Sustainable gastronomy tourism and geographically indicated products in the case of Kayseri

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 138 - 152, 31.12.2023

Dilek Gökçen Sabur , Saniye Gül Güneş

https://doi.org/10.53601/tourismandrecreation.1351137

Öz

The protection and recognition of local products through geographical indication registration is of great importance for sustainable gastronomy tourism. Kayseri, the research area of the study, has a rich gastronomy heritage. Kayseri cuisine has been on the UNESCO Creative Cities Network, Cities of Gastronomy national list since 2021 due to its potential. According to the current data of the Turkish Patent and Trademark Office, 23 food products of Kayseri have been registered. There are few studies in the literature on Kayseri’s gastronomy tourism potential and products that have received geographical indication registration. Based on these points, the aim of the study is to reveal Kayseri’s gastronomy tourism potential and the importance of geographical indication products in the food category. In the study, case study design was used within the scope of qualitative research. For this purpose, document analysis, observation and interview techniques were used as data collection techniques. The interviews conducted within the scope of the research were conducted between 23.01.2023-01.02.2023. According to the findings; Kayseri has a high potential in terms of gastronomy tourism and geographically marked food products are very important in this regard. In order for Kayseri to become a gastronomy tourism destination, more effective studies should be carried out in areas such as promotion, marketing, destination image, cooperation and training. It is thought that the suggestions put forward as a result of the study will be supportive and guiding for stakeholders in terms of the sustainability of Kayseri gastronomy tourism.

Anahtar Kelimeler

Kayseri, Gastronomy Tourism, Sustainability, Geographical Indication, UNESCO Creative Cities Network.

Kayseri örneğinde sürdürülebilir gastronomi turizmi ve coğrafi işaretli ürünler

Öz

Yöresel mutfak kültürünün korunarak gelecek nesillere aktarılması için gastronomi turizminin sürdürülebilirliğini sağlayacak çalışmalar gerçekleştirilmelidir. Bu çalışmalar içinde, yöresel ürünlerin coğrafi işaret tescili sayesinde koruma altına alınması ve tanınırlıklarının artırılması da büyük öneme sahiptir. Çalışmanın araştırma alanı olan Kayseri, zengin bir gastronomik mirasa sahiptir. Kayseri mutfağı sahip olduğu potansiyel sayesinde 2021 yılından bu yana UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı, Gastronomi Şehirleri ulusal listesinde yer almaktadır. Türk Patent ve Marka Kurumu sitesinde yer alan güncel verilere göre Kayseri’ye ait 23 adet gıda ürünü tescillenmiştir. Literatürde Kayseri’nin gastronomi turizmi potansiyelini ve coğrafi işaret tesciline sahip ürünlerini konu edinen az sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu noktalardan hareketle araştırmada, Kayseri’nin gastronomi turizmi potansiyelinin ve bu konuda gıda kategorisinde yer alan coğrafi işaretli ürünlerin öneminin ortaya konması amaçlanmıştır. Çalışmada, nitel araştırma kapsamında durum çalışması deseni kullanılmıştır. Bu amaçla veri toplama teknikleri olarak; doküman analizi, gözlem ve görüşme tekniğinden yararlanılmıştır. Saha çalışmaları 10.12.2022 ve 02.02.2023 tarihleri arasında yapılmıştır. Araştırma kapsamında gerçekleştirilen görüşmeler ise 23.01.2023-01.02.2023 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre; Kayseri gastronomi turizmi açısından yüksek bir potansiyele sahiptir ve bu konuda coğrafi işaretli gıda ürünleri oldukça önemlidir. Kayseri’nin gastronomi turizmi destinasyonu olabilmesi için tanıtım, pazarlama, destinasyon imajı, iş birliği ve eğitim gibi konularda daha etkin çalışmalar yürütülmesi gerekmektedir. Çalışma sonucunda ortaya konan önerilerin Kayseri gastronomi turizminin sürdürülebilirliği açısından destekleyici ve paydaşlar için yol gösterici olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kayseri, Gastronomi Turizmi, Sürdürülebilirlik, Coğrafi İşaret, UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı.

Etik Beyan

Bu çalışmada kullanılan yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile verileri toplayabilmek için Selçuk Üniversitesi, Turizm Fakültesi Etik Kurulu’ndan 07.12.2022 tarihli toplantısında 428697 evrak numarası ile Etik Kurul İzni alınmıştır. Aksi bir durumun tespiti halinde TO&RE Dergisinin hiçbir sorumluluğu olmayıp, tüm sorumluluk çalışmanın yazarlarına aittir.

Kaynakça

• Altun, D. (2016). Tüketicilerin Marka Şehir Algılamaları: Kayseri Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Nuh Naci Yazgan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Apak, Ö. C. (2016). Kış Turizmine Katılan Yerli Turistlerin Tüketici Davranışları Üzerine Bir Araştırma: Kayseri Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karabük.
• Aslan, Z., Güneren, E. & Çoban, G. (2014). Destinasyon Markalaşma Sürecinde Yöresel Mutfağın Rolü: Nevşehir Örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(4), 3-13.
• Cömert, M., & Özata, E. (2016). Tüketicilerin Yöresel Restoranları Tercih Etme Nedenleri ve Karadeniz Mutfağı Örneği. Journal of International Social Research, 9(42).
• Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). İçerik Analizinin Parametreleri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39(174).
• Çalışkan, O. (2013). Destinasyon Rekabetçiliği ve Seyahat Motivasyonu Bakımından Gastronomik Kimlik. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 1(2), 39-51.
• Çekal, N., & Doğan, E. (2022). Sürdürülebilir gastronomide standart reçete ve coğrafi işaretlerin önemi. Turizm Çalışmaları Dergisi, 4(1), 49-60.
• Çeşmeci, N. (2023). Kayseri İlinin Kültür Destinasyonu Olarak Tanıtımına Yönelik Bir Tur Programı Önerisi. 3rd International Anatolian Congress on Scientific Research Proceedings Book, 401.
• Çeşmeci, N., Çulfacı, G., & Kılıçhan, R. (2023). Turistlerin Yerel Mutfak Yeme Eğilimleri ile Unutulmaz Turizm Deneyimleri Arasındaki İlişki: Kayseri Örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(1).
• Deniz, T., & Atışman, E. (2017). Kayseri ilinin gastronomi turizmine yönelik bir SWOT analizi çalışması. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(3), 56-65.
• Elmacıoğlu, N. (2019). Kentlerin Pazarlanmasında Yeni Bir Araç Olarak Gastronomi: Kayseri Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Erbaş, N. (2011). Yiyecek İçecek İşletmelerinde Çalışan Personelin Etik Davranışlarının Tespiti: Kayseri Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erbay, M., & Sabur, D. G. (2022). Gastronomi Turizmi Kapsamında Pazarlama Stratejileri: Türkiye ve Avrupa Örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(1), 649-670.
• Ertan, A. (2010). Prestijli Tarım Ürünlerinin Pazarlanmasında Kalite ve Coğrafi İşaret Kavramlarının Tutundurulması ve Bu Bağlamda Tarım Satış Kooperatiflerinin Önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 157-170.
• European Commission (2022). Traditional Terms. https://ec.europa. eu/info/food-farming-fisheries/food-safety-and-quality/ certification/quality-labels/geographical-indications-register/ tdt, Erişim Tarihi: 19 Ağustos 2023.
• European Commission. (2023). The EU Geographical Indications Register. https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/foodsafety-and-quality/certification/quality-labels/geographicalindications-register/, Erişim Tarihi: 02 Temmuz 2023.
• Gönen, S., & Ergun, Ü. (2008). Otel İşletmelerinin Yiyecek İçecek Bölümünde İç Kontrol Sisteminin Etkinliğinin Değerlendirilmesine Yönelik Bir Uygulama. Ege Akademik Bakış, Ege Academic Review, 8(1), (183-204).
• Gülsoy, M. (2018). Marka Kimliği ve Şehir Markalaşması: Kayseri Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri. Güneş, S. G., & Sabur, D. G. (2023b). Lezzet Turları ve Slow Food Hareketi. Toros University Journal of Food Nutrition and Gastronomy, 2(1), 105-123.
• Işık, D. (2010). Erciyes Dağı’nın Turizm ve Rekreasyon Bakımından Kayseri Kenti İçin Önemi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Işkın, M. (2020). Bir Destinasyonun Gastronomi Turizmine Uygunluğunun Belirlenmesi Üzerine Keşifsel Bir Araştırma. Doktora Tezi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Sakarya.
• Işkın, M. (2020). Coğrafi işaret. M. Işkın (Ed.), İçinde, Türk Mutfağında Coğrafi İşaretli Lezzetler (1-16), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kalekahyası, S. (2022). Bayburt İlindeki Coğrafi İşaret Almış Yöresel Ürünlerin Bilinirlik Düzeyi ve Tüketici Tutumlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Bayburt Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bayburt.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Kaya, G. (2018). Kayseri’nin Kış Turizm Potansiyeli ve Tercih Edilmesindeki Sebepler: Erciyes Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kayran, M. F. (2021). Şanlıurfa İlinin Coğrafi İşaretli Ürünlerinin Gastronomi Turizmi Potansiyeli Açısından Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Kılınç, O., & Kılınç, U. (2018). Yöresel Gastronomik Değerlerin Ürüne Dönüşme Düzeyi: Antalya İl Merkezi Restoran Menüleri Üzerine Bir İnceleme. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 6(Special Issue 3), 394-410.
• Mil, B. & Denk, E. (2015). Erzurum Mutfağı Yöresel Ürünlerin Otel Restoran Menülerinde Kullanım Düzeyi: Palandöken Örneği. International Journal of Social and Economic Sciences, 5(2), 01-07.
• Nelson, V. (2015). Place Reputation: Representing Houston, Texas as A Creative Destination Through Culinary Culture. Tourism Geographies, 17(2), 192-207.
• Özdemir, M. (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323‐ 343.
• Özer, O. (2021). Kayseri Hürmetçi Sazlığı’nın Coğrafi İşaretli Ürün Potansiyeli ve Gastronomi Turizmi Açısından Değerlendirilmesi. Journal of Tourism Research Institute, 2(2), 107-125.
• Patton, Q. M. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (Çev.: Bütün, M. & Demir, S. B.), Pegem Akademi, Ankara.
• Sabur, D. G. & Güneş, G. (2022). Avrupa Birliği’nde Coğrafi İşaretleme ve Türkiye’nin Gastronomi Turizmi Açısından Önemi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi 2. Uluslararası Sosyal Bilimler Lisansüstü Öğrenci Sempozyumu Bildiri Kitabı, 162-178.
• Sabur, D. G., & Güneş, S. G. (2023a). Kayseri Bünyan ve Akkışla Gilaburusu Örneğinde Coğrafi İşaret Tescili ve Gastronomi Turizmi. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 7(1), 141-156.
• Şahinbaş, K. (2018). Kayseri’de Geçiş Dönemlerine ve Belirli Günlere Özgü Mutfak Kültürü. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 4(8), 100-112.
• Şanlıoğlu, Ö. (2017). Kayseri Örneğinde Yerel Halkın Turizm Faaliyetlerini Nasıl Algıladığının Tespitine Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Temiz, T. (2019). Konya Örneğinde Coğrafi İşaretli Ürünlerin Gastronomi Turizmi Açısından Önemi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• TÜRKPATENT (Türk Patent ve Marka Kurumu). (Ağustos, 2023). Coğrafi İşaretli Ürünler: Tescil ve Başvuru Sayısı. https:// ci.turkpatent.gov.tr/Statistics/RegistrationAndApplication, Erişim Tarihi: 19 Ağustos 2023.
• UNESCO (Ağustos, 2023). UNESCO Creative Cities Network: Creativity for Sustainable Development. https://en.unesco. org/creativecities/sites/creativecities/files/unesco_uccn_en_20 18.pdf, Erişim Tarihi: 06 Ağustos 2023.
• UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, (t.y.). UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı. https://unesco.org.tr/Pages/88/129/ UNESCO-Yarat%C4%B1c%C4%B1-%C5%9EehirlerA%C4%9F%C4%B1. Erişim Tarihi: 13 Haziran 2023.
• United Nations, (t.y). Sustainable Gastronomy Day, https://www. un.org/en/observances/sustainable-gastronomy-day. Erişim Tarihi: 04 Ağustos 2023.
• UNWTO (2019). Definition of Sustainable Tourism. http://sdt. unwto.org/content/about-us-5, Erişim Tarihi: 04 Ağustos 2023.
• Uygurtürk, H., & Güner, Ş. N. (2021). Coğrafi İşaretli Ürünlerin Markalaşma Algısı Üzerine Bir Araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(40), 377-394.
• Yönet-Eren, F. & Ceyhun-Sezgin, A. (2022). Kapadokya Bölgesine Gelen Ziyaretçilerin Coğrafi İşaretli Ürünleri Bilmem Durumlarının Gastronomik Destinasyon Algısı Üzerindeki Etkisi. Aydın Gastronomi, 6(2), 201-217.
• Yönet-Eren, F. (2018). Coğrafi İşaret ile Tescilli Ürünlerin Gastronomik Destinasyonlara Etkisi: Kapadokya Bölgesi’nde Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacıbektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.