Küçük Devlet Neden Süper Güç İttifakından Ayrılır? Soğuk Savaş Dönemi Irak, Mısır ve İran Örnekleri

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 61 - 97, 31.12.2020

Feyza Nur Atabay

https://doi.org/10.26513/tocd.707189

Cited By: 2

Öz

Özet
Bu makalenin amacı, süper güç ve küçük devlet arasındaki ittifakın sona ermesinin iç siyasal nedenlerini incelemektir. İttifak literatürü, ağırlıklı olarak klasik realizmin ve neo-realizmin etkisi altında olduğu için, devlet davranışlarını etkileyen temel faktörün uluslararası sitemin yapısı ve bu yapıdaki güç değişimi olduğu ileri sürülmüştür. Devlet düzeyindeki dinamikler değerlendirmeye dahil edilmemiştir. Soğuk Savaş boyunca sistemin yapısında bir değişim söz konusu değilken bile bazı devletlerin, mevcut ittifaklarını sonlandırarak yeni ittifak tercihlerine yönelmiş olmaları, bu yönelimin nedenlerini anlamak için devletin iç koşullarındaki değişimlere bakmanın gerekli olduğunu göstermektedir. Bu argümanı test etmek için, Irak, Mısır ve İran'ın Soğuk Savaş dönemindeki ittifak ayrılışları ele alınmıştır. Bu ülkeler, siyasi tarihlerindeki pek çok darbe deneyimi, sahip oldukları istikrarsız siyasal atmosferleri ve ekonomik değişkenlikleri ile ilgili hipotezlerin test edilebilmesi için zengin bir örneklem sunmaktadırlar. Araştırma, rejim değişikliği, lider değişikliği, travmatik olay ve iktidarın meşruluk krizi gibi dinamiklerin devletin mevcut ittifak ilişkisini sonlandırmasının başlıca nedenleri olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

ittifak, iç nedenler, soğuk savaş, travma, süper güçler, ortadoğu

Kaynakça

• Abrahamian, Ervand. A History of Modern Iran. New York: Cambridge University Press, 2008.
• Alexander, Jeffrey C. “Towards a Theory of Cultural Trauma”. Cultural Trauma and Collective Identity içinde, Editörler Jeffrey C. Alexander ve diğerleri, 1-31. London: University of California Press, 2004.
• Amanat, Abbas. Iran: A Modern History. New York: Yale University Press, 2017.
• Arı, Tayyar. Geçmişten Günümüze Ortadoğu Siyaset, Savaş ve Diplomasi. Bursa: Dora Yayınları, 2014.
• Armstrong, Adrienne. “The Political Consequence of Economic Dependence.” The Journal of Conflict Resolution 25, no.3 (September 1981): 401-429.
• Balcı, Ali. “A Three Level of Analysis of Turkey’s Crisis with the U.S.-led Order.” Insight Turkey 21, no.4 (2019): 13-24.
• Balcı, Ali. “Realizm.” Uluslararası İlişkilere Giriş: Tarih, Teori, Kavram ve Konular içinde, Editörler Şaban Kardaş ve Ali Balcı, 140-143. İstanbul: Küre Yayınları, 2015.
• Balcı Ali ve Tuncay Kardaş. “The Changing Dynamics of Turkey's Relations with Israel: An Analysis of' Securitization.” Insight Turkey 14, no.2, (2012): 99-120.
• Barbieri, Katherine. “Economic Interdependence: A Path to Peace or a Source of Interstate Conflict?.” Journal of Peace Research 33, no.1 (February 1996): 29-49.
• Batatu, Hanna. The Old Social Classes and the Revolutionary Movements of Iraq: A Study of Iraq’s Old Landed and Commercial Classes and of its Communists, Ba’thists, and Free Officers. New Jersey: Princeton University Press, 1978.
• Bennett, Alexander J. “Arms Transfers as an Instrument of Soviet Policy in the Middle East.” Middle East Journal 39, no.4 (Auntum 1985): 745-774.
• Bennett, D. Scott. “Testing Alternative Models of Alliance Duration, 1816-1984.” American Journal of Political Science 41, no.3 (June 1997): 846-878.
• Berkowitz, Bruce D. “Realignment in International Treaty Organizations.” International Studies Quarterly 27, no.1 (March 1983): 77- 96.
• Bill, James A. The Eagle and The Lion: The Tragedy of American- Iranian Relations. New Haven: Yale University Press, 1988.
• Blanga, Yehuda U. “Nasser’s Dilemma: Egypt’s Relations with the United States and Israel, 1967-69.” Middle Eastern Studies 51, no.2 (September 2014): 301-326.
• Cleveland, William L. Modern Ortadoğu Tarihi. İstanbul: Agora Kitaplığı, 2008.
• Crescenzi, Mark J.C. Jacob D. Kathman, Katja B. Kleinberg, ve Reed M. Wood. “Reliability, Reputation, and Alliance Formation.” International Studies Quarterly 56, no.2 (June 2012): 1-16.
• David, Steven R. “Explaining Third World Alignment.” World Politics 43, no.2 (January 1991): 233-256.
• Davidson, Jason. “Heading For The Exits: Democratic Allies And Withdrawal From Iraq And Afghanistan.” Democracy and Security 10, no.3 (2014): 251-286.
• Dawisha, Karen. Soviet Foreign Policy Towards Egypt. London: Macmillan, 1979.
• Donelly, Jack. “Realizm.” Uluslararası İlişkiler Teorileri içinde, Editörler Scott Burchill ve diğerleri, 53-84. İstanbul: Küre Yayınları, 2013.
• Downes, Alexander B. and Lindsey A. O'Rourke. "You Can't Always Get What You Want: Why Foreign-Imposed Regime Change Seldom Improves İnterstate Relations." International Security 41, no.2 (2016): 43-89.
• Farouk-Sluglett Marion ve Peter Sluglett. Iraq Since 1958:From Revolution to Dictatorship. New York: I.B.Tairus and Co Ltd.,2001.
• Guan-Fu, Gu. “Soviet Aid to the Third World an Analysis of Its Strategy.” Soviet Studies 35, no.1 (January 1983): 71-89.
• Humeyni, Ruhullah. Velayet-i Fakih. Tahran: İmam Humeyni’nin Eserlerini Tanzim ve Yayınlama Müessesi-Uluslararası İlişkiler Bürosu, tarih yok.
• Houghton, David Patrick. US Foreign Policy and the Iran Hostage Crisis. New York: Cambridge University Press, 2001.
• Kane, Tim. Global U.S. Troop Deployment 1950-2005, A Report of the Heritage Center for Data Analysis. Washington D.C.: The Heritage Foundation, 2006.
• Keohane Robert O. ve Joseph S. Nye, “Power and Interdependence”, Survival: Global Politics and Strategy 15, no.4 (1973): 158-165.
• Kimball, Anessa L. “Political Survival, Policy Distribution, and Alliance Formation.” Journal of Peace Research 47, no.4 (2010): 407-419.
• Kuniholm, Bruce R. The Origins of The Cold War in The Near East: Great Power Conflict and Diplomacy in Iran, Turkey and Greece. New Jersey: Princeton University Press, 1980.
• Lebbow, Richard Ned. “Small States and Big Alliances.” American Political Science Review 91, no.3 (September 1997): 705-709.
• Leeds, Brett, Jeffrey Ritter, Sara Mitchell ve Andrew Long. “Alliance Treaty Obligations and Provisions, 1815-1944.” International Interactions: Empirical and Theoretical Research in International Research 28, no.3 (July 2002): 237-260.
• Machain, Carla Martinez ve T. Clifton Morgan. “The Effect of US Troop Deployment on Host States’ Foreign Policy.” Armed Force and Society 39, no.1 ( 2013): 102-123.
• Mangold, Peter. Superpower Intervention in the Middle East. New York: Routledge, 2013.
• Marr, Phebe. The Modern History of Iraq. Colorado: Westview Press, 2012.
• Miglietta, John P. American Alliance Policy in the Middle East, 1945-1992:Iran, Israel, and Saudi Arabia. Maryland: Lexington Books, 2002.
• Morgenthau, Hans J. “A Political Theory of Foreign Aid”. The American Political Science Review 56, no.2 (June 1962): 301-309.
• Morgenthau, Hans J. Politics Among Nations: The Struggle for Power and Peace. Beijing: Pekin University Press, 1997.
• Morrow, James D. “Alliance and Asymmetry: An Alternative to the Capability Aggregation Model of Alliances”, American Journal of Political Science 35, no.4 (November 1991): 904-933.
• Neil, Arthur G. National Trauma and Collective Memory: Major Events in the American Centruy. New York: M. E. Sharpe Inc, 1998.
• Pilster, Ulrich, Tobias Böhmelt, and Atsushi Tago. “Political Leadership Changes And The Withdrawal From Military Coalition Operations, 1946–2001”, International Studies Perspectives 16, no.4 (2015): 463-483.
• Polat, Furkan. “Ortadoğu’daki Yapısal Değişimin Devletlerin İttifak Politikaların Etkisi: Suriye Örneği.” Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi 4, no.1 (2017): 74-102.
• Renshon, Jonathan. “Stability And Change in Belief Systems: The Operational Code Of George W. Bush”, Journal of Conflict Resolution 52, no.6 (2008): 820-849.
• Rose, Gideon. “Neoclassical Realizm and Theories of Foreign Policy”, World Politics 51, no.1 (October 1998): 144-172.
• Shapera, Paul M. Iran’s Religious Leaders. New York: The Rosen Publishing Group, 2010.
• Sharp, Jeremy M. “Egypt: Background and US Relations.” CRS Report. Washington: Congressional Research Service, 2019.
• Sislin, John. “Arms as Influence: The Determinants of Successful Influence.” The Journal of Conflict Resolution 38, no.4 (December 1994): 665-689.
• Siverson, Randolph ve Harvey Starr. “Regime Change and the Restructuring of Alliances.” American Journal of Political Science 38, no.1 (February 1994): 145-161.
• Smolansky, Oles M. ve Bettie M. Smolansky. The USSR and Iraq: The Soviet Quest for Influence. Durham ve Londra: Duke University Press, 1991.
• Snyder, Glenn H. Alliance Politics. Ithaca:Cornell University Press, 2007.
• Sperling, James. “Neo-classical Realism and Alliance Politics.” Theorising NATO: New Perspectives on the Atlantic Alliance içinde, Editörler Mark Webber ve Adrian Hyde-Price, 1-92. New York: Routledge, 2016.
• Taflıoğlu, Serkan. “İran İslam Cumhuriyeti’nde Egemenlik ve Meşrutiyet Kaynağı “Velayet-i Fakih.”” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 68, no.3 (2013): 95-112.
• USAID Data Service. US Overseas Loans and Grants [Greenbook]. Washington D.C., 2019.
• Walt, Stephen M. “Why Alliances Endure or Collapse”, Survival: Global Politics and Strategy 39, no.1 (1997): 156-179.
• Witztum Eliezer ve Ruth Malkinson. “Death of a Leader: The Social Construction of Bereavement.” When Community Weeps: Case Studies in Group Survivorship içinde, Editörler Ellen S. Zinner ve Mary Beth Williams, 19-197. Washington, DC: Taylor & Francis, 1998.
• Zakaria, Fareed. “Realism and Domestic Politics.” International Security 17, no.1 (Summer 1992): 177-198.
• İnternet Kaynakları Baghdad, Iraq Population 1950-2020, Son Erişim: 7 Mart 2020, https://www.macrotrends.net/cities/21529/baghdad/population
• Görgün, Hilal. “Enver Sedat”, TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 1995. Son Erişim:13 Aralık 2019 https://islamansiklopedisi.org.tr/enver-sedat
• Hevesi, Dennis. “Gaafar al- Nimeiry, A Sudan Leader Shifting Politics, Dies at 79, The New York Times, 15 Aralık 2019. https://www.nytimes.com/2009/06/12/world/africa/12nimeiry.html
• SIPRI, Arms Trade Database, 2019, Son Erişim: 7 Temmuz 2019, http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php