Bilim Tarihi Tutum Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 3, 835 - 853, 24.09.2020

Zeynep Neslihan Alışır , Levent Deniz , Osman Serhat İrez

https://doi.org/10.24315/tred.649863

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı öğretmen adaylarının bilim
tarihine ve bilim tarihini derslerinde kullanmalarına yönelik tutumlarını
ortaya çıkaracak bir ölçek geliştirmektir. Bu amaç doğrultusunda ilgili alan
yazın taranarak madde havuzu oluşturulmuş ve bu madde havuzunda yer alan
maddelerin kapsam geçerliğinin sağlanması için uzman görüşüne başvurulmuştur.
Araştırma, geliştirilen ölçeğin ön formu ve son formu iki ayrı örneklem
üzerinde uygulanmıştır. Ölçeğin ön formu uygulandığı 183 öğretmen adayına
uygulanmıştır. Ölçeğin ön formunun yapı geçerliği için Açımlayıcı Faktör
Analizi uygulanmıştır. Ölçeğin güvenirliğine ilişkin Cronbach alfa iç tutarlık
katsayısına bakılmış, üst %27 ile alt %27 grupların madde ortalamaları
arasındaki farkların anlamlılığı incelenmiş ve faktörler arasında anlamlı bir
ilişki bulunup bulunmadığını belirlemek amacıyla Pearson çarpım moment
korelasyonları hesaplanmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında geliştirilen
ölçeğin son formu 113 öğretmen adayına uygulanmış ve elde edilen verilerle yapı
geçerliği için Doğrulayıcı Faktör Analizi yapılmış; güvenirlik çalışması için
Cronbach alfa iç tutarlık katsayısı, faktörler arasında anlamlı bir ilişki
bulunup bulunmadığını belirlemek amacıyla da pearson çarpım moment
korelasyonları hesaplanmıştır. İki aşamalı gerçekleştirilen bu ölçek geliştirme
çalışmasının sonucunda beşli likert tipte, 29 maddeden oluşan ve 3 faktörlü
Bilim Tarihi Tutum Ölçeği geliştirilmiştir. Ölçeğin geneli için Cronbach alfa
iç tutarlık katsayısı 0.95; Bilim Tarihi Yönteminin Öğrenmeye Katkısı (Faktör
1) için 0.93, Bilim Tarihi İlgi (Faktör 2) için 0.92 ve Bir Öğretim Yöntemi
Olarak Bilim Tarihi (Faktör 3) için 0.85 olarak hesaplanmıştır. Tüm analizler
sonucunda Bilim Tarihi Tutum Ölçeği’nin öğretmen adaylarının bilim tarihine ve
bilim tarihini derslerinde kullanmalarına yönelik tutumlarının ortaya
çıkarılmasında kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu
saptanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Bilim tarihi, tutum, geçerlik, güvenirlik

History of Science Attitude Scale: The Development, Validation and Reliability Study

Öz

The
aim of this study is to develop a valid and reliable scale to identify
attitudes of teacher candidates towards the history of science and using the
history of science as a teaching method in their classes. For this purpose, the
related field literature was searched and item pool was created. Following
that, items in the item pool were sent to five experts to ensure the content
validity. The pre-form and final-form of the developed scale were administered
two different samples. The pre-form of the scale was administered to 183
pre-service teachers. The construct validity of the pre-form of the scale was
examined with Exploratory Factor Analysis. Additionally, Cronbach alpha
correlation coefficients, t-tests between items’ means of upper 27%-lower 27%
points and Pearson product moment correlations were calculated. The second
stage of the study was carried out with 113 pre-service teachers in order to
perform the confirmatory factor analysis of the final form of the scale. The
construct validity of the final form of the scale was examined through Confirmatory
Factor Analysis and the reliability was calculated through Cronbach alpha
correlation coefficients and Pearson product moment correlations.

As
a result, the History of Science Attitude Scale, a 5-point Likert-type attitude
scale consisted of three subscales with 29 items was developed. Cronbach alpha
coefficient of the whole scale is 0,95. Internal consistency coefficients for
the sub-scales varied between 0,85 and 0,93 and found to be within admissible
limits. In the light of the results, it could be argued that the History of
Science Attitude Scale is valid and reliable instrument and can be used in
identifying attitudes of teacher candidates towards the history of science and
using the history of science as a teaching method in their classes.

Anahtar Kelimeler

History of science, attitude, validity, reliability

Kaynakça

• Akıncı, E. D. (2007). Yapısal eşitlik modellerinde bilgi kriterle¬ri. Yayımlanmamış doktora tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Akpınar, E., & Ergin, Ö. (2005). Yapılandırmacı kuramda fen öğretmeninin rolü. İlköğretim Online, 4(2), 55-64.
• Bakanay, Ç. D. (2015). Fen derslerinde bilim tarihi kullanımının ortaöğretim fen alanları öğretmenlerinin eğitim oryantasyonları çerçevesinden incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Barak, M., Ashkar, T., & Dori, Y. J. (2011). Learning science via animated movies: Its effect on students’ thinking and motivation. Computers & Education, 56(3), 839-846.
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York, NY: The Guilford Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: istatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (20. baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Cavicchi, E. M. (2008). Historical experiments in students’ hands: Unfragmenting science through action and history. Science & Education, 17(7), 717-749.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (Vol. 2). Ankara: Pegem Akademi.
• Dedes, C., & Ravanis, K. (2009). Teaching image formation by extended light sources: The use of a model derived from the history of science. Research in Science Education, 39(1), 57-73.
• Driver, R., Leach, J., Millar, R., & Scott, P. (1996). Young people’s images of science. Buckingham: Open University Press.
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS. Sage publications.
• Fontana, D. (1981). Psychology for teachers. The British Psychological Society and Macmillan Publishers Limited.
• Heering, P. (2000). Getting shocks: Teaching secondary school physics through history. Science & Education, 9(4), 363-373.
• Ho, R. (2006). Handbook of univariate and multivariate data analysis and interpretation with SPSS. CRC Press.
• Hoşgörür, V. (1997). Bogardus, Guttman ve Likert ölçekleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 346-357.
• Höttecke, D., Henke, A., & Riess, F. (2012). Implementing history and philosophy in science teaching: Strategies, methods, results and experiences from the European HIPST project. Science & Education, 21(9), 1233-1261.
• Hurd, P. D. (1998). Scientific literacy: New minds for a changing world. Science Education, 82(3), 407-416.
• Irwin, A. R. (2000). Historical case studies: Teaching the nature of science in context. Science Education, 84(1), 5-26.
• Kara, Y., & Çam, F. (2007). Yaratıcı drama yönteminin bazı sosyal becerilerin kazandırılmasına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(32).
• Kavak, N. (2007). Maddenin tanecikli doğası hakkında ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin imaj oluşturmalarına rol oynama öğretim yönteminin etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(2).
• Kaya, A. (2007). Fen eğitiminde bilim tarihi destekli öğretimin fen bilgisi öğretmen adaylarının bilim doğasına ilişkin görüşlerine etkisinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balikesir Üniversitesi, Balikesir.
• Kılıç, G. B., Haymana, F., & Bozyılmaz, B. (2008). Analysis of the elementary science and technology curriculum of Turkey with respect to different aspects of scientific literacy and scientific process. Eğitim ve Bilim, 33(150), 52.
• Kline, R.B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
• Laçin-Şimşek, C. (2009). Fen ve Teknoloji dersi öğretim programları ve kitapları bilim tarihinden ne kadar ve nasıl yararlanıyor?. İlköğretim Online, 8(1), 129-145.
• Lin, H. S., & Chen, C. C. (2002). Promoting preservice chemistry teachers' understanding about the nature of science through history. Journal of Research in Science Teaching, 39(9), 773-792.
• Matthews, M. R. (1994). Science teaching: The role of history and philosophy of science. Psychology Press.
• MEB (2018). Milli Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. Ortaöğretim Biyoloji Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara.
• MEB (2018). Milli Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. Ortaöğretim Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara.
• MEB (2018). Milli Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. Ortaöğretim Fizik Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara.
• MEB (2018). Milli Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. Ortaöğretim Kimya Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara.
• Özdamar K. (2002). Paket programlarla istatistiksel veri analizi-1. 4. Baskı. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Scott, P. J., & Spencer, C. P. (1998). Psychology: A contemporary introduction. Blackwell Publishers.
• Smith, J. A. R. (2010). Historical short stories and the nature of science in a high school biology classroom. Iowa State University.
• Solbes, J., & Traver, M. (2003). Against a negative image of science: History of science and the teaching of physics and chemistry. Science & Education, 12(7), 703-717.
• Stinner, A., & Williams, H. (1993). Conceptual change, history, and science stories. Interchange, 24(1-2), 87-103.
• Tanguma, J. (2001). Effect of sample size on the distribution of selected fit indices: A graphical approach, Educational and Psychological Measurement, 61(5), 759-776.
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (5. Basım). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Tezbaşaran, A. A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu (e-kitap). Erişim: http://www. academia. edu/1288035/Likert_Tipi_Ölçek_Hazırlama_Kılavuzu.
• Türk Dil Kurumu, (2019). Genel türkçe sözlük. Erişim Tarihi: 22.06.2019, https://sozluk.gov.tr
• Wandersee, J. (1985). Are there too many terms to learn in biology?. The American Biology Teacher, 47(6), 346-347.
• Yaman, M., Gerçek, C., & Soran, H. (2008). Biyoloji öğretmen adaylarının mesleki ilgilerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(35), 351-361.
• Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 1, 771-774.