Mimarlık
eğitimini özelleştiren ve ayrıcalıklı kılan, eğitimin yaparak, deneyimleyerek
öğrenme üzerine odaklanmış olmasıdır (Schön, 1985: 89). Dolayısıyla mimari
tasarımı öğrenmenin öz deneyiminin yaşandığı stüdyolar mimarlık eğitiminin bel
kemiğini oluşturur. Stüdyo eğitiminin temel amacı tasarımcı adaylarının
yaratıcı potansiyellerini, yaratıcı düşünce ve
tutumlarını geliştirilmektir. Bu bağlamda stüdyo eğitiminde/stüdyolarda
farklı metotlar uygulanmaktadır. Bu metotlardan bazıları temelde tasarımcı adaylarının yaratıcı
düşüncelerini geliştirmeyi amaçlamakla birlikte bazıları da öğrencilerin 3
boyutlu düşünme ve form yaratma becerilerini geliştirmeyi hedefler. Yaratıcı
düşünceyi besleyen düşünsel metotların temelinde yaratıcı kişilik
özelliklerinin ortaya çıkarılması vardır. Bu modeller
yaratıcı kişi aracılığı ile yaratıcı ürünün potansiyelini ortaya
çıkarmaya da hizmet ederler. Yaratıcı düşüncenin
nesnel dönüşümü olan yaratıcı form üretme yaratıcı bir süreç sonucunda ortaya
çıkmaktadır. Bu dinamik sürecin sonunda tasarım fikirleri tasarım eğitiminin gereği olan biçim ile içerik arasındaki
bağlantıyı kuran,görsel dilin
oluşturulmasını sağlayan üç boyutlu form tasarımlarına dönüştürülür.Formel metotlar ise bu aşamada yaratıcı ürüne ve onun gelişimine
hizmet ederler. Bu yöntemlerin tümü yaratıcı bir ürün ortaya koyabilmek
adına tasarım sürecinin sentez aşamasında gündeme gelmektedirler. Bu makale kapsamında tarihsel süreçte
tasarım eğitimi, stüdyolar ve stüdyolardaki eğitim modelleri özelinde ele
alınarak, yaygın eğitim metotları ve modeller irdelenmektedir. İki temel adım
üzerine kurgulanan çalışmanın ilk adımında, günümüz tasarım stüdyolarında
yaygın olarak kullanılan metotlar düşünsel ve formel olarak iki ayrı grupta ele alınarak bu
metotların yaratıcı
süreç, yaratıcı ürün, yaratıcı kişi özellikleri ile ilişkisi analiz
edilmektedir. Çalışmanın ikinci adımında ise, bu metotlar Torrance Yaratıcı Düşünce
Testinin alt yaratıcılık parametreleri (şekilsel, sözel) özelinde
irdelenmektedir.
Akbulut, Dilek, (2008). Evrimsel Tasarım Yöntemi ve Yaratıcılığın Süreç İçerisindeki Yeri, Sanat ve Tasarım, 1(2).
Argun, Yasemin, (2004). Okul Öncesi Dönemde Yaratıcılık ve Eğitimi, Ankara, Anı Yayıncılık.
Arıdağ, Levent ve Aslan, A. Esra., (2012). Tasarım Çalışmları-1 Stüdyosunda Uygulanan Yaratıcı
Drama Etkinliklerinin Mimarlık Öğrencilerinin Yaratıcı Düşünce Becerilerinin Gelişimine Etkisi,
Megaron, 7, 1, s.49-66.
Arıdağ, Levent, (2005). Mimari Tasarım Stüdyo Eğitiminde İletişim, Doktora Tezi, İstanbul Teknik
Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Aslan, Ayşe, Esra, (2001b). Kavram Boyutunda Yaratıcılık, Ankara: Türk Psikolojik Danışma ve
Rehberlik Dergisi, 16, 2, s.15-22.
Aslan, Ayşe, Esra, (2001a). Torrance Yaratıcı Düşünce Testinin Türkçe Versiyonu. M.Ü. Atatürk
Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14, s.19-40.
Aslan, Ayşe, Esra, (2004). Torrance Tests of Creative Thinking (Form A) Nursery Age Level Turkish
Version. 1st İnternational Pre-School Education Conference, 1, Oya Ramazan; Kadriye Efe; Gülçin
Güven. (Editors). Istanbul: Yapa Kültür Yayınları,s. 284-295
Aslan, A, Esra ve Puccio, Gerard, J. (2006). Developing and Testing a Turkish Version of Torrance's
Tests of Creative Thinking: A Study of Adults. The Journal of Creative Behavior, 40:3, s.163-177.
Aydınlı, Semra. ve Yalçın, P., (2007). How to Transform Visual Thinking into Critical Thinking,
International Symposium Entitled Ingenieur des 21. Jahrhunderts, 2, St.Petersburg, s.275-283
Aydınlı, Semra, (2015). Tasarım Eğitiminde Yapılandırıcı Paradigma: ‘Öğrenmeyi Öğrenme’
Tasarım ve Kuram Dergisi, Aralık, 20, s.1-18.
Bennis, Warren ve Patricia, Ward, (1997). Organizing Genius: The Secrets of Creative Collaboration.
Cambridge, Ma: Perseus.
Boyd, Neva Leona, (1971). Play And Game Theory İn Group Work: A Collection Of Papers, The
University Of Illinois At Chicago Circle, Chicago,p.101.
Candido, Anthony, (1989). Bridge. In: Education Of An Architect: The Irwin S.Chanin School Of
Architecture Of The Cooper Union, Eds. E. Diller, D. Lewis And K. Shkapich, 22–23. New York:
Rizzoli International Publications.
Caragonne, Alexander, (1995). The Texas Rangers: Notes From An Architectural Underground, The
Mıt Press, Cambridge, Ma, USA.
Casakin, Hernan, Pablo, (2007). Factors Of Metaphors İn Design Problem-Solving: Implications For
Design Creativity. International Journal Of Design, 1 (2), 21-33.
Ciravoğlu, A. 2003. "Mimari Tasarım Eğitiminde Formel ve Enformel Çalışmalar Üzerine", Yapı
Dergisi, 257, 43-47.
Cross, Anita, (1986). Design Intelligence: The Use of Codes and Language Systems in Design. Design
Studies, 7,1, 14-19.
De Bono, Edward, (1997). Altı Şapkalı Düşünme Tekniği, Çev. Ercan, Tuzcular, İstanbul: Remzi
Kitabevi.
Demirel, Ö., (2005). Öğretimde Planlama Ve Değerlendirme, Öğretimde Yeni Yaklaşımlar, Bölüm 8,
S.139
Dewey, J. (1987). Özgürlük ve Kültür. Çeviri: Günyol, V. Remzi Yayınevi, Evrim Matbaacılık,
İstanbul.
Doidge, Charles, Rachel, Sara, and Rosie, Parnell, (2007). The Crit: An Architecture Student's
Handbook. Routledge; p.25.
Driver, Rosalind, ( 1989). Students’ Conceptions And The Learning Of Science. International Journal
Of Science Education, 11, Special Issue, S. 481-490.
Emel, Gül Gökay ve Çağatan, TAŞKIN, (2002). Genetik Algoritmalar Ve Uygulama Alanlari. Uluda
Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21 (1), 129-152.
Erbay M. , Zorlu T., Akgül B. , Onur D., Aras A., "Mimarlık Eğitimde Tasarım Stüdyoları", Sanat ve Mimarlık Arakesitinde Tasarım Stüdyoları, Resimden Mekana Kandinsky, Erbay,M., Zorlu,D., Akgül, B., Onur, D., Aras, A., Ed., Nobel Yayın Dağıtım, İstanbul, ss.11-28, 2013, s.21.
Erginer, Ergin,( 2000). Öğretimi Planlama, Uygulama Ve Değerlendirme, Anı Yayıncılık, Ankara
Finke, Ronald A., Thomas B. Ward, and Steven M. Smith.,(1992). Creative Cognition: Theory,
Research, And Applications, The Mıt Press, Cambridge, Massachussetts, USA.
Frazer, J. H., Frazer, J. M., Liu, X., Tang, M. X. And Janssen, P., (2002). Generative And
Evolutionary Techniques For Building Envelope Design. In: Generative Art 2002: 5th International
Generative Artconference Ga2002, 11-13 December 2002, Italy, Milan.
Froebel, Friedrich, (1891). Fröebel's Letters On The Kindergarten (Vol. 2). Routledge.
Gadamer, H. G., (1989). Truth And Method (J. Weinsheimer & Dg Marshall, Trans.). New York:
Continuum,p.448-449.
Hardin, M., (1994). Design Fundamentals I: An Iterative Loop, Beginnings In Architectural Education: Proceedings Of Acsa/Eaae Conference Prague 1993, Acsa Press, Washington,p.49.
Hejduk, John., (1999). The Nine-Square Problem, Education Of An Architect: A Point Of View. In The
Cooper Union School Of Art & Architecture 1964–1971, Eds. U. Franzen, A.P. Gomez And
K.Shkapich, 23–38. New York: The Monacelli Press.
Hodgkin, Robin.A., (1985). Playing and Exploring: Education Through the Discovery of Order, Methuen, London, p. 146.
İngeç, Şebnem. Kandil, (2008), Kavram Haritalarının Değerlendirme Aracı Olarak Fizik Eğitiminde
Kullanılması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal Of Education) 35: 195
206.
Kıroğlu, K., (2006). Yeni İlköğretim Programı. Ankara: Pegem A Yayıncılık
Köseoğlu, Fitnat ve Halil, Tümay, (2013). Bilimde Yapılandırıcı Paradigma: Teoriden Öğretim
Uygulamalarına. Pegem Akademi, İstanbul.
Kuhn, Sarah,( 2001). Learning From the Architecture Studio: Implications for Project-Based
Pedagogy. International Journal of Engineering Education, 17, 4-5, 349-352.
Lakoff, George, and Mark, Turner; 2009. More Than Cool Reason: A Field Guide To Poetic
Metaphor. University Of Chicago Press,p.137.
Lowenfeld, Viktor, (1957). Creative and Mental Growth. New York: Macmillan.
Maslow, Abraham Harold, Robert Frager, and Ruth Cox, (1970). Motivation and Personality. Eds.
James Fadiman, and Cynthia Mcreynolds.,2. New York: Harper & Row.
Mayer, Richard, E., (1992). Thinking Problem Solving Cognıtıon, W.H. Freeman And Company Second Edicition, New York, Usa. P.361-454.
NAAB, (1998). Conditions and Procedures, NAAB, Washington, DC, S.22.
Novak, Joseph, D., (1990). Concept Maps And Vee Diagrams: Two Metacognitive Tools To Facilitate
Meaningful Learning. Instructional Science, 19, 29-52.
O'neill, William. R., (1994). The Ethics Of Our Climate: Hermeneutics And Ethical Theory.
GeorgetownUniversity Press; p.112.
Osborn, Alex .F., (1957). Applied Imagination; Principles And Procedures Of Creative Thinking,
Charles Scribner’s Sons Publ., New York.
Patterson, Cecil, Holden,(1973), Theories Of Counseling And Psychotherapy. Harper And Row Pub.
New York.
Higgins, James M., (1994). 101 Creative Problem Solving Techniques: The Handbook of New İdeas For Business. New Management Publishing Company, Problem Soving- Methodology, Training&Development, 48, 11-15
Reardon, D., (1974). The Plight Of Free Play, Games İn Education And Development, Ed. Shears, M.,
Bower, E., Charles, Springfield;s. 194.
Schön, Donald, A., (1985). The Design Studio. An Exploration of Its Traditions and Potentials,
London: Rıba Publication Ltd. p.89
Shoshi, B., ve Oxman, R. (2000). The Architectural Design Studio: Current Trends and Future
Directions. In Proceedings of Design Studio: The Melting Pot of Architectural Education Conference,
Smith, Steven M., Thomas B. Ward, and Ronald A. Finke., 1995. Creative Cognition Approach, Mit
Press, Cambridge, London; p.271.
Somol, Robert E., (1999). Dummy Text, Or The Diagrammatic Basis Of Contemporary Architecture.
Peter Eisenman, Diagram Diaries, 10-11.
Knight, Terry, and George Stiny, (2001). Classical And Non-Classical Computation.Arq: Architectural Research Quarterly, 5.04: 355-372.
Thompson, J., (1990). Playing at Work, Community Outlook, April:15-17.
Uluoğlu, Belkıs, (1990). Mimari Tasarım Eğitimi:Tasarım Bilgisi Bağlamında Stüdyo Eleştirileri,
Doktora Tezi, İTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Uraz, Ulusu, T., (1993).Tasarlama Düşünme ve Biçimlendirme, İ.T.Ü. Baskı Atölyesi, İstanbul.
Üstündağ, Tülay, (2009). Yaratıcılığa Yolculuk. Pegem Akademi.
Weiss, H. Donald, (1993). Problem Çözümünde Yaratıcılık. Creative Problem Solving.
Yazar, Tuğrul, (2009). Digital Exercises İn The Design Studio. Phd Diss., Yıldız Technical University,
Computer-Aided Design Unit, Istanbul,s.152
Yürekli, İpek, Yürekli, Hülya, (2004). Mimari Tasarım Eğitiminde Enformellik, İTÜ Dergisi, Mimarlık
Planlama Tasarım Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, 53-62.
Akbulut, Dilek, (2008). Evrimsel Tasarım Yöntemi ve Yaratıcılığın Süreç İçerisindeki Yeri, Sanat ve Tasarım, 1(2).
Argun, Yasemin, (2004). Okul Öncesi Dönemde Yaratıcılık ve Eğitimi, Ankara, Anı Yayıncılık.
Arıdağ, Levent ve Aslan, A. Esra., (2012). Tasarım Çalışmları-1 Stüdyosunda Uygulanan Yaratıcı
Drama Etkinliklerinin Mimarlık Öğrencilerinin Yaratıcı Düşünce Becerilerinin Gelişimine Etkisi,
Megaron, 7, 1, s.49-66.
Arıdağ, Levent, (2005). Mimari Tasarım Stüdyo Eğitiminde İletişim, Doktora Tezi, İstanbul Teknik
Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Aslan, Ayşe, Esra, (2001b). Kavram Boyutunda Yaratıcılık, Ankara: Türk Psikolojik Danışma ve
Rehberlik Dergisi, 16, 2, s.15-22.
Aslan, Ayşe, Esra, (2001a). Torrance Yaratıcı Düşünce Testinin Türkçe Versiyonu. M.Ü. Atatürk
Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14, s.19-40.
Aslan, Ayşe, Esra, (2004). Torrance Tests of Creative Thinking (Form A) Nursery Age Level Turkish
Version. 1st İnternational Pre-School Education Conference, 1, Oya Ramazan; Kadriye Efe; Gülçin
Güven. (Editors). Istanbul: Yapa Kültür Yayınları,s. 284-295
Aslan, A, Esra ve Puccio, Gerard, J. (2006). Developing and Testing a Turkish Version of Torrance's
Tests of Creative Thinking: A Study of Adults. The Journal of Creative Behavior, 40:3, s.163-177.
Aydınlı, Semra. ve Yalçın, P., (2007). How to Transform Visual Thinking into Critical Thinking,
International Symposium Entitled Ingenieur des 21. Jahrhunderts, 2, St.Petersburg, s.275-283
Aydınlı, Semra, (2015). Tasarım Eğitiminde Yapılandırıcı Paradigma: ‘Öğrenmeyi Öğrenme’
Tasarım ve Kuram Dergisi, Aralık, 20, s.1-18.
Bennis, Warren ve Patricia, Ward, (1997). Organizing Genius: The Secrets of Creative Collaboration.
Cambridge, Ma: Perseus.
Boyd, Neva Leona, (1971). Play And Game Theory İn Group Work: A Collection Of Papers, The
University Of Illinois At Chicago Circle, Chicago,p.101.
Candido, Anthony, (1989). Bridge. In: Education Of An Architect: The Irwin S.Chanin School Of
Architecture Of The Cooper Union, Eds. E. Diller, D. Lewis And K. Shkapich, 22–23. New York:
Rizzoli International Publications.
Caragonne, Alexander, (1995). The Texas Rangers: Notes From An Architectural Underground, The
Mıt Press, Cambridge, Ma, USA.
Casakin, Hernan, Pablo, (2007). Factors Of Metaphors İn Design Problem-Solving: Implications For
Design Creativity. International Journal Of Design, 1 (2), 21-33.
Ciravoğlu, A. 2003. "Mimari Tasarım Eğitiminde Formel ve Enformel Çalışmalar Üzerine", Yapı
Dergisi, 257, 43-47.
Cross, Anita, (1986). Design Intelligence: The Use of Codes and Language Systems in Design. Design
Studies, 7,1, 14-19.
De Bono, Edward, (1997). Altı Şapkalı Düşünme Tekniği, Çev. Ercan, Tuzcular, İstanbul: Remzi
Kitabevi.
Demirel, Ö., (2005). Öğretimde Planlama Ve Değerlendirme, Öğretimde Yeni Yaklaşımlar, Bölüm 8,
S.139
Dewey, J. (1987). Özgürlük ve Kültür. Çeviri: Günyol, V. Remzi Yayınevi, Evrim Matbaacılık,
İstanbul.
Doidge, Charles, Rachel, Sara, and Rosie, Parnell, (2007). The Crit: An Architecture Student's
Handbook. Routledge; p.25.
Driver, Rosalind, ( 1989). Students’ Conceptions And The Learning Of Science. International Journal
Of Science Education, 11, Special Issue, S. 481-490.
Emel, Gül Gökay ve Çağatan, TAŞKIN, (2002). Genetik Algoritmalar Ve Uygulama Alanlari. Uluda
Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21 (1), 129-152.
Erbay M. , Zorlu T., Akgül B. , Onur D., Aras A., "Mimarlık Eğitimde Tasarım Stüdyoları", Sanat ve Mimarlık Arakesitinde Tasarım Stüdyoları, Resimden Mekana Kandinsky, Erbay,M., Zorlu,D., Akgül, B., Onur, D., Aras, A., Ed., Nobel Yayın Dağıtım, İstanbul, ss.11-28, 2013, s.21.
Erginer, Ergin,( 2000). Öğretimi Planlama, Uygulama Ve Değerlendirme, Anı Yayıncılık, Ankara
Finke, Ronald A., Thomas B. Ward, and Steven M. Smith.,(1992). Creative Cognition: Theory,
Research, And Applications, The Mıt Press, Cambridge, Massachussetts, USA.
Frazer, J. H., Frazer, J. M., Liu, X., Tang, M. X. And Janssen, P., (2002). Generative And
Evolutionary Techniques For Building Envelope Design. In: Generative Art 2002: 5th International
Generative Artconference Ga2002, 11-13 December 2002, Italy, Milan.
Froebel, Friedrich, (1891). Fröebel's Letters On The Kindergarten (Vol. 2). Routledge.
Gadamer, H. G., (1989). Truth And Method (J. Weinsheimer & Dg Marshall, Trans.). New York:
Continuum,p.448-449.
Hardin, M., (1994). Design Fundamentals I: An Iterative Loop, Beginnings In Architectural Education: Proceedings Of Acsa/Eaae Conference Prague 1993, Acsa Press, Washington,p.49.
Hejduk, John., (1999). The Nine-Square Problem, Education Of An Architect: A Point Of View. In The
Cooper Union School Of Art & Architecture 1964–1971, Eds. U. Franzen, A.P. Gomez And
K.Shkapich, 23–38. New York: The Monacelli Press.
Hodgkin, Robin.A., (1985). Playing and Exploring: Education Through the Discovery of Order, Methuen, London, p. 146.
İngeç, Şebnem. Kandil, (2008), Kavram Haritalarının Değerlendirme Aracı Olarak Fizik Eğitiminde
Kullanılması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal Of Education) 35: 195
206.
Kıroğlu, K., (2006). Yeni İlköğretim Programı. Ankara: Pegem A Yayıncılık
Köseoğlu, Fitnat ve Halil, Tümay, (2013). Bilimde Yapılandırıcı Paradigma: Teoriden Öğretim
Uygulamalarına. Pegem Akademi, İstanbul.
Kuhn, Sarah,( 2001). Learning From the Architecture Studio: Implications for Project-Based
Pedagogy. International Journal of Engineering Education, 17, 4-5, 349-352.
Lakoff, George, and Mark, Turner; 2009. More Than Cool Reason: A Field Guide To Poetic
Metaphor. University Of Chicago Press,p.137.
Lowenfeld, Viktor, (1957). Creative and Mental Growth. New York: Macmillan.
Maslow, Abraham Harold, Robert Frager, and Ruth Cox, (1970). Motivation and Personality. Eds.
James Fadiman, and Cynthia Mcreynolds.,2. New York: Harper & Row.
Mayer, Richard, E., (1992). Thinking Problem Solving Cognıtıon, W.H. Freeman And Company Second Edicition, New York, Usa. P.361-454.
NAAB, (1998). Conditions and Procedures, NAAB, Washington, DC, S.22.
Novak, Joseph, D., (1990). Concept Maps And Vee Diagrams: Two Metacognitive Tools To Facilitate
Meaningful Learning. Instructional Science, 19, 29-52.
O'neill, William. R., (1994). The Ethics Of Our Climate: Hermeneutics And Ethical Theory.
GeorgetownUniversity Press; p.112.
Osborn, Alex .F., (1957). Applied Imagination; Principles And Procedures Of Creative Thinking,
Charles Scribner’s Sons Publ., New York.
Patterson, Cecil, Holden,(1973), Theories Of Counseling And Psychotherapy. Harper And Row Pub.
New York.
Higgins, James M., (1994). 101 Creative Problem Solving Techniques: The Handbook of New İdeas For Business. New Management Publishing Company, Problem Soving- Methodology, Training&Development, 48, 11-15
Reardon, D., (1974). The Plight Of Free Play, Games İn Education And Development, Ed. Shears, M.,
Bower, E., Charles, Springfield;s. 194.
Schön, Donald, A., (1985). The Design Studio. An Exploration of Its Traditions and Potentials,
London: Rıba Publication Ltd. p.89
Shoshi, B., ve Oxman, R. (2000). The Architectural Design Studio: Current Trends and Future
Directions. In Proceedings of Design Studio: The Melting Pot of Architectural Education Conference,
Smith, Steven M., Thomas B. Ward, and Ronald A. Finke., 1995. Creative Cognition Approach, Mit
Press, Cambridge, London; p.271.
Somol, Robert E., (1999). Dummy Text, Or The Diagrammatic Basis Of Contemporary Architecture.
Peter Eisenman, Diagram Diaries, 10-11.
Knight, Terry, and George Stiny, (2001). Classical And Non-Classical Computation.Arq: Architectural Research Quarterly, 5.04: 355-372.
Thompson, J., (1990). Playing at Work, Community Outlook, April:15-17.
Uluoğlu, Belkıs, (1990). Mimari Tasarım Eğitimi:Tasarım Bilgisi Bağlamında Stüdyo Eleştirileri,
Doktora Tezi, İTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Uraz, Ulusu, T., (1993).Tasarlama Düşünme ve Biçimlendirme, İ.T.Ü. Baskı Atölyesi, İstanbul.
Üstündağ, Tülay, (2009). Yaratıcılığa Yolculuk. Pegem Akademi.
Weiss, H. Donald, (1993). Problem Çözümünde Yaratıcılık. Creative Problem Solving.
Yazar, Tuğrul, (2009). Digital Exercises İn The Design Studio. Phd Diss., Yıldız Technical University,
Computer-Aided Design Unit, Istanbul,s.152
Yürekli, İpek, Yürekli, Hülya, (2004). Mimari Tasarım Eğitiminde Enformellik, İTÜ Dergisi, Mimarlık
Planlama Tasarım Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, 53-62.
Onur, D., & Zorlu, T. (2017). TASARIM STÜDYOLARINDA UYGULANAN EĞİTİM METOTLARI VE YARATICILIK İLİŞKİSİ. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 7(4), 542-555. https://doi.org/10.7456/10704100/002