Halk kültürü
çalışmalarında önemli bir yeri olan halk edebiyatı sözlü ve yazılı
kaynaklarıyla ülkemizde zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Anonim Türk halk
edebiyatında ezgiyle söylenen bir nazım biçimi olan türkü bölgelere göre
değişik formlarda çalınır ve söylenir. Türkü sözcüğünün etimolojik olarak
kökeni “Türk” sözcüğüdür. Türkü,
Türklere özgü demektir. Kırşehirli Türk Halk
Müziği Sanatçısı Şemsî Yastıman’ın “Türk’ü anlamak isteyen türkü dinlesin” özdeyişi bunu açıklar. Türkü,
anonim halk yazınında melodiyle söylenen
ve hece ölçüsüyle yazılmış, bestelenmiş koşuk, olarak tanımlanır. Anadolu
halkı bütün acılarını, sevinçlerini, aşklarını, dünya görüşlerini, yaşam
biçimlerini türkülerle dile getirmiştir. Türküler, yörelere, içeriklerine ve nağmelerine
göre değişik isimler alır. Buna göre türkülerin, hoyrat, oturak, kırık hava,
uzun hava gibi türleri vardır. Konularına göre incelendiğinde türküler
ninniler, çocuk türküleri, doğa, aşk, kahramanlık ve askerlik, tören, iş
türküleri, karşılıklı türküler, ölüm ve oyun türküleri olmak üzere on farklı
grupta toplanmaktadır. Bu farklı konuları ele alan türkü sözlerinin içerisinde
halk kültürünün bir diğer önemli parçası olan tekstillerin geçmesi yadsınamaz.
Bu çalışmada orta Anadolu’nun türkü merkezi olan Kırşehir’de anonim veya âşık
türkülerinde geçen tekstiller incelenmiş, Kırşehir yöresel tekstillerinin,
türkülerde izlerinin sürülmesi amaçlanmıştır. İncelemede içerisinde bir tekstil
adı geçen 60’dan fazla türküyle karşılaşılmıştır. Bu tekstiller; giysi adı
(yazma, oyalı yazma, şalvar, cepken vb), kumaş adı (aba, kadife, basma, saten
vb), yarı mamul madde adı (iplik, urgan, vb), hammadde adı (yün, ipek, keten
vb) ve dokuma araçlarının (gücü, ıstar, hana, darak, sındı, tefe vb) adları,
şeklinde beş gruba ayrılarak ele alınmıştır. Günümüzde somut örneği bulunmayan
yöresel tekstillerin türkülerde adının geçtiği, hatta betimlendiği belirlenmiştir.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Journal Section | Article |
Authors | |
Publication Date | June 30, 2019 |
Published in Issue | Year 2019 Volume: 21 Issue: 1 |