TÜRKÇE DERS KİTAPLARININ NİTELİK YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 3, 1310 - 1328, 28.09.2022

Atilla Dilekçi

https://doi.org/10.24315/tred.978264

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkçe öğretmenlerinin Türkçe ders kitapları hakkındaki görüşlerini ortaya koymaktır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına göre yürütülmüştür. Yarı yapılandırılmış görüşme formu ile 15 Türkçe öğretmeninden veriler toplanmıştır. Veriler içerik analizine göre değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda Türkçe öğretmenleri ders kitaplarının tam olarak programın amaç ve kazanımlarına uygun hazırlanmadığını belirtmişlerdir. Öğretmenlere göre ders kitaplarında kullanılan metinler nitelik olarak yetersiz ve öğrencilerin ilgisini çekmemektedir. Etkinlikler sıradan ve birbirinin tekrarı olabilmektedir. Sözvarlığı çalışmalarına bakıldığında deyim ve atasözü öğretimi için etkinlikler yetersizdir. Etkinlikler öğrenciyi çok yönlü geliştirmekten uzaktır. Etkinlikler öğrencinin etkin katılımını sağlayacak şekilde hazırlanmalı, anlama ve anlatma becerilerinin bütününe yönelik yeterli ve dengeli yer verilmelidir. Ölçme ve değerlendirme faaliyetlerinin çeşitliliği artırılmalıdır. Kitaplardaki görsel unsurlar öğrencilerin gelişim düzeyleri dikkate alınarak kullanılmalıdır. Öğretim programına uygun olarak kitaptaki metin, etkinlik, sözvarlığı, ölçme ve değerlendirme, görsel unsurların okullarda kitabı kullanan öğretmenlerin görüşleri çerçevesinde geliştirilmesi önerilmiştir. Öğretmenlerin isteklerine göre kitapların hazırlanması öğrencilerin dil becerilerinin gelişimini sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

ders kitapları, metin, etkinlikler, sözvarlığı

Kaynakça

• Akın, E. (2015). Türkçe çalışma kitaplarındaki (6, 7 ve 8. sınıflar) dil bilgisi etkinliklerinin çeşitli açılardan değerlendirilmesi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(15), 19-34. doi: 10.7827/TurkishStudies.8722
• Arı, S. (2008). MEB İlköğretim yedinci sınıf Türkçe ders kitabında resimlerin içerikle uyumu (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Arslan, A. ve Engin, A. O. (2019). 5. sınıf Türkçe ders kitabının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (13), 67-94. doi: 10.46778/goputeb.570245
• Ayhan, Y. (2010). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitabı resimlemelerinin biçim ve içerik açısından 11 yaş grubuna uygunluğu ve aynı yaş grubu öğrencilerin yaptığı resimlemelerle karşılaştırılması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Bağcı, H. ve Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 12-28. doi: 10.16916/aded.15997
• Baldan, N. (2009). Yeni program 6. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin kelime serveti ve güçlük seviyesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Batur, Z. (2010). Anadili öğretiminde gösterge bilimin yeri: ana dili ders kitaplarındaki sözel metinlerle gösterge metinleri bütünselliğinin analizi. Turkish Studies, 5 (4), 174-200. doi: 10.7827/TurkishStudies.1713
• Canlı, S. (2015). Türkçe ders kitaplarına seçilecek metinlerin belirlenmesinde çocuğa görelik ilkesi. Journal of Language Education and Research, 1(1), 98-123. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/177617
• Çakan, M. (2008). Eğitim sistemimizde yaygın olarak kullanılan test türleri. Tekindal S. (ed.) Eğitimde ölçme ve değerlendirme (s. 91-126). Ankara: Pegem Akademi.
• Çeçen, M. A. ve Çiftçi, Ö. (2007) İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 173, 39-49.
• Çerçi, A. (2016). 6. sınıf Türkçe dersi öğrenci çalışma kitabının etkinliği oluşturan unsurlar bakımından değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), 1984-1998. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/265089
• Çevik, A. ve Güneş, F. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5 (2), 272-286. doi: 10.16916/aded.288848
• Çoban, A. ve Tabak, G. (2011). İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâyelerin hikâye haritalama yöntemine göre incelenmesi. Journal of European Education, 1(1), 43-50. Erişim adresi: http://www.eu-journal.org/index.php/JEE/article/view/174/160
• Demirel, Ö. (2003). Eğitim sözlüğü. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Demirel, Ö. ve Kıroğlu, K. (2005). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Duran, S. (2006). Türkçe derslerinde resimlerin kullanımı ve öğrencilerin metinleri anlamalarına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ellis, R. (2003). Task-based language learning and leaching. Oxford: Oxford University Press.
• Epçaçan, C. ve Okçu, V. (2010). İlköğretim Türkçe ders kitaplarının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 40 (187), 39-51. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/442724
• Evin, İ. ve Kafadar, O. (2004). İlköğretim sosyal bilgiler programının ve ders kitaplarının ulusal ve evrensel değerler yönünden içerik çözümlemesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 32 (2), 293-304. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26127/275213
• Gillham, B. (2000). Case study research methods. London: Continioum House.
• Göçer, A. (2008). İlköğretim Türkçe ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 197-210. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/32094
• Güneş, F. (2002). Ders kitaplarının incelenmesi. Ankara: Ocak Yayınları.
• Hesapçıoğlu, M. (2008). Öğretim ilke ve yöntemleri eğitim programları ve öğretim. Ankara: Nobel Yayınları.
• İnan Yıldız, F. ve Baş, B. (2015). İlkokul 2. sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ÖS-II, 251-268. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/715437
• İşcan, A. (2004). İlköğretim ikinci kademe sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin öğrencilere estetik zevk kazandırmadaki rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• İşcan, A. ve Cımbız, A. T. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyum düzeyinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (1), 250-272. doi: 10.17240/aibuefd.2018..-380009
• Karatay, H. ve Dilekçi, A. (2019). Türkçe öğretmenlerinin dil becerilerini ölçme ve değerlendirme yeterlikleri. Milli Eğitim Dergisi, 48 (1), 685-716. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/930406
• Kayabekir, T. (2010). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitabı tasarımında yer alan illüstrasyonların (resimlemelerin) metne uygunluk açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Keser, H. (2004). İlköğretim 4. sınıf bilgisayar ders kitaplarının görsel tasarım ilkelerine göre değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2004, 2, 3. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/256413
• Kılıç, A. ve Seven, S. (2003). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Kırbaş, T., Orhan, S. ve Topal, Y. (2012). İlköğretim Türkçe ders kitaplarındaki görsel ögelere öğretmen görüşlerinden hareketle eleştirel bir bakış. Turkish Studies 7(4), 2225-2235. doi: 10.7827/TurkishStudies.3804
• Kutlu, Ö. (1999). İlköğretim okullarındaki Türkçe ders kitaplarındaki okuma parçalarına dayalı olarak hazırlanmış sorular üzerine bir inceleme. Eğitim ve Bilim, 23 (111), 14-21.
• Levin, J.R. ve Mayer, R E. (1993). Understanding Illustrations in Text. Andwoodward BK, Britton A. and Binkly M. (Ed.), Learning from Textbooks: Theory and Practice. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates.
• Mazlum, Ö. ve Mazlum, F.S. (2016). İlköğretim 4. sınıf ders kitaplarının görsel tasarımına yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Sanat Eğitimi Dergisi, 4 (1), 1-18. doi: 10.7816/sed-04-01-01
• Merriam, S. B. (1990) Case study research in education. San Francisco: Jossey-Bass.
• Nunan, D. (2001). Designing tasks for the communicative classroom. Cambridge University Press.
• Özkara, Y. (2006). Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarının Türkçe programında geçen yazma kazanımlarını karşılama durumu. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi, 1, 38-47.
• Saltık, O. (2018). Okuma kültürü edindirme sürecinde Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin niteliği üzerine öğretmen görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 281-296. doi: 10.16916/aded.372844
• Sarıkaya, B. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki (5, 6, 7 ve 8. sınıf) etkinliklerin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 64, 563-580. doi: 10.14222/Turkiyat4047
• Semerci, Ç. (2004) İlköğretim (1.-5. Sınıf) Türkçe Ders Kitaplarının Genel Bir Değerlendirmesi. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 3(1), 21-24. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/fudad/issue/47032/591106
• Sever, S. (2006). Türkçe öğretiminin çözülemeyen sorunları. Varlık Aylık Edebiyat ve Kültür Dergisi, 1189, 8-16. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/177615
• Susar Kırmızı, F. ve Akkaya, N. (2010). Yeni Türkçe dersi öğretim programının uygulamasına ilişkin olarak branş öğretmenlerinin görüşleri. Millî Eğitim Dergisi, 185, 33-47. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/442784
• Şahin, A. (2008). İlköğretim birinci sınıf Türkçe ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı ve öğretmen kılavuz kitabının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 133-146. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1494984
• Ünsal, Y. ve Güneş, B. (2004). Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak MEB lise 1. sınıf fizik ders kitabının eleştirel olarak incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 305-321. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/256417
• Yalın, H. H. (1999). Öğretim teknolojisi ve materyal geliştirme. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yaylı, D. ve Solak, M. (2014). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında ve öğretmen kılavuz kitaplarında yer alan yazma etkinliklerine dair öğretmen görüşleri. Turkish Studies, 9(6), 1139-1151. doi: 10.7827/TurkishStudies.6624
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.