Kültürel Miras Aktarımında Küratörlüğün Rolü: Hasan Erdem ve Tokat Şehir Müzesi

Yıl 2025, Sayı: 53, 461 - 492, 12.07.2025

Mahmut Delen , Sinan Yaman

Öz

Müzeler, insanoğlunun köklerini ve geçmişini bulduğu hafıza mekânlarının başında gelmektedir. Son yıllarda müzecilik yaklaşımlarında değişikliklere paralel olarak müzelerin arkeolojik, etnografik ve tarihî eserlerin sergilendiği soğuk mekân anlayışından çıktığı; insanların geçmişi ve bugünü deneyimleyebildiği, çeşitli etkinliklerle atölyeler düzenleyen etkileşimli mekânlara dönüştüğü gözlemlenmektedir. Şehirleşen kırsal topluluklar, doğdukları yerlere turist gibi gelmeye başlamış, bu durum da farklı bir turizm konseptini ortaya çıkarmıştır. Müzecilikte değişen bu anlayış yerele de sirayet etmiş ve Anadolu’nun birçok yerinde yerel belleğin sergilendiği çeşitli müzeler kurulmuştur. Yerel kurumlar da şehir belleği dediğimiz, bir şehrin maddi-manevi değerlerini ve kültürel mirasını içeren mekânlar olarak müze kurmuşlardır. Bu durum, somut ve somut olmayan kültürel miras ögelerinin müzelenmesi ve bu mirasın sonraki kuşaklara aktarılabilmesi işini oldukça önemli hâle getirmektedir. Bu çerçevede, küratörlük dediğimiz mesleğin de önem kazandığı söylenebilir. Tokat Şehir Müzesi, Hasan Erdem’in küratörlüğünde, belediyeye bağlı olarak 2019 yılında kurulan bir müzedir. Hasan Erdem, Tokat’ta tanınmış bir yerel tarihçi ve koleksiyonerdir. Bu çalışmada, Hasan Erdem’in kişisel deneyimlerinden hareketle, kültürel mirasın aktarılması ile müzelenmesi hususunda küratörlüğün ve şehir müzelerinin rolü irdelenmiştir. Sonuç olarak, yerel kültüre araştırmacılarına devlet ve yerel paydaşlar tarafından destek verilmesinin, yerel kültür ile Türk kültürünün korunması, yaşatılması ile yerel turizm potansiyelinin açığa çıkarılarak bölgeye katma değer kazandırılması konusunda ne denli önemli olduğu, Hasan Erdem’in hayata geçmesinde öncülük ettiği bu müze bağlamında ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Küratörlük , müze , şehir müzesi , Tokat , Hasan Erdem

Kaynakça

• AKKUŞ, Çetin, Gülizar Akkuş, Yusuf Bayraktar, “Somut Kültürel Mirası Koruma Çalışmaları: Erzincan-Kemaliye sit alanı”, Electronic Turkish Studies, 12(35), Ankara 2017, 1-12. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12414
• AKSOY ARIKAN, Rabia, “Kültürel Bellek ve Mekân İmgesi Bağlamında Çankırı Askerağa Konağı”, Kültür Araştırmaları Dergisi, (10), Çanakkale 2021, 144-160. https://doi.org/10.46250/kulturder.958010
• ALEXANDER, Edward Porter, Mary Alexander, Museums in Motion: An Introduction To The History and Functions of Museums, Altamira Press, New York, 2008.
• ANTMEN, Ahu, “Küratörün Ne Olduğunu Neden Tartışıyoruz?”, Sanat Dünyamız, 81, İstanbul 2001 ,101-105.
• AVŞAR, Muhammed, “Toplumsal Değişim ve Yozlaşmanın 1970 Sonrası Aşıklık Geleneğine Yansımaları ve bu Kapsamda Yazılan Gençlik Öğütlemeleri”, Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 14, Osmaniye 2024, 243-267.
• EL-RUBAİ, Ahmed, “ABD, BAE ve İsrail Irak'ın Tarihi Eserlerini Nasıl Yağmaladı?” https://thecradle.co/articles/how-the-us-uae-andisrael-plundered-iraqs-antiquities, (Erişim tarihi: 05.05.2025).
• ER, Dursun Ekrem, “Tokat Şehir Müzesi’ni beş yılda 1 milyonu aşkın kişi gezdi”, https://www.aa.com.tr/tr/kultur/tokat-sehir-muzesinibes-yilda-1-milyonu-askin-kisi-gezdi/3306800, (Erişim tarihi: 10.02.2025).
• FINDLEN, Paula, The Museum: Its Classical Etymology and Renaissance Genealogy, Journal of the History of Collections, 1 (1), Oxford 1989, 59–78. https://doi.org/10.1093/jhc/1.1.59
• GRAHAM, Beryl, Sarah Cook, Rethinking Curating: Art After New Media, The MIT Press, London 2010.
• GÜMÜŞÇÜ, Osman, “Tarihi coğrafya ve kültürel miras”, Erdem, (75), Ankara 2018, s. 99-120. https://doi.org/10.32704/erdem.496740
• HANİLÇE, Murat, Hasan Erdem, “Tokat Şehir Müzesi”, Online Türkiye Turizm Ansiklopedisi, (Editör: Nazmi Kozak), https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/tokat-sehir-muzesi, (Erişim tarihi: 05.05.2025).
• METİN BASAT, Ezgi, “Somut ve Somut Olmayan Kültürel Mirası Birlikte Koruyabilmek”, Millî Folklor, 23, Ankara 2013, 61-71.
• OĞUZ, Mehmet Öcal,“Terim Olarak Somut Olmayan Kültürel Miras”, Millî Folklor, 25(100), Ankara 2013, 5-13.
• ÖZKİRAZ, Ahmet ve ACUNGİL, Yavuz, “Hemşehri Derneklerinin Kentlileşme Sürecindeki Rolü (Tokat örneği)”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 29(1) Ankara 2012, 247-272.
• SEYFİ, Serpil, “Kültürel Bellek Mekânlarından Bir Örnek: Tokat Şehir Müzesi”, Kent Akademisi, 17(6), Ordu, 2194-2218. https://doi.org/10.35674/kent.1472651
• SEYFİ, Serpil, “Tokat’ta Yerel Bir Koleksiyoncu: Hasan Erdem”, 9. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Bildirileri içinde, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2018, 409-425.
• TEMUR, Nezir, “Bir Kültürel Bellek Mekânı Olarak Mahtumkulu Divanı”, Türkbilig(34), Ankara, 2017, 173-178.
• URALMAN, N. Hanzade, “21. Yüzyıla Girerken Bir Bilgi Kurumu Olarak Müze”, Bilgi Dünyası Dergisi, 7(2), Ankara 2006, 250-266. https://doi.org/10.15612/BD.2006.376
• YILMAZ ASLANTÜRK, Arzu, “Şehir ve Kent Dikotomosini Kavramlar Üzerinden Okumak”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 14(26), Giresun 2022, 177-189. https://doi.org/10.38155/ksbd.1110206
• K a y n a k K i ş i
• KK1- Hasan Erdem, 55, Lise, Tokat, Esnaf. Görüşme müzede gerçekleştirilmiştir.