Mustafa Necati Sepeçioğlu'nun Çanakkale Romanlarında Mustafa Kemal Anlatımı

Yıl 2025, Sayı: 53, 435 - 460, 12.07.2025

Necmettin Özmen , Safura İnan

Öz

Türk tarihi açısından önemli bir dönüm noktası olan Çanakkale cephesi savaşları ağırlıklı olarak 1915’te yaşanır. Bu konuda müstakil bir Çanakkale romanı ise ancak 1989’da, Mustafa Necati Sepetçioğlu tarafından kaleme alınan…ve Çanakkale 1 Geldiler, …ve Çanakkale 2 Gördüler, …ve Çanakkale 3 Döndüler adlı üç ciltlik eser ile yazılmış olur. Bu üçlemeden sonra Çanakkale'ye dair romanlarının sayısı artarak devam eder.
Türkiye’de önemli tartışma konularından biri Mustafa Kemal’in Çanakkale savaşlarına etkisi-katkısıdır. Bazı kimseler tarihî açıdan onun bu savaşta önemli bir etkisinin bulunmadığı, bazıları ise savaşın Mustafa Kemal sayesinde kazanıldığını söyler. Başta tarih bilimi alanında ortaya çıkan bu tartışma edebiyata da yansır. Çünkü son dönemde, özellikle yeni tarihselcilik anlayışı ile, tarihî konular farklı bakış açılarıyla ortaya konmakta, gelenekselin dışında yeni tarih düşünceleri ortaya çıkmakta, tartışmalara yeni boyutlar eklenmektedir.
Bu araştırmanın konusu, bir ilk olma özelliği gösteren Mustafa Necati Sepetçioğlu'nun Çanakkale konulu romanlarında Mustafa Kemal'in nasıl anlatıldığı, onun rolüne dair yorumları tespit etmektir. Bunun için bin yüz yetmiş altı sayfalık üç roman dokuman analizi yöntemi ile incelenmiştir. Yazar, üç romanında da Mustafa Kemal'e yer vermiştir. Geldiler ve Gördüler'in ilk yarısına kadar olan bölümde uzaktan anlatılan, hakkında konuşulan bir kahraman iken Gördüler'in ikinci yarısı ve Döndüler'de aktif bir kahraman olarak daha fazla yer vermiştir. Yazar, onu büyük ölçüde görüşlerine önem verilen, bir kurtarıcı olarak algılanan, zaman zaman savaş stratejilerini değiştiren, fikirleri önemsenen, Türk beyi gibi davranan, savaşın kazanılmasında önemli yeri olan bir kahraman olarak yansıtır. Üç romanda da Mustafa Kemal’i eleştiren veya onu olumsuz gösteren bir ifade veya ima bulunmaz.

Anahtar Kelimeler

Sepetçioğlu , Romanda Mustafa Kemal , Çanakkale savaşı , …ve Çanakkale Geldiler , …ve Çanakkale Gördüler , …ve Çanakkale Döndüler.

Kaynakça

• CARR, E. Hallett, Josep, Fontana, Tarih Yazımında Nesnellik ve Yalınlık (Özer Ozankaya, Çev.). İmge Kitabevi, İstanbul, 1992.
• DOĞAN, Gamze, Gelenekten Modern-Postmodern Anlatıya Çanakkale Romanları, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri, 2019.
• ENGİNÜN, İnci, Çanakkale Zaferinin Edebiyata Aksi, Marmara Üniversitesi Fen - Edebiyat Fakültesi Türklük Araştırmaları Dergisi, 2, İstanbul, 1986, 111-129.
• GÜLENDAM, Ramazan, Türk Romanında Çanakkale Savaşı, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 72, Ankara, 2006, 39-47.
• MAT, Celal, Türk Romanında Çanakkale Muharebeleri ve Çanakkale Muharebelerini Konu Alan Romanların Eğitime Etkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2006.
• MAT, Celal, “Çanakkale Muharebelerini Konu Edinen Romanlar Üzerine”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10/17, Balıkesir, 2007, 81-100.
• ÖZMEN, Necmettin, İNAN, Safura, “Çanakkale Savaşını Konu Eden Romanlarda Mustafa Kemal Anlatımı I”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 43, İstanbul, 2024, 208-236.
• ÖZMEN, Necmettin, İNAN, Safura, “Çanakkale Savaşını Konu Eden Romanlarda Mustafa Kemal Anlatımı II”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Ö14, İstanbul, 2024, 425-451.
• SEPETÇİOĞLU, M. Necati, … Ve Çanakkale, döndüler, İrfan Yayıncılık, İstanbul, 1998.
• SEPETÇİOĞLU, M. Necati, … Ve Çanakkale, geldiler, İrfan Yayıncılık, İstanbul, 2005a.
• SEPETÇİOĞLU, M. Necati, … Ve Çanakkale, gördüler, İrfan Yayıncılık, İstanbul, 2005b.
• TEKELİ, İlhan, Tarih Yazımı Üzerine Düşünmek, Dost Kitabevi, Ankara, 1998.
• TEKŞAN, Mesut, “Tarihe Sığmayan Destanın Romanı … Ve Çanakkale (1 Geldiler, 2 Gördüler, 3 Döndüler), Erdem, 17/49, Ankara, 2007, 197-210.
• UĞURCAN, Sema, “Çanakkale Savaşı Edebiyatı”, Çanakkale 1915: Tarih, Ekonomi, Edebiyat ve Sanat, (Editörler: M. Mehdi İlhan, Mehmet Bulut, İ, Güran Yumuşak), İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2017.
• YALÇIN ÇELİK, S, Dilek, Yeni Tarihselcilik Kuramı ve Türk Edebiyatında Postmodern Tarih Romanları, Akçağ Yayınları, Ankara, 2005.
• YILMAZ, Bora, Metinlerarası İlişkiler Bağlamında Çanakkale Savaşları’nı Konu Alan Romanlar ve Çanakkale Savaşları ile İlgili Anlatılar, Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2/2, İstanbul, 2017, 416-424.