HİKMET KIVILCIMLI’NIN OSMANLI İLMİYE TEŞKİLÂTININ BOZULMASINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

Year 2022, , 161 - 169, 25.02.2022

Can Abdullah Günay

https://doi.org/10.30520/tjsosci.1053754

Abstract

Araştırma, Hikmet Kıvılcımlı’nın Osmanlı İlmiye Teşkilâtı’nın bozulması problemine olan yaklaşımını, onun Osmanlı İlmiye Teşkilâtı’nın yapısı ve gelişimine ilişkin temel çözümlemeleri bağlamında ele almaktadır. Kıvılcımlı, bu problemi tarihsel maddeci dünya görüşü çerçevesinde incelemiş ve Osmanlı İlmiye Teşkilâtı’nın bozulmasının nedenlerini altyapı-üstyapı ilişkileri bağlamında (ekonomik yapı ile epistemik yapı ilişkisini temel alarak) açıklamıştır. Nitekim Kıvılcımlı Osmanlı İlmiye Teşkilâtı’ndaki bozulmayı Osmanlı Ekonomisi’ndeki bozulma ile ilişkilendirmiştir. Bu araştırma, Kıvılcımlı’nın konuya ilişkin görüşlerini nesnel olarak ve birinci elden kaynaklarla ilk kez ele aldığı için önem taşımaktadır. Bu bağlamda, onun Osmanlı İlmiye Teşkilâtı’ndaki bozulmanın nedenlerine ilişkin ortaya koyduğu fikirlerin, konuya ilişkin ufuk açıcı tartışmalara zemin oluşturabileceği düşünülmektedir.

Keywords

Osmanlı İlmiye Teşkilâtı, Ekonomik Yapı, Epistemik Yapı, Altyapı-Üstyapı İlişkileri.

References

• Akyüz, Y. (2018). Türk Eğitim Tarihi, Ankara: Pegem Akademi, s. 82-85.
• Aykanat, M. (2018). “Klasik Dönemde Osmanlı Devleti’nde Hâkim Adaylığı: Mülazemet”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi (TADD), Sayı: 34, s. 166.
• Engels, F. (2018). Tarihsel Materyalizm Üzerine Mektuplar: 1890-1894, çev. Öner Ünalan, İstanbul: Kor Kitap, s.13-14.
• İpşirli, M. (1988). “Osmanlı İlmiye Mesleği Hakkında Gözlemler (XVI-XVII. Asırlar)”, Osmanlı Araştırmaları Dergisi (VII-VIII), s. 276.
• İpşirli, M. (2000). “İlmiye”, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 22, s. 141, 143.
• Demir, R. (2018). Philosophia Ottomanica, İstanbul: Lotus Yayınevi, s. 211.
• Kıvılcımlı, H. (2001). Metafizik Sosyolojiler, İstanbul: Derleniş Yayınları, s. 124.
• Kıvılcımlı, H. (2007). Osmanlı Tarihinin Maddesi, İstanbul: Sosyal İnsan Yayınları, s. 583-586.
• Kıvılcımlı, H. (2012). Tarih Devrim Sosyalizm, İstanbul: Derleniş Yayınları, s. 24-25.
• Kıvılcımlı, H. (2018). Tarih Devrim Sosyalizm Işığında İlkel Sosyalizmden Kapitalizme İlk Geçiş: İngiltere, İstanbul: Derleniş Yayınları, s. 57.
• Nescolarde-Selva, J. A., Usó-Doménech, J. L., & Gash, H. (2017). “Structure and Superstructures in Complex Social Systems.” Systems, 5(2), 28. MDPI AG. Retrieved from http://dx.doi.org/10.3390/systems5020028
• Olivier, A. (1977). Türkiye Seyahatnamesi: 1790 Yıllarında Türkiye ve İstanbul, çev. Oğuz Gökmen, Ankara: Ayyıldız Matbaası A.Ş., s. 127-128.
• Özcan, C. (2018). “Hayatı ve Eserleriyle ‘Komple Bir Entelektüel’ Olarak Dr. Hikmet Kıvılcımlı”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi (Marmara University Journal of Political Science), Cilt: 6, Sayı: 2, s. 178.
• Özkul, O. (2004). Gelenek ve Modernite Arasında Ulemâ, İstanbul: Bir Harf Yayınları, s. 109.
• Tedman, G. (2010). “Base, Superstructure, Aesthetic Level: further notes on a theory”, New Proposals: Journal of Marxism and Interdisciplinary Inquiry, Cilt: 4, Sayı: 1, s. 23.
• Tekeli, İ. İlkin, S. (1999). Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sistemi’nin Oluşumu ve Dönüşümü, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, s. 25.
• Uzunçarşılı İ.H. (2014). Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilâtı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, s. 75.
• Zilfi, M.C. (2008). Dindarlık Siyaseti: Osmanlı Uleması (Klasik Dönem Sonrası), Ankara: Birleşik Yayınevi, s. 4.