SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN ÖZEL ALAN YETERLİKLERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE BUNLARIN LİSANS PROGRAMIYLA İLİŞKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 661 - 683, 11.05.2021

Murat Bayram Yılar , Kerim Cüce

https://doi.org/10.24315/tred.689486

Cited By: 1

Öz

Araştırmanın amacı sosyal bilgiler öğretmenlerinin özel alan yeterliklerini etkileyen faktörlere ilişkin görüşlerini lisans eğitimi bağlamında incelemektir. Bu amaç doğrultusunda bilimsel etik ilkelerine uygun olarak Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nden mezun olup farklı illere atanmış 12 sosyal bilgiler öğretmeninin görüşüne başvurulmuştur. Nitel yaklaşımın benimsendiği araştırma durum çalışması modeline göre yürütülmüştür. İçerik analizi yapılarak elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin, sosyal bilgiler özel alan yeterliklerinin bir kısmını lisans eğitimiyle kazanabildikleri ancak bazı yeterlikler konusunda eksiklikleri olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda öğretmenlerin en çok Öğrenme-Öğretme Sürecinde Alan Bilgisini Kullanma (ÖÖSABK) konusunda kendilerini yeterli gördükleri; Okul, Aile ve Toplumla İş Birliği Yapma (OA ve TİY) alanında ise yeterlik düzeylerini en zayıf alan olarak değerlendirdikleri belirlenmiştir. Ayrıca özel alan yeterliklerini kazandırmada en etkili lisans derslerinin öğretmenlik uygulaması, özel öğretim yöntemleri ve okul deneyimi gibi uygulamalı dersler olduğu; ancak çeşitli nedenlerle ölçme-değerlendirme, topluma hizmet uygulamaları, iletişim gibi derslerin ise verimsiz dersler olarak nitelendirildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler öğretmenleri, öğretmen yeterlikleri, özel alan yeterlikleri, sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programı

Kaynakça

• Akar, E. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler öğretmenliği son sınıf öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine verdikleri değer ve mesleki yeterlilikleri: Uşak örneklemi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Ata, B. (2007). Yeni sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programının ilköğretim 2005 sosyal bilgiler dersi (6. ve 7. sınıflar) öğretim programı açısından değerlendirilmesi. I. Uluslararası Bilim Çalıştayı içinde (s. 8-9). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Atik Kara, D. & Sağlam, M. (2014). Öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin öğrenme-öğretme sürecine yönelik yeterliklerinin kazandırılması yönünden değerlendirilmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(3), 28-86.
• Aydoğmuş, A., ve Coşkun Keskin, S. (2012). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin süreç odaklı ölçme ve değerlendirme araçlarını kullanma durumları: İstanbul ili örneği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 110-123.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (19. baskı.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ceylan, M. ve Özdemir, S. (2016). Türkiye ve İngiltere’deki öğretmenlerin sürekli mesleki gelişime ilişkin görüşlerinin ve katılım durumlarının incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 397-417.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2018). Research methods in education (8th ed.). New York, NY: Routledge
• Çelikkaya, T., Karakuş, U. ve Demirbaş, Ç.Ö. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ölçme- değerlendirme araçlarını kullanma düzeyleri ve karşılaştıkları sorunlar. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 57–76.
• Dede, Y. (2008). Matematik öğretmenlerinin öğretimlerine yönelik yeterlik algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 741-757.
• Dönmez, C. & Uslu, S. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1). 42-63.
• Duran, M., Mıhladız, G. & Ballıel, B. (2013). İlköğretim öğretmenlerinin alternatif değerlendirme yöntemlerine yönelik yeterlilik düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2), 26-37.
• Gül, İ. & Aslan, D. (2016). Okul, aile ve toplum ilişkilerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 203-218.
• Karaca, E. (2004). Öğretmen adaylarının planlama ve öğretim süreci yeterliklerine ilişkin algıları. (s.6-9). XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Karaca, E. (2008). Eğitimde kalite arayışları ve eğitim fakültelerinin yeniden yapılandırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 61-80.
• Karacaoğlu, Ö. D. (2008). Öğretmenlerin yeterlilik algıları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 70-97.
• Kaymakcı, S. & Ata, B. (2012). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgilerin doğasıyla ilgili görüşleri. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 3, 38- 64.
• Kesten, A. & Özdemir, N. (2010). Sosyal bilgiler öğretim programının ölçme değerlendirme boyutunun öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi: Samsun ili örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 223-236.
• Kızılçaoğlu, A. (2005). Eğitim fakültelerinde yeniden yapılandırma sürecine ilişkin eleştiriler ve öneriler. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(14), 132-140.
• McCracken, G. (1988). The long interview. Londra: Sage Publications.
• MEB. (2002). Öğretmen yeterlilikleri. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2006). Tebliğler Dergisi (Kasım 2006). 69(2590), 1491-1540.
• MEB. (2008). Öğretmenlik yeterlikleri, öğretmenlik mesleği genel ve özel alan yeterlikleri. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
• Mentiş Taş, A. (2004). Sosyal bilgiler öğretmenliği eğitimi program standartlarının belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 28- 54. Milli Eğitim Temel Kanunu (1739 s.k). Resmî Gazete, 14574; 24 Haziran 1973.
• Numanoğlu, G. & Bayır Ş. (2009). Bilgisayar öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 197-212.
• Özav, L. (2001). Sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programı üzerine düşünceler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 165-177.
• Özer, B. & Gelen, İ. (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine sahip olma düzeyleri hakkında öğretmen adayları ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 39-55.
• Öztürk, M.K. (2009). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin okul, aile ve toplum ilişkileri yeterlik alanına ilişkin görüşleri ve öz değerlendirmeleri. Bilig, 49, 113-126.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev. Ed. M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Pegem Akademi.
• Plake, B. S., Impara, J. C. & Fager, J. J. (1993). Assessment competencies of teachers: A national survey. Educational Measurement: Issues and Practice, 12(4), 10-12.
• Punch, K.F. (2011). Sosyal araştırmalara giriş: Nicel ve nitel yaklaşımlar. 2. baskı. (Çev. Bayrak, D., Arslan, H. B. ve Akyüz, Z.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Struyven, K. & De Meyst, M. (2010). Competence-based teacher education: Illusion or reality? An assessment of the implementation status in Flanders from teachers’ and students’ points of view. Teaching Teacher Education, 26, 1495-1510.
• Şengül, K. & Alkaya, E. (2016). Türkçe öğretmenlerinin özel alan yeterlikleri: Bir durum belirleme çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 49(2). 87-108.
• Şişman, M. (2007). Öğretmenliğe giriş. (3.Baskı), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Tonga, D. (2012). Sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programının değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(4), 780-803.
• Topkaya, Y. & Yılar, M. B. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin alternatif ölçme ve değerlendirme teknikleri hakkındaki görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 593-596.
• Uslu, S. (2013). Sosyal bilgiler eğitimi lisans programının sosyal bilgiler öğretmeni özel alan yeterlikleri açısından incelenmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 126-139.
• Uslu, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının özel alan yeterliklerine ilişkin öz-yeterlik inançlarının incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Uştu, H., Mentiş Taş, A. & Sever, B. (2016). Öğretmenlerin mesleki gelişime yönelik algılarına ilişkin nitel bir araştırma. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırmalar Dergisi, 4(1), 82-106.
• Westergard, E. (2013). Teacher competencies and parental cooperation. International Journal about Parents in Education, 7(2), 91-99.
• Yeşil, R. (2006). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sınıf içi öğretim yeterlikleri (Kırşehir örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 61-78.
• Yeşil, R. (2009). Sosyal bilgiler aday öğretmenlerinin sınıf içi öğretim yeterlikleri (Kırşehir örneği). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 327-352.
• YÖK (1998). Eğitim fakültesi öğretmen yetiştirme lisans programları. Ankara.
• YÖK (2007). Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. Ankara.
• YÖK (2018). Sosyal bilgiler öğretmenliği lisans programı.