Gastronomik kimlik ve miras bağlamında bir bibliyometrik analiz

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 76 - 88, 30.06.2024

Yener Oğan

https://doi.org/10.53601/tourismandrecreation.1433457

Öz

Gastronomik kimlik, mutfak kültürünü oluşturan ve diğer mutfaklardan farklılaştıran özelliklerin tamamıdır. Gastronomik miras ise bir mutfağa ait olan yemekler, ürünler, pişirme teknikleri, araç-gereçler, sunum, etkinlikler olmak üzere nesilden nesile aktarılmış kültürel unsurları kapsamaktadır. Dolayısıyla gastronomik kimlik ve gastronomik miras kavramları arasında birbiriyle yakın ilişki bulunmaktadır. Buradan hareketle çalışmada ulusal ve uluslararası literatürde gastronomik kimlik ve miras üzerine yayınlanan makalelerin bibliyometrik analiz yöntemine göre incelenmesi amaçlanmıştır. Ulusal makaleler için TR Dizin veri tabanında “gastronomik” anahtar kelimesiyle birlikte “kimlik” ve “miras”, uluslararası makaleler için Scopus veri tabanında “gastronomic” anahtar kelimesiyle birlikte “identity” ve “heritage” kelimeleriyle tarama yapılmıştır. 2013-2023 yılları arasında yayımlanan toplam 402 makale değerlendirilmeye alınmıştır. Bu makaleler VOSviewer analiz programında betimsel açıdan ilişki analizi yapılarak değerlendirilmiştir. Bibliyografik verilere ilişkin yazar/lar, atıflar, kurumlar, anahtar kelimeler ve ülkeler gibi çeşitli parametreler tablo ve şekiller aracılığıyla sunulmuştur. Çalışmada konuya ilişkin makalelerin çoğunlukla son yıllarda yayınlandığı, sosyal bilimlerin temel bir çalışma alanı olduğu, anahtar kelimelerden yer adlarının önem taşıdığı ve turizm, gastronomi, gıda ile ilgili dergilerde daha fazla yayınlandığı tespit edilmiştir. TR Dizin veri tabanı ile Scopus veri tabanı arasında ise yazar, yıl, konu, yayın sayısı, anahtar kelime, dergi, kurum, dil ve ülke/bölge olmak üzere belirgin farklılıklar olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gastronomik kimlik, gastronomik miras, bibliyometrik analiz

In the context of gastronomic identity and heritage: a bibliometric analysis

Öz

Gastronomic identity is the sum of the characteristics that make up a cuisine and distinguish it from others. Gastronomic heritage encompasses the cultural elements within a cuisine that are passed down from generation to generation, including dishes, products, cooking techniques, utensils, presentations, and events. Thus, a close relationship exists between gastronomic identity and concepts of gastronomic heritage. Therefore, this study aims to examine articles on gastronomic identity and heritage published in national and international literature using bibliometric analysis methods. For national articles, the TR Index database was searched using the keywords "gastronomic," "identity," and "heritage," while for international articles, the Scopus database was searched using the keywords "gastronomic," "identity," and "heritage." A total of 402 articles were evaluated and published between 2013 and 2023. These articles were evaluated in the VOSviewer analysis program by descriptive relationship analysis. Various parameters, such as authors, citations, institutions, keywords, and countries related to bibliographic data, were presented in tables and figures. The study found that articles on the topic were primarily published in recent years, indicating that it is a fundamental area of social science. It was also found that place names are essential keywords and that publications are more frequent in tourism, gastronomy, and food journals. Furthermore, significant differences were observed between the TR Index and Scopus databases regarding authors, year, topic, number of publications, keywords, journals, institutions, language, and country/region.

Anahtar Kelimeler

Gastronomic identity, gastronomic heritage, bibliometric analysis

Kaynakça

• Acuner, E. & Keskin, C. (2023). Rize gastronomik kimliğinin arz yönlü destinasyon rekabetçiliğinde destinasyon itibarının aracı rolü. Alanya Akademik Bakış, 7(2), 893-916. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1210551
• Akbulut, B. & Yazıcıoğlu, İ. (2020). Destinasyon markası oluşumunda gastronomik kimlik ve imaj: Konya örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 100-120. https://doi.org/10.26677/TR1010.2020.302
• Akyol, C. (2018). Destinasyonların sahip olduğu gastronomi kimliğine bir bakış; Manisa örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(1), 240-249. https://doi.org/10.21325/jotags.2018.251
• Aleixoa, M., Rodrigues, E. & Bartholoa, R. (2018). Cultural gastronomic traditions from the city of Rio de Janeiro - Brazil. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(1), 350-360. https://doi.org/10.21325/jotags.2018.191
• Alonso, A.D. & Krajsic, V. (2013). Food heritage down under: Olive growers as Mediterranean food ambassadors. Journal of Heritage Tourism, 8(2-3), 158-171. https://doi.org/10.1080/1743873X.2013.767807
• Altuntaş, N. (2021). Narnia günlükleri ve Türk lokumu arasındaki ilişki üzerine bir inceleme. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9(4), 305-320. https://doi.org/10.21325/jotags.2021.957
• Arınç, K. (2017). Unesco yaratıcı kentler ağı için bir öneri: Bitlis gastronomi kenti. Turkish Studies (Elektronik), 12(29), 87-106. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.12424
• Arslan, F. (2022). Gastronomi ve turizm alanında coğrafi işaret konulu çalışmaların bibliyometrik analizi. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 5(11), 1544-1556. https://doi.org/10.26677/TR1010.2022.1115
• Badem, A. (2021). Traditional Turkish sweet bread discovered in famine: Pear bread. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(53), 11-30. https://doi.org/10.53568/yyusbed.1002658
• Barrére, C., Bonnard, Q. & Chossat, V. (2012). Food, gastronomy and cultural commons. İçinde E. Bertacchini, G. Bravo, M. Marrelli & W. Santagata (Ed.) Cultural Commons, ss. 129-150, Edward Elgar Publishing, Cheltenham.
• Başdoğan Deniz, G. & Turan, B. (2020). Kent markalaşmasında mimari ve gastronomik unsur bütünlüğü analizi: Tarihi Peynirciler Çarşısı ve Van Otlu Peyniri. Kent Akademisi (Online), 13(3), 443-459. https://doi.org/10.35674/kent.731016
• Baycar, A. (2022). Antep fıstığı ve türevlerinin Gaziantep yerel gastronomik kimliğindeki yeri. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 749-764. https://doi.org/10.11616/asbi.1097983
• Baycar, A. (2022). Yerel gastronomik kimlik oluşum unsuru olarak gastronomi müzeleri: Safranbolu Türk Kahve Müzesi örneği. Aydın Gastronomy, 6(2), 119 - 136.
• Baycar, A. (2022). Yerel ürünlerin müze aracılığıyla turizme kazandırılması: Siirt Arıcılık Müze önerisi. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism Recreation and Sports Sciences, 5(2), 242-255. https://doi.org/10.53353/atrss.1089927
• Bayram, Ü. (2018). Gastronomik kültürel miras olarak Buldan günbalı. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(1), 361-371. https://doi.org/10.21325/jotags.2018.192
• Bell, R. & Bell, L. (2002). A bibliography of articles on technology in science education. Contemporary Issues in Technology and Teacher Education, 2(4), 426-446.
• Bonilla, C. A., Merigó, J.M. & Torres-Abad, C. (2015). Economics in Latin America: A bibliometric analysis. Scientometrics, 105(2), 1239-1252. https://doi.org/10.1007/s11192-015-1747-7
• Boyle, F. & Sherman, D. (2006). Scopus™: The product and its development. The Serials Librarian, 49(3), 147-153. https://doi.org/10.1300/J123v49n03_12
• Buluk Eşitti, B. & Bay, E. (2023). Gastronomi eğitimi alanında yayınlanan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Sivas Interdisipliner Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(2), 31-41.
• Caetano, G., Christino, J.M.M., Noronha, A.L.S. & Figueiredo, L.H..S. (2023). Gastronomic Consumption of Local Foods and Their Drivers: A Bibliometric Analysis. Journal of Quality Assurance in Hospitality & Tourism, 1-26. https://doi.org/10.1080/1528008X.2023.2254001
• Castells, M. (2006). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür, (Çeviri: E. Kılıç) İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Çuhadar, M. & Morçin, İ. (2020). Türkiye’de gastronomi turizmi ile ilgili çalışmaların bibliyometrik analizi. Journal of Recreation and Tourism Research, 7(1), 92-106. https://doi.org/10.31771/jrtr.2020.56
• Denk, E. (2023). Erzurum’un Karnavas dut pekmezi: Gastronomik miras ve coğrafi işaretle buluştuğu noktada gelenek ve yenilik arasındaki diyalektik. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 11(3), 2418 – 2447 https://doi.org/10.21325/jotags.2023.1300
• Değişgel, S. & Özdoğan, O. (2021). Gastronomik ırkçılık. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9(2), 1009-1029. https://doi.org/10.21325/jotags.2021.827
• Demir, H. & Erigüç, G. (2018). Bibliyometrik bir analiz ile yönetim düşünce sisteminin incelenmesi. İş ve İnsan Dergisi, 5(2), 91-114. https://doi.org/10.18394/iid.395214
• Demirci, B. & Aktepe, B. (2021). Türkiye’de yenilebilir bitkilerle ilgili yapılan araştırmaların bibliyometrik analizi. Journal of Global Food Research, 2(1). https://doi.org/10.29226/TR1001.2021.281
• Demirses, İ., Bayrak, D., Kement, Ü. & Köksal, G. (2023). Gastronomi deneyimi üzerine bibliyometrik bir araştırma. Journal of Hospitality and Tourism Issues, 5(2), 87-104 https://doi.org/10.51525/johti.1385103
• Dikme, S., Aksu, K. & Yaman, M. (2023). Gençlerin gastronomik miras farkındalığı: doğum ve ölüm yemekleri. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 6(4), 1504-1520. https://doi.org/10.33083/joghat.2023.350
• Dinler, B., İlhan, İ. & Özkoç, A. (2021). Evaluation of Gastronomic Identity of Adana in Terms of Destination Branding. Journal of Yasar University, 16(Special Issue on Managing Tourism Across Continents), 1 - 16. https://doi.org/10.19168/jyasar.801240
• Diodato, V.P. (2012). Dictionary of Bibliometrics. London, NY: Routledge.
• Duran, G. & Meydan Uygur, S. (2022). UNESCO gastronomi şehirlerinin gastronomi unsurları ve gastronomi kimlikleri. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(1), 627-648. https://doi.org/10.21325/jotags.2022.1008
• Düşmezkalender, E. & Metin, M. (2019). Alternatif turizme yönelik bibliyometrik bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 813-824. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.546044
• Genç, N., Bulut, Z. & Yılmaz, G. (2022). Açık alan rekreasyonu ve sürdürülebilirlik kavramlarını bir arada kullanan uluslararası çalışmaların bibliyometrik analizi. Tourism and Recreation, 4(1), 42-49. https://doi.org/10.53601/tourismandrecreation.1130460
• Gülcan, D., Ercan, M.O. & Katlav, E.Ö. (2023). Sürdürülebilir gastronomi turizminin bibliyometrik özellikler açısından incelenmesi. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 9(4), 2540-2560. https://doi.org/10.21325/jotags.2021.907
• Güllü, M. & Özdemir Yaman, Z. (2023). Gastronomic Identity. İçinde İ. Çekiç & Y. Oğan (Ed.) Global Concepts in Gastronomy, ss.159-174, Eğitim Yayınevi, Konya.
• Güzeller, C. & Çeliker, N. (2017). Geçmişten günümüze gastronomi bilimi: Bibliyometrik bir analiz. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2), 88-102. https://doi.org/10.21325/jotags.2017.114
• Harrington, R. J. (2005). Defining gastronomic identity: The impact of environment and culture on prevailing components, texture and flavours in wine and food. Journal of Culinary Science and Technology, 4(2/3), 129-152. https://doi.org/10.1300/J385v04n02_10
• Hatipoğlu, A. (2010). İnançların gastronomi üzerine etkileri: Bodrum’daki beş yıldızlı otellerin mutfak yöneticilerinin görüşlerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı.
• Haven-Tang, C. & Jones, E. (2006). Using local food and drink to differentiate tourism destinations through a sense of place. Journal of Culinary Science and Technology, 4(4), 69-86. https://doi.org/10.1300/J385v04n04_07
• Jafari, J. (1979). Tourism and the social sciences: A bibliography: 1970–1978. Annals of tourism research, 6(2), 149-194.
• Kaman, G. & Düşmezkalender, E. (2020). Gastronomik öğelerin turizm tanıtım faaliyetlerindeki yeri: Tanıtım bültenleri üzerine bir araştırma. Business and Management Studies: An International Journal, 8(2), 2431-2448. https://doi.org/10.15295/bmij.v8i2.1500
• Karadeniz, İ. (2017). ULAKBİM TR dizin ulusal akademik yayıncılık sempozyumu izlenimleri. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 3(6), 325-335.
• Kaşlı, M., Cankül, D., Köz, E. & Ekici, A. (2015). Gastronomik miras ve sürdürülebilirlik: Eskişehir örneği. Eko-Gastronomi Dergisi (1), 27-46.
• Kemer, E. (2021). The role of agricultural products in establishing gastronomic identity. Journal of gastronomy, hospitality and travel (Online), 4(2), 226 - 232. https://doi.org/10.33083/joghat.2021.70
• Keskin Aksay, N. & Yalçın, H. (2023). Kadın çalışmalarının yarım yüzyılı: Bibliyometrik bir analiz. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi, 9(1), 32-65.
• Köşker, H., Ercan, F. & Albuz, N. (2018). Osmanlı çileğinin gastronomik kimlik unsuru olarak değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 0(30), 1236-1269. https://doi.org/10.14520/adyusbd.443594
• Mutlu, S. & Çılgınoğlu, H. (2022). Gastronomi turizmi kapsamında yöresel ürünlerin geliştirilmesi: Kastamonu pastırması örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies,10(4), 3034-3054. https://doi.org/10.21325/jotags.2022.1129
• Nebioğlu, O. (2017). Gastronomik Kimlik ve gastronomik turizm ürünlerinin sınıflandırılması üzerine nitel bir araştırma: Alanya örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2), 39- 60. https://doi.org/10.21325/jotags.2017.69
• Otamışlı, M. & Efe, D. (2015). Duygusal zekâ ve liderlik ilişkisi bağlamındaki çalışmaların bibliyometrik analiz ile incelenmesi. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 101-121.
• Özbay, G. (2020). Ulusal ve uluslararası platformda gastronomik kimlik unsuru olarak simit. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(1), 670-683. https://doi.org/10.21325/jotags.2020.571
• Santich, L. M. (1962). Statistical bibliography in the health sciences. Bulletin of the Medical Library Association, 50(3), 450-461.
• Santich, B. (2012). Bold palates: Australia’s gastronomic heritage. South Australia: Wakefield Press.
• Sarıca, V. & Özbay, G. (2023). Somut olmayan kültürel miras kapsamında fonksiyonel gıdalar: Mesir macunu örneği. Manas Journal of Social Studies, 12(2), 665 - 676. https://doi.org/10.33206/mjss.1135103
• SCOPUS, (Şubat, 2023). Makale sayısı nedir? https://www.elsevier.com/products/scopus/conten t#0-content-coverage Erişim Tarihi: 07.02.2024
• Seyran, F. (2021). İşyeri şiddeti çalışmalarının bibliyometrik analizi. OPUS International Journal of Society Researches, 17(36), 2868-2889. https://doi.org/10.26466/opus.885707
• Suna, B. & Alvarez, M. (2019). Gastronomic identity of Gaziantep: Perceptions of tourists and residents. Advances in Hospitality and Tourism Research (AHTR), 7(2), 167-187. https://doi.org/10.30519/ahtr.571666
• Suna, B. & Uçuk, C. (2018). Coğrafi işaret ile tescil edilmiş ürüne sahip olmanın destinasyon pazarlamasına etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(3), 100–118. https://doi.org/10.21325/jotags.2018.274
• Şahin Ören, T., Arman, A. & Erdem, Ö. (2021). Anadolu mutfak kültüründe gastronomik kimlik unsuru olarak bulgur ve bulgur yemekleri. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(3), 1961 – 1981.
• TDK, (Ocak, 2023). Gastronomi nedir? https://sozluk.gov.tr/gastronomi Erişim Tarihi: 30.01.2024
• TDK, (Ocak, 2023a). Kimlik nedir? https://sozluk.gov.tr/kimlik Erişim Tarihi: 30.01.2024
• TDK, (Ocak, 2023b). Kültür nedir? https://sozluk.gov.tr/kültür Erişim Tarihi: 30.01.2024
• TDK, (Ocak, 2023c). Miras nedir? https://sozluk.gov.tr/miras Erişim Tarihi: 30.01.2024
• TR DİZİN, (Şubat, 2023). Makale sayısı nedir? https://trdizin.gov.tr/ Erişim Tarihi: 07.02.2024
• Temizkan, S.P., Çiçek, D. & Özdemir, C. (2015). Bibliometric profile of articles published on health tourism. International Journal of Human Sciences, 12(2), 394-415. https://doi.org/10.14687/ijhs.v12i2.387
• Töre Başat, H., Sandıkçı, M. & Çelik, S. (2017). Gastronomik kimlik oluşturmada yöresel ürünlerin rolü: Ürünlerin satış ve pazarlanmasına yönelik bir örnek olay incelemesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(Special Issue 2), 64-76. https://doi.org/10.21325/jotags.2017.112
• Ulu, S. & Akdağ, M. (2015). Dergilerde Yayınlanan Hakem Denetimli Makalelerin Bibliyometrik Profili: Selçuk İletişim Dergisi Örneği, Selçuk İletişim, 9(1), 5-21. https://doi.org/10.18094/si.04052
• Van Leeuwen, T. (2004). Descriptive versus evaluative bibliometrics. İçinde: H.F. Moed, W. Glänzel & U. Schmoch (Ed.) Handbook of Quantitative Science and Technology Research. Springer, Dordrecht
• Yıldırım, M., Çevik, S. & Toptaş, A. (2018). Geçmişin mutfağından gelecekteki sofralara: Bandırma-Erdek yöresinin gastronomik mirası. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(1), 300-319. https://doi.org/10.21325/jotags.2018.188
• Yıldız, F. (2023). Gastronomic Heritage. İçinde İ. Çekiç & Y. Oğan (Ed.) Global Concepts in Gastronomy, ss.145-158, Eğitim Yayınevi, Konya.
• Yönet Eren, F. (2023). Gastronomi, kültürel miras ve turizm entegrasyonu: Kapadokya Bölgesi üzerine bir inceleme. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(İhtisaslaşma Özel Sayısı), 151-166. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1309966
• Zupic, I. & Čater, T. (2015). Bibliometric methods in management and organization. Organizational Research Methods, 18(3), 429-472. https://doi.org/10.1177/1094428114562629