Okul Psikolojik Danışmanlarının Mesleki Algıları Üzerine Bir İnceleme

Year 2018, Volume: 8 Issue: 51, 53 - 80, 01.12.2018

Abdullah Aldemir , Tahsin İlhan

Abstract

Bu araştırmada okul psikolojik danışmanlarının mesleki algılarının statü, unvan, çalışma koşulları ve deneyim açısından incelenmesi hedeflenmiştir. Nitel desende yapılan bu araştırma olgu bilim (Fenomenolojik) yaklaşıma dayanmaktadır. Çalışma grubu amaçlı örnekleme yoluyla belirlenmiş, Türkiye’nin yedi coğrafi bölgesinde MEB’e bağlı devlet okullarında ve rehberlik ve araştırma merkezlerinde (RAM) görev yapmakta olan 25 okul psikolojik danışmanından oluşmuştur. Verilerin toplanmasında kişisel bilgi formuyla birlikte açık uçlu sorulardan oluşan beş maddelik yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda üç tema (gelişimsel olarak mesleki algı, unvan algısı ve çözüm önerileri) ve bu temalara ait 10 alt tema yer almıştır. Araştırma sonuçları, mesleki algının yıllar içerisinde olumsuz yönde değiştiğini göstermiştir. Mesleki algıdaki bu değişimin çoğunlukla dışsal etmenlere (brans öğretmeni, idareci, öğrenci ve veli) yüklendiği görülmüştür. Ayrıca mesleki algıda yaşanan olumsuzluğun giderilmesinde ortaya konan çözümlerin daha çok okul psikolojik danışmanlarının kendileri dışındaki kişi ve kurumlardan bekledikleri anlaşılmıştır. Araştırma bulguları, alanyazına bağlı olarak tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Meslek, mesleki algı, mesleki beklenti, psikolojik danışman

References

• Akkoyun, F. (1995). Psikolojik danışma ve rehberlikte unvan ve program sorunu: Bir inceleme ve öneriler [The problem of the relationship between the job title and the training programs in psychological counseling and guidance: A review and recommendations]. Psikolojik Danisma ve Rehberlik Dergisi, 2(6), 1–28.
• Akyüz, Y. (1978). Türkiye'de öğretmenlerin toplumsal değişmedeki etkileri. Ankara: Doğan Basımevi.
• Aliyev, R., Ergüner-Tekinalp, B., Ülker, R. ve Shine-Edizer, F. (2012). The perceptions of schools counselor and principals towards new psychological counseling and guidance services in early childhood education in Turkey. Educational Siences: Theory and Practice, 12(4), 3083-3098.
• Altun, T. ve Camadan, F. (2013). Rehber öğretmenlerin rehber öğretmen (psikolojik danışman) kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(3), 883-918.
• Anvari, M., Kalali, N. ve Gholipour, A. (2011). How does personality affect on job burnout?. International Journal of Trade Economics and Finance, 2(2), 115-119.
• Asarlı, Z. (2012). Okullarda çalışan psikolojik danışmanların okul psikolojik danışmanı öz-yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Ege Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Asyalı, S. G. (2005). Rehber öğretmenlerin bulundukları kariyer evrelerine göre okul yönetimini algılayışlarının niteliksel olarak incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Atıcı, M. (2014). Examination of schoolcounselors' activities: Fromtheperspectives of counselorefficacyandcollaborationwithschoolstaff. EducationalSciences: Theory and Practice 14(6), 2107-2120.
• Atıcı, M., Özyürek, R. ve Çam, S. (2005). Okul danışmanlığı uygulamalarının yetkinlik beklentisi algıları ve mesleki benlik saygısı üzerindeki etkilerinin boylamsal olarak incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(24), 7-26.
• Bulgurcu-Gürel, E. B. ve Gürel, E. (2015). Muhasebe meslek mensuplarının tükenmişlik düzeyinin yaşam doyumu üzerine etkisi: Aydın ili örneği. Muhasebe ve Denetime Bakış, 44, 37-47.
• Creswell, W. J. (2014). Qualitative, Quantitative, and Mixed MethodsApproaches. Selçuk Beşir Demir (Çev. Editörü). Ankara: EğitenKitap.
• Creswell, W. J. (2016). Nitel araştırma yöntemleri: beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir (Çev. Editörü). Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Çetinkaya, R. ve Karaırmak, Ö. (2012). Psikolojik danışman eğitiminde süpervizyon. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(37), 107-121.
• Dağlı, S. (2014). Rehber öğretmen ve psikolojik danışmanların kendi mesleklerine ilişkin algıları üzerine nitel bir araştırma. (Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Daniels, K. ve Baıley, A. (1999). Strategy development processes and participation in decisionmaking: Predictors of role stressors and jobsatisfaction. Journal of Applied Management Studies, 8(1), 27-42.
• Doğan, S. (1996). Türkiye'de psikolojik danışma ve rehberlik alanında meslek kimliğinin gelişimi ve bazı sorunlar. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(7), 32-43.
• Doğan, S. (2000). The Historical development of counselling in Turkey. International Journal for the Advancement of Counselling, 22(1), 57–67.
• Esen-Çoban, A. ve Demir, A. (2004). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde görev yapan psikolojik danışmanların tükenmişlik düzeyleri ve bazı demografik değişkenlerle tükenmişlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(28), 20-28.
• Genç, G., Kaya, A. ve Genç, M. (2007). İnönü üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinin meslek seçimini etkiyen faktörler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(14), 49–63.
• Gysbers, N. C. (1990). A model comprehensive guidance program. DocumentResume, 1001, 13- 37.
• Gysbers, N. C., Hughey, K. F., Starr, M. ve Lapan, R. T. (1992). Improving school guidance programs: A framework for program, personnel, and results evaluation. Journal of Counseling& Development, 70(5), 565-570.
• Gysbers, N. ve Henderson, P. (1997). Comprehensive Guidance Programs thatWork-II. ERIC/CASS Publications, ERIC Counseling and Student Services Clearing House, School of Education, University of North Carolina at Greensboro.
• Gysbers, N. C. ve Henderson, P. (1988). Developing and Managing Your School Guidance Program. American Association for Counseling and Development. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/reh_hizm_yon/reh_hizm_yon_0.html 01.12.2017 https://orgm.meb.gov.tr/www/rehberlik-ogretmeni-ozel-alan-yeterlikleri-calistayi/icerik/767 29.11.2017
• http://www.pdr.org.tr/userfiles/14-PDR-Anabilim-Dali-Bas_kanlari-Toplantisi-SonucBildirgesi.pdf
• http://www.cacrep.org/section-5-entry-level-specialty-areas-school-counseling/
• İlhan, T., Korkut-Owen, F., Furr, S. ve Parikh, S. (2012). International counseling students in Turkey and their training experiences. International Journal for the Advancement of Counselling, 34(1), 55-71.
• Karataş, Z. ve Şahin-Baltacı, H. (2013). Ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik okul müdürü, sınıf rehber öğretmeni, öğrenci ve okul rehber öğretmeninin (Psikolojik danışman) görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 427-460.
• Korkut, F. (2007a). Counselor education, program accreditation and counselor credentialing in Turkey. International Journal for The Advancement of Counselling, 29(1), Published online: 24 October 2006. 11-20.
• Korkut, F. (2007b). Psikolojik danışmanların mesleki rehberlik ve psikolojik danışmanlık ile ilgili düşünceleri ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 187-197.
• Kuzgun, Y. (2000). Meslek danışmanlığı kuramlar ve uygulamalar. Ankara: Nobel Yayınları.
• Larson, L. M. ve Daniels, J. A. (1998). Review of thecounseling self-efficacyliterature. TheCoWlSeiingPsychologist, 26, 179-218.
• Luthans, F. (1995). Organizational Behavior. New York: McGraw-Hill.
• Mansourian, Y. ve Ford, N. (2007). Web searchers’ attributions of successandfailure: An empiricalstudy. Journal of Documentation, 63(5), 659-679.
• Özçağlar, A. (2003). Türkiye'de yapılan bölge ayrımları ve bölge planlama üzerindeki etkileri. Coğrafi Bilimler Dergisi, 1(1), 3-18.
• Özyürek, R. ve Kılıç-Atıcı, M. (2002). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimi kararlarında kendilerine yardım eden kaynakların belirlenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(17), 33-42.
• Özyürek, R. (2010). Psikolojik danışma ve rehberlik lisans programı öğrencilerinin yaptıkları okul psikolojik danışmanlığıyla ilgili uygulamaları saptaması. Eğitim ve Bilim, 35(156), 160-174.
• Paisley, P. O. ve Borders, L. D. (1995). School counseling: An evolvingspecialty. Journal of Counselingand Development, 74(2), 150-153.
• Pişkin, M. (2006). Türkiye‟de Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetlerinin Dünü, Bugünü ve Yarını. Hesapçıoğlu, M. ve Durmuş, A. (ed.) Türkiye’de Eğitim Bilimleri: Bir Bilonço Denemesi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sabancıoğulları, S. ve Doğan, S. (2012). Profesyonel kimlik gelişimi ve hemşirelik. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 15(4), 275-282.
• Sargın, N. ve Hamurcu, H. (2010). Özel özel eğitim kurumlarında çalışan rehber öğretmenlerin sorunlarına ve beklentilerine yönelik bir çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 323-329.
• Sears, S. J. ve Granello, D. H. (2002). School counseling now and in thefuture: A reaction. Professional School Counseling, 5(3), 164-172.
• Tuzgöl-Dost, M. ve Keklik, İ. (2012). Alanda çalışanların gözünden psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 389-407.
• Vail, K. ( 2005). What do counselors do?. American School Board Journal, 192(8), 24–27.
• Yalçın, İ. (2006). Counselor in the 21st century. Ankara university, Journal of Faculty of Educational Sciences,39(1), 117-133.
• Yeşilyaprak, B. (1993). Üniversitelerimizde psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1(4), 12-15.
• Yeşilyaprak, B. (2009). The development of the field of psychological counseling and guidance in Turkey: Recent advances and future prospects. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 42(1), 193-213.
• Yeşilyaprak, B. (2011). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığında paradigma değişimi ve Türkiye açısından sonuçlar: Geçmişten geleceğe yönelik bir değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 5-26.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, G. (2003). The development of counselor education in Turkey: Current status and future challenges. Asian Journal of Counselling, 2(10), 193–214.
• Yüksel-Şahin, F. (2012). Türk milli eğitim şuraları’nda (1939-2010) psikolojik danışma ve rehberlik ile ilgili alınmış olan kararların değerlendirilmesi. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 3(1), 95-118.