parasitic plants-perspectives from Mistletoes. AoB Plants, 8, pii: plw069.
  • Ozturk, M., Coskuner, K.A., Serdar, B., Atar, F., Bilgili,E., 2022. Impact of White Mistletoe (Viscum album ssp. abietis) infection severity on morphology, anatomy and photosynthetic pigment content of the needles of cilicican fir (Abies cilicica). Flora, 294: 152135.
  • Piirto, D.D., Crews, D.L., Troxell, H.E., 1974. The effects of Dwarf Mistletoe on the wood properties of lodgepole pine. Wood and Fiber, 6: 26–35.
  • Raftoyannis, Y., Radoglou, K., Bredemeier, M., 2015 Effects of Mistletoe infestation on the decline and mortality of Abies cephalonica in Greece. Annals of Forest Research, 58: 55-65.
  • Reid, N., 1991. Coevolution of Mistletoes and frugivorous birds. Australian Journal of Ecology, 16: 457-469.
  • Reid, N., Smith, N.M., Yan, Z., 1995. Ecology and population biology of mistletoes. In: Forest Canopies (Ed: Lowman, M.D., Nadkarni, N.M.), Academic Press, San Diego, California, pp. 285–310.
  • Rigling, A., Eilmann, B., Koechli, R., Dobbertin, M., 2010. Mistletoe-induced crown degradation in Scots pine in a xeric environment. Tree Physiology, 30: 845–852.
  • Roxburgh, L., 2007. The effect of gut processing on the quality of Mistletoe seed dispersal. Journal of Tropical Ecology, 23: 377-380.
  • Sakici, O.E., Ozcan, G.E., Saglam, F., Seki, M., 2022. The effect of White Mistletoe (Viscum album subsp. abietis (Wiesb.) Abromerit) on diameter increment in Kazdağı fir stands. Journal of Biometry Studies, 2(1):15-23.
  • Sakici, O.E., Ozcan, G.E., Seki, M., Saglam, F., 2023. The effects of Pine Mistletoe (Viscum album subsp. austriacum) on the growth of Scots pine and Crimean pine in Turkey. Forest Pathology, 53(2): e12802.
  • Sanguesa-Barreda, G., Linares, J.C., Camarero, J.J., 2012. Mistletoe effects on Scots pine decline following drought events: Insights from within-tree spatial patterns, growth and carbohydrates. Tree Phsiology, 32: 585-598. Sanguesa-Barreda, G., Linares, J.C., Camarero, J.J., 2013. Drought and Mistletoe reduce growth and water-use efficiency of Scots pine. Forest Ecology and Management, 296: 64-73.
  • Saraçoğlu, Ö., 1988. Karadeniz Yöresi Göknar Meşcerelerinde Artım ve Büyüme. Orman Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara.
  • Smith, R.B., 1973. Factors affecting dispersal of Dwarf Mistletoe seeds from an overstory western hemlock tree. Northwest Science, 47: 9-19.
  • Sönmez, T., 2014. Sarıçam (Pinus sylvestris L.) gelişimi üzerine ökseotu’nun etkisi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 15(1): 64-72.
  • Szmidla, H., Tkaczyk, M., Plewa, R., Tarwacki, G., Sierota, Z., 2019. Impact of Common Mistletoe (Viscum album L.) on Scots pine forests – A call for action. Forests, 10(847): 1–15.
  • Tadey, M., Aizen, M.A., 2001. Why do flowers of a humming bird pollinated Mistletoe face down?. Functional Ecology, 15: 782–790.
  • Thoday, D., 1951. The haustorial system of Viscum album. Journal of Experimental Botany, 2(1): 1-19.
  • Thorogood, C., Hiscock, S., 2010. Specific developmental pathways underlie host specificity in the parasitic plant Orobanche. Plant Signalling & Behavior, 5: 275-277.
  • Tikkanen, O., Kilpelainen, J., Mellado, A., Hamalainen, A., Hodar, A.J., Jaroszewicz, B., Luoto, M., Repo, T., Rigling, A., Wang, A., 2021. Freezing tolerance of seeds can explain diferences in the distribution of two widespread mistletoe subspecies in Europe. Forest Ecology and Management, 482:118806.
  • Tsopelas, P., Angelopoulos, A., Economou, A., Soulioti, N., 2004. Mistletoe (Viscum album) in the fir forest of Mount Parnis, Greece. Forest Ecology and Management, 202: 59-65.
  • Üstüner, T., 2003. Identification and density of Viscum species in Nigde province. The Journal of Turkish Weed Science, 6(2): 45-53.
  • Üstüner, T., 2016. Identification density and hosts of semi parasite species in Kahramanmaras Region of Turkey. IOSR Journal of Agriculture and Veterinary Science (IOSR-JAVS), 9(10): 72-75.
  • Üstüner, T., 2018. Investigation of symptoms and hosts of semi parasite plant species in East Mediterranean and Central Anatolia Region of Turkey. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21(3): 438-446.
  • Üstüner, T., Düzenli, S., Kitis, Y.E., 2015. Determination of infection rate of Mistletoe (V. album) on hosts in Nigde province. The Journal of Turkish Weed Science, 18(1-2): 5-14.
  • Watson, D.M., 2011. Mistletoes of Southern Australia. CSIRO Publishing, Melbourne, Australia.
  • Yan, Z., 1993. Germination and seedling development of two mistletoes, Ameyema preissi and Lysiana exocarpi: Host specificity and mistletoe–host compatibility. Austral Ecology, 18: 419-429.
  • Yüksel, B., Akbulut, S., Keten, A., 2005. Çam Ökseotu (Viscum album ssp. austriacum (Wiesb.) Vollman)'nun zararı, biyolojisi ve mücadelesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, A(2): 111-124
  • Zuber, D., 2004. Biological flora of Central Europe: Viscum album L. Flora, 199(3): 181–203.
There are 86 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Forest Entomology and Forest Protection
Journal Section Orijinal Araştırma Makalesi
Authors

İsmail Baysal 0000-0001-6789-5345

Publication Date September 30, 2023
Acceptance Date September 25, 2023
Published in Issue Year 2023

Cite

APA Baysal, İ. (2023). Batı Karadeniz Bölgesi Kazdağı göknarı ormanlarında göknar ökseotu bulunma ve bulaşma durumu: Kökez Orman İşletme Şefliği örneği. Turkish Journal of Forestry, 24(3), 241-250. https://doi.org/10.18182/tjf.1327884
AMA Baysal İ. Batı Karadeniz Bölgesi Kazdağı göknarı ormanlarında göknar ökseotu bulunma ve bulaşma durumu: Kökez Orman İşletme Şefliği örneği. Turkish Journal of Forestry. September 2023;24(3):241-250. doi:10.18182/tjf.1327884
Chicago Baysal, İsmail. “Batı Karadeniz Bölgesi Kazdağı göknarı ormanlarında göknar ökseotu Bulunma Ve bulaşma Durumu: Kökez Orman İşletme Şefliği örneği”. Turkish Journal of Forestry 24, no. 3 (September 2023): 241-50. https://doi.org/10.18182/tjf.1327884.
EndNote Baysal İ (September 1, 2023) Batı Karadeniz Bölgesi Kazdağı göknarı ormanlarında göknar ökseotu bulunma ve bulaşma durumu: Kökez Orman İşletme Şefliği örneği. Turkish Journal of Forestry 24 3 241–250.
IEEE İ. Baysal, “Batı Karadeniz Bölgesi Kazdağı göknarı ormanlarında göknar ökseotu bulunma ve bulaşma durumu: Kökez Orman İşletme Şefliği örneği”, Turkish Journal of Forestry, vol. 24, no. 3, pp. 241–250, 2023, doi: 10.18182/tjf.1327884.
ISNAD Baysal, İsmail. “Batı Karadeniz Bölgesi Kazdağı göknarı ormanlarında göknar ökseotu Bulunma Ve bulaşma Durumu: Kökez Orman İşletme Şefliği örneği”. Turkish Journal of Forestry 24/3 (September 2023), 241-250. https://doi.org/10.18182/tjf.1327884.
JAMA Baysal İ. Batı Karadeniz Bölgesi Kazdağı göknarı ormanlarında göknar ökseotu bulunma ve bulaşma durumu: Kökez Orman İşletme Şefliği örneği. Turkish Journal of Forestry. 2023;24:241–250.
MLA Baysal, İsmail. “Batı Karadeniz Bölgesi Kazdağı göknarı ormanlarında göknar ökseotu Bulunma Ve bulaşma Durumu: Kökez Orman İşletme Şefliği örneği”. Turkish Journal of Forestry, vol. 24, no. 3, 2023, pp. 241-50, doi:10.18182/tjf.1327884.
Vancouver Baysal İ. Batı Karadeniz Bölgesi Kazdağı göknarı ormanlarında göknar ökseotu bulunma ve bulaşma durumu: Kökez Orman İşletme Şefliği örneği. Turkish Journal of Forestry. 2023;24(3):241-50.