ROLAND BARTHES’IN MİT KURAMI İLE GÖRSEL ANLATI ÇÖZÜMLEMESİ: JOHN HEARTFIELD’IN ÜÇ FOTOMONTAJI ÜZERİNE BİR OKUMA

Year 2025, Volume: 15 Issue: 3, 967 - 983, 01.07.2025

Dilek Çulha

https://doi.org/10.7456/tojdac.1674095

Abstract

John Heartfield’ın 20. yüzyılın başlarında, dönemin sanat pratiklerinden biri olan fotomontaj tekniğini kullanarak ürettiği görsel anlatılar, dönemin sosyal koşullarının ideolojik unsurlarına yönelik eleştiri niteliği üzerine kuruludur. Bu makalede, Heartfield’ın 1930–1938 yılları arasında Nazi Almanyası’nın ideolojik görüşlerini yansıtan propagandaya karşı ürettiği üç fotomontaj örnek alınarak, Roland Barthes’ın göstergebilim ve mit kuramı çerçevesinde analiz edilmektedir. Heartfield’ın tasarımlarında öne çıkan iki önemli boyut vardır: teknik uygulama ve anlamlandırma pratiği. Teknik açıdan fotomontaj, iktidarın söylemlerini deşifre ederek ideolojilerin anlamlarını ters yüz eden eleştirel bir karşı duruş sergilemesini sağlarken; anlamlandırma pratiği ise, iktidarın inşa ettiği gerçekliği bilinen anlamların ötesine taşıyarak sorgulanabilir hâle getirmektedir. Bu çalışma Heardfield’ın fotomontajlarını metafor, alegori, ironi ve hiciv (satir) gibi anlamlandırma pratikleri temelinde ele almakta ve bu doğrultuda bir analiz önerisi sunmaktadır. Amaç; Heartfield’ın toplumun kolektif hafızasında yer etmiş mitlerle kurduğu etkileşim aracılığıyla gerçekliği sorgulayan görsel diyalogları nasıl inşa ettiğini açıklayan kuramsal bir çerçeve oluşturmak ve bu doğrultuda bir okuma geliştirmektir.

Keywords

John Heartfield , Fotomontaj , Roland Barthes , Mit Çözümlemesi , İdeoloji , Yöntembilim , Metafor , Alegori , İroni , Satir (Hiciv).

VISUAL NARRATIVE ANALYSIS WITH ROLAND BARTHES' THEORY OF MYTH: A READING ON THREE PHOTOMONTAGES BY JOHN HEARTFIELD.

Abstract

The visual narratives produced by John Heartfield in the early 20th century using the photomontage technique, one of the art practices of the period, are based on the quality of criticism towards the ideological elements of the social conditions of the period. In this article, three photomontages produced by Heartfield between 1930-1938 against the propaganda reflecting the ideological views of Nazi Germany are taken as examples and analysed within the framework of Roland Barthes' semiotics and myth theory. There are two important dimensions that stand out in Heartfield's designs: technical application and the practice of signification. Technically, photomontage deciphering the discourses of power provides a critical counter stance that inverts the meanings of ideologies, while the practice of signification makes the reality constructed by power questionable by moving it beyond known meanings. This study analyses Heardfield's photomontages on the basis of signifying practices such as metaphor, allegory, irony and satire and offers an analysis proposal in this direction. The aim is to create a theoretical framework that explains how Heartfield constructs visual dialogues that question reality through his interaction with myths that have taken place in the collective memory of society and to develop a reading in this direction.

Keywords

John Heartfield , Photomontage , Roland Barthes , Myth analysis , Ideology , Methodology , Metaphor , Allegory , Irony , Satire

References

• Althusser, L. (2013). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. İdeolojiyi Haritalamak (s. 153-210). içinde Ankara: Dipnot Yayınları.
• Arendt, H. (1962). The Origins of Totalitarianism. Cleveland and New York, America: Meridian Books the World Publishing Company.
• Aristotales. (1993). Poetika. Ankara: Remzi Kitabevi.
• Artun, N. A., & Artun, A. (2018). Dada kılavuzu 1913-1923 Münih, Zürih, Berlin, Paris. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Başpınar, Y. (2017). Uluslarası güç mücadelesinde propagandanın yeri ve kamu diplomasisine dönüşümü. İstanbul.
• Barthes, R. (1991). Mythologies. New York: The Noonday Press.
• Bostancı, M. (2018). John Heartfield’ın “Başkalaşım” Adlı Fotomontajında Yer Alan Metaforik Yapılanma Üzerine Göstergebilimsel Çözümlemeler. YEDİ: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi(20), 75-86.
• Cebeci, O. (2008a). Tarihsel Bir Perspektif Üzerinden İroni Tür ve Tekniklerinin Gelişimi ve Bazı Uygulama Örnekleri. Cogito Üç Aylık Düşünce Dergisi (s. 87-104). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cebeci, O. (2008b). Komik Edebi Türler Parodi, Satir ve İroni. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Cebeci, O. (2019). Metafor ve Şiir Dilinin Yapısal Özellikleri. İstanbul: İthaki.
• Çeğin, G., & Arlı , A. (2004, 8-6-10). "İdeoloji" Kavramının aşınması ve Pierre Bourdieu'nun Kuramsal Seçenekleri. Doğu&Batı dergisi(28), 165.
• Danto, A. (1993, June 28). John Heartfield and Montage. Ocak 2025 tarihinde the New York Times on the Web: https://archive.nytimes.com/ www.nytimes.com/books/first/d/danto-madonna.html adresinden alındı
• Demiralp, O. (2008). Alttan Dalma. İstanbul: Yapı ve Kredi Yayınları.
• D’Annunzio, G. (2019, 09 16). Nazi Selamı Ve Kült Lider/Hitler Selamının Mimarı: Gabriele D’Annunzio. https://www.dervirgul.com/analiz-yorum/nazi-selami-ve-kult-lider/24745/ adresinden alındı
• Encyclopaedia Britannica. (2002, 07 11). Agitprop political strategy. 02 2025 tarihinde https://www.britannica.com/topic/agitprop adresinden alındı
• e-skop . (2016, 11 26). Dadanın 100. Yılı / Hitler Selamının Anlamı. e-skop sanat tarihi eleştirisi: https://www.e-skop.com/skopbulten/dadanin-100-yili-hitler-selaminin-anlami/3168 adresinden alındı
• Ferrandiz, M. M. (2011). John Heartfield, un artista antinazi. Publicación digital de Historia y Ciencias Sociales(190), s. 1-17.
• Fiske, J. (1996). İletişim çalışmalarına giriş. Ankara: Bilim ve Sanat.
• Hebdige, D. (2004). Altkültür Tarzın Anlamı. (S. Nişancı, Çev.) İstanbul: Babil Yayınları.
• Heidegger, M. (1998). Tekniğe ilişkin Soruşturma. (Ö. Doğan, Çev.) İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Hopkinson , A. (2019, 12 12). John Heartfield. Burlington Contemporary: https://contemporary.burlington.org.uk/reviews/reviews/john-heartfield adresinden alındı 19.01.2025 tarihinde alındı
• Jameson, F. (2011). Siyasal Bilinçdışı. istanbul: Ayrıntı yayınları.
• Kriebel, S. (2008). Photomontage in the Year 1932: John Heartfield and the National Socialists. Oxford Art Journal, s. 97-127.
• Kriebel, S. (2009). Manufacturing Discontent: John Heartfield's Mass Medium. New German Critique, Dada and Photomontage across Borders, 107, s. 53-88.
• Medina, D. (2018, 9). John Heartfield and the Memory-Image. Yüksek Lisans Tezi. ABD: University Of California Riverside.
• Nikolic, M. (2017). First as Tragedy, Second as Farce. New German Critique, 44(2 (131)), s. 25-40. oxfordlearnersdictionaries. (2025, 01 05). Satire. https://www.oxfordlearnersdictionaries. com/definition /english/satire adresinden alındı
• Önder, B. A. (2022). Propaganda afiş sanatının ideolojik bir aygıt olarak söyleme tezahürü. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Rancière, J. (2023). İmajların Yazgısı. (A. U. Kılıç, Çev.) İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Ricoeur, P. (2020). Söylem ve Artı Anlam. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Romy , K. (2019, 05 10). No symbolic pardon for anti-fascist protestors in Geneva. https://www.swissinfo.ch/eng/politics/dramatic-swiss-history_no-symbolic-pardon-for-anti-fascist-protestors-in-geneva/44954236?utm_ adresinden alındı
• Sancar, S. (2008). İdeolojinin Serüveni Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan Söyleme. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Simkin, J. (2020, January). German Art: 1930-45, Resistance in Nazi Germany, John Heartfield. Retrieved December 08, 2024, from Spartacus Educational: https://spartacus-educational.com/FWWheartfield.htm#section1
• Spaulding, D. (2017, 3 25). John Heartfield's Communism. Historical Materialism, 223-238.
• Sudhalter , A., & Roldain, D. (2012). Photomontage Between the Wars 1918-1939. Ottawa, Canada: Carleton University Art Gallery.
• Tan, K. Z. (2021). Temsil'den Anlam'a Metaforik düşüncenin izinde. İstanbul: Kopernik Kitap.
• Tarih Egitimi. (2021, 04 11). Silah Olarak Sanat: John Heartfield’in Ajitprop Fotomontajları. Tarih Egitimi/History Education: https://tarihegitimi.blogspot.com /2021/04/silah-olarak-sanat-john-heartfieldin.html adresinden 21.01.2025 tarihinde alındı
• Tessa, S. (2021). The power of symbols ın visual propaganda the meanıng behınd polıtıcal logos and flags. Repositório Comum Communities and Collections.
• Wolf, C. C. (2019). The Montage Connection between John Heartfield and László Lakner: Artistic Resistance and a New Leftism in Sixties Europe. The Oxford Handbook of Communist Visual Cultures (s. 566-588).