Sosyal Hizmet, Sosyal Girişimcilik ve Yoksulluk İlişkisi: Sosyal Girişimcilik Yoksulluğa Bir Çözüm Mü?

Year 2025, Volume: 6 Issue: 1, 124 - 149, 30.06.2025

Mehmet Birinci

Abstract

Günümüzde yoksulluk son derece önemli bir sosyal sorun olarak dünya ülkelerinin üzerinde kafa yorduğu, çeşitli politikalar üretmek suretiyle önlemeye, azaltmaya ve nihayetinde ortadan kaldırmaya çalıştığı, çeşitli sorunlara kaynaklık ettiği kabul edilen bir olgudur. Çalışma kapsamında, sosyal fayda ve finansal sürdürülebilirlik temelinde, sosyal girişimcilik ve sosyal hizmet ilişkisi irdelenmiş, sosyal girişimciliğin yoksullukla mücadelede sosyal hizmete bir model oluşturması ve yoksulluğun yenilenmeden ortadan kaldırılmasında hangi katkıları sunabileceği tartışılmıştır. Bu çalışmada, yoksulluk sorunu ile sosyal hizmet ve sosyal girişimcilik ekseninde nasıl mücadele edilmesi gerektiği, sosyal girişimcilik faaliyetlerinin yoksulluk ve yoksulluğun kaynaklık ettiği çeşitli sosyal sorunlara ne tür çözümler üretebileceği gibi sorulara cevap aranmıştır. Sosyal girişimcilik, hayırseverlik ve sosyal sorumluluk faaliyetlerinin dışında, insanları yoksulluk döngüsü içine alan koşulları değiştirmek, bunu yaparken yenilikçi, uygulanabilir, pratik ve sürdürülebilir yaklaşımları önceler. Sosyal girişimciliğin çeşitli sorun alanlarında sosyal etki yaratma, sürdürülebilir kalkınma hedeflerini destekleme, ekonomik ve sosyal kalkınmayı dengeleme potansiyeli yoksulluğun çözümünde önemli bir yol haritası sunabilir. Sosyal girişimcilik yoluyla yoksulluğun azaltılmasına yönelik araştırmalar incelendiğinde, özellikle gelişmemiş veya az gelişmiş ülkelerde sosyal girişimcilik faaliyetlerinin yoksulluğun önlenmesi ve azaltılmasındaki önemini ortaya koyması bakımından dikkate değerdir. Yoksulluk sorunun yenilenmeden ve kalıcı olarak ortadan kaldırılması, hayırseverlik temelinde değil, aksine sosyal girişimcilik yaklaşımları çerçevesinde ele alınması halinde mümkün olabileceği değerlendirilmektedir.

Keywords

Sosyal Girişimcilik, Yoksulluk, Sosyal hizmet, Sosyal Etki, Yenilenebilir Yoksulluk

The Relationship Between Social Service, Social Entrepreneurship and Poverty: Is Social Entrepreneurship a Solution to Poverty?

Abstract

Poverty is today recognized as a critical social problem that countries worldwide seek to prevent, reduce and ultimately eliminate through various policies. This study examines the relationship between social entrepreneurship and social work based on social benefit and financial sustainability. It discusses how social entrepreneurship can serve as a model for social services in the fight against poverty and what contributions it can make to its sustainable eradication. In this study, questions such as how poverty should be addressed within the framework of social work and social entrepreneurship, and what solutions social entrepreneurship activities can offer to poverty and the various social problems it causes, are explored. Beyond philanthropy and corporate social responsibility, social entrepreneurship prioritizes innovative, feasible, practical, and sustainable approaches that change the conditions trapping people in the cycle of poverty. The potential of social entrepreneurship to create social impact in diverse problem areas, support the Sustainable Development Goals, and balance economic and social development offers an important roadmap for solving poverty. A review of research on reducing poverty through social entrepreneurship, especially in underdeveloped or developing countries, highlights the importance of these activities in preventing and alleviating poverty. It is concluded that permanently eliminating poverty is possible not based on charity, but within the framework of social entrepreneurship approaches.

Keywords

Social Entrepreneurship, Poverty, Social Work, Social Impact, Sustainable Poverty Elimination

References

• Acomi, Ovidiu., Acomi, Nicoleta., Ochoa Siguencia, Luis., Ochoa-Daderska, Renata., Kübra, ALACA., Laura, AMORUSO., Burcu, KARA., Fabiola, PORCELLI., Savino, RICCHIUTO. (2021). Sosyal Girişimcilik Araç Kiti.
• Akbulaev, N., Ahmedov, T., Aliyev, Y. (2017). Yoksulların Bankası Grameen Bank. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi (TURKSOSBİLDER) Cilt 02, Sayı 01, Sayfa 56-70.
• Albayrak, E., Birinci, M. (2024). Sosyal Hizmet ve Yoksulluk Kültürü Arasındaki İlişki. S. Paksoy ve H. Çiftçi (Ed.), Sosyal Bilimlerde Güncel Çalışmalar -5 içinde (s. 283-344). İksad Yayınevi.
• Apaydın, E., Altun, F. (2021). Sosyal Girişimcilik ile Sosyal Hizmet Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 18(39), 777-803.
• Arejiogbe, OE, Moses, CL, Salau, OP, Onayemi, OO, Agada, SA, Dada, AE ve Obisesan, OT (2023). Bolstering the Impact of Social Entrepreneurship and Poverty Alleviation for Sustainable Development in Nigeria. Sustainability 2023, 15, 6673. https:// doi.org/10.3390/su15086673
• Bai, Yusen. (2022). Solutions to prevent poverty-returning in the post-poverty era —— Social entrepreneurship research based on the perspectives of social capital, legitimacy and organizational driving force. Journal of Education, Humanities and Social Sciences. 3. 51-69. 10.54097/ehss.v3i.1549.
• Biçerli, K. (2010). Sosyal Girişimcilik ve İstihdam. Besler, S. (Ed.). (2010), Sosyal Girişimcilik ve Pazarlama (1.Baskı, s. 55-92) Beta, İstanbul.
• Birinci, M. (2018). Sosyal Hizmet Örgütleri ve Yenilikçi Yaklaşımların Önemi Üzerine Bir Değerlendirme. Sosyal Çalışma Dergisi, 2(2), 43-62.
• Birinci, M. (2021). Stratejik Yönetim ve Sosyal Hizmet Örgütleri Açısından Önemi. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 32(1), 251-273.
• Birinci, M. (2022). Sosyal Hizmet Örgütlerinde Personel Güçlendirme ve Örgütsel Vatandaşlık İlişkisi. Toplumsal Politika Dergisi, 3 (1). 101-117.
• Birinci, M., Altun, F., Sevim, K. (2017). Sosyal Çalışma ve Yönetim Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Çekmece İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5(10-11), 205-221.
• Birinci, M., Bulut, T. (2020). Covid-19'un Sosyo-Ekonomik Yönden Dezavantajlı Gruplar Üzerindeki Etkileri: Sosyal Hizmet Bakış Açısından Bir Değerlendirme. Sosyal Çalışma Dergisi, 4(1), 62-68.
• Bruder, Ignas. (2021). A Social Mission is Not Enough: Reflecting the Normative Foundations of Social Entrepreneurship. Journal of Business Ethics. 174. 10.1007/s10551-020-04602-5.
• Budak, G. (2015). Yoksulluğa İnovatif Bir Çözüm; Sosyal Girişimcilik. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 4(8), 21-36.
• Bulut, Y. (2012). Yoksulluk Sorunu Üzerine İki Çalışma. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(7), 193-200. Can, Y. (2017). Yoksulluk, Yerel ve Küresel Eşitsizlikler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (63), 1111-1126.
• Ciambotti, G. (2020). Social Entrepreneurship And Scaling Strategies For Poverty Alleviation. 10.1007/978-3-319-69625-6_115-1.
• Demir, Ö. (2016). İstihdam Yaratmada Mikrokredi Uygulamalarının Etkinliği. İş ve Hayat, 2 (3), 57-75.
• Demirel, E.T. (2017). Sosyal Girişimcilik. Fırat Üniversitesi, İİB Fakültesi.
• Duyan, V., Bayır, Ö.Ö. (2016). Sosyal Hizmete Giriş: Öğrenciler ve Uygulayıcılar İçin Bir Rehber. Ankara: Sosyal Çalışma Yayınları.
• Çamur Duyan, G. (2010). Yoksulluğun Kadınlaşması: Altındağ Örneği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(21), 19-29.
• Ercan, S. (2022). Sürdürülebilirlik ve Kalkınma Bağlamında Sosyal Girişimcilik. M. Zahid Ecevit (Ed.). Tüketim, Yönetim ve Kalkınma Bağlamında Sürdürülebilirlik içinde (s.19-33). Gazi Kitabevi.
• Ercan, S. (2016). Türkiye'de Sosyal Girişimcilik ve Yarattığı Etkilerin Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Fahrudi, A. N. L. I. (2020). Alleviating Poverty through Social Innovation. Australasian Accounting Business & Finance Journal, 14(1), 71–78. https://doi.org/10.14453/aabfj.v14i1.7
• Fayzieva, Muyassarzoda., Bekimbetova, Mariya. (2022). Decreasing poverty through the application of social entrepreneurship. Общество и инновации. 2. 249-259. 10.47689/2181-1415-vol5-iss11/S-pp249-259.
• Gutterman, Alan S. (2024). Social Entrepreneurshi. SSRN: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4192876.
• Güler, B.K. (2008). Sosyal Girişimciliği Etkileyen Faktörlerin Analizi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güler,B. K. (2011). Yoksullukla Mücadelede Sosyal Girişimcilik: Ashoka Üyelerinden Sosyal Yenilikçi Örnek Uygulamalar. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(3), 79-111
• Gülmez, S. B. (2021). Sosyal Bilimlerde Makale Yazımı Üzerine. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 42: Özel sayı 1, Denizli, ss. 169-180.
• Haugh, H. (2005). A research agenda for social entrepreneurship. Social Enterprise Journal, Vol. 1 No. 1, pp. 1-12.
• Islam, Shariful & Rahman, Md. (2023). Role of Social Entrepreneurship in Poverty Reduction: Evidence from Studies in Bangladesh. 15. 09-25.
• Jones, K. (2024) Examining the Intersection of Entrepreneurship and Social Impact: Analyzing How Social Entrepreneurs Create Sustainable Business Models. Journal of Human Resources and Sustainability Studies, Studies, 315-337. doi: 10.4236/jhrss.2024.122017.
• Kabaş, T. (2006). A. Sen'in Kapasite Yaklaşımına Göre Türkiye'de Yoksulluğun Boyutları. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 17 (60-61), 77-92.
• Karim, Zahidul. (2020). Social Entrepreneurship—Power of Alleviating Poverty: A Review on Social Enterprises in Bangladesh.
• Katı, B. G., Toker, K. (2021). Bir Sosyal Değişim Katalizörü Olarak Sosyal Girişimcilik. İstanbul Ticaret Üniversitesi Girişimcilik Dergisi, 5(10), 145-164.
• Kobal, H. Y. (2020). Türkiye’de Sosyal Girişimcilik Alanında Çoklu Kurumsal Mantıklar. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (24), 559-590.
• Köroğlu, S. A. (2015). Literatür Taraması Üzerine Notlar ve Bir Tarama Tekniği. Gidb Dergi (01), 61-69. Kunduracı, N. F. (2010). Yoksullukla Mücadele- Beşerî Sermaye İlişkisi. T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü Yayınlanmış Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi.
• Kurnaz, Ş.A. (2009). Türkiye’de Çocuk Yoksulluğu. T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü. (Yayınlanmamış Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi).
• Lateh, Muklis., Hussain, Mohammad., Safizal, Muhammad., Ab. Halim, Mohd Suberi. (2018). Social Entrepreneurship Development and Poverty Alleviation-A Literature Review. Voleme 2, p. 1-11.
• Leadbeater, C. (1997). The Rise of The Social Entreprenuer. London: Demos.
• Majeed, AH, Younis Agha, MN, Abbas, AF, & Kadhim, KG (2024). Innovative Solutions for Sustainable Development: The Role of Social Entrepreneurship in Poverty Reduction. Social Entrepreneurship Journal, 1–31.
• Martin, R.L., Osberg, S. (2007). Social Entrepreneurship: The Case for Definition. Stanford Social Innovation Review.
• Mascarenhas, Oswald., Kesavan, Ram., Bernacchi, Michael. (2013). Catalytic Social Entrepreneurship to Combat Desperate Poverty: A Systems Approach. International Journal of Management Studies. 20. 10.32890/ijms.20.2.2013.10397.
• Maya, İ., Yılmaz, A. (2018). Karşılaştırmalı Eğitim Bağlamında Bazı AB Ülkeleri ile Türkiye’nin Girişimcilik Eğitimi Uygulamaları. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 13(1), 25-41.
• Mengü, E. (2016). Yoksullukla Mücadelede Sosyal Girişimcilik. Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yalova Üniversitesi.
• Metin, B. (2015). Yoksullukla Mücadeleye İnsan Hakları Açısından Bakmak: Amartya Sen’in Kapasite (Capability) Yaklaşımı Temelinde Bir Değerlendirme. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 9(36), 6315-6327.
• Özdoğan, F. (2010). Yoksulluk Kültürü Yaklaşımına Eleştirel Bir Bakış. T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü. (Yayınlanmamış Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi).
• Pehlivanoğlu, F., Kayan, K. (2019). Türkiye’de Girişimcilik: Mevcut Durum Analizi ve Çözüm Önerileri. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 58-78.
• Prelipcean, G., Bucacıuc, A., Cırnu, M. (2016). Reflections on Poverty Solutions Offered by Introducing Social Entrepreneurship to Ecosystem Services. USV Annals of Economics & Public Administration, 16(1), 17–23.
• Ramya, J., Sharma, A., Shabnam, S., Neerja Garg and Sridharan, A. (2024). Social Entrepreneurship And Sustainable Development Goals: Aligning Business With Social Objectives. Educational Administration: Theory and Practice. 30. 944-952. 10.53555/kuey.v30i5.2992.
• Sahrakorpi, T., Bandi, V. (2021). Empowerment or Employment? Uncovering The Paradoxes of Social Entrepreneurship For Women Via Husk Power Systems: İn Rural North India. Energy Research & Social Science. Volume 79 (102-153).
• Suherlan, S., Zaakiyyah, H. K. A., Ahmad, M. I. S. (2024). The Role of Business Education in Promoting Social Entrepreneurship and Poverty Alleviation in Low-Income Communities. Jurnal Terobosan Peduli Masyarakat (TIRAKAT), 1(2), 99-107.
• Sultan, F., Ahmed,C., Han, E.S. ve Rahman, R.U. (2020). The Role of Social Entrepreneurship in Poverty Reduction. Journal of Business on Hospitality and Tourism. 14. 159-174.
• Şemşit, S., Taş, İ. (2020). Avrupa Birliği’nde Sosyal Girişimcilik. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 16(1), 103-118.
• Şen, B., Taşkesen, M.Ö. (2018). Yoksulluk ve Sosyal Hizmet. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Uzunaslan, İ. ve Tek, S. (2021). Sosyal girişimcilik ve sosyal hizmet. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(3), 1195-.
• Wu, Jay., Si, Steven. (2018). Poverty reduction through entrepreneurship: incentives, social networks, and sustainability. Asian Business & Management. 17. 10.1057/s41291-018-0039-5.
• Zaefarian, Reza., Tasavori, Misagh., Ghauri, Pervez. (2015). A Corporate Social Entrepreneurship Approach to Market-Based Poverty Reduction. Emerging Markets Finance and Trade. 51. 10.1080/1540496X.2015.1021606.
• Zhang X, Sun Y, Gao Y and Dong Y (2022) Paths out of poverty: Social entrepreneurship and sustainable development. Front. Psychol. 13:1062669. doi: 10.3389/fpsyg.2022.1062669.