ÖĞRETMENLERİN OKUL İKLİMİNE İLİŞKİN ALGILARI İLE PSİKOLOJİK İYİ OLUŞLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 3, 1482 - 1499, 28.09.2022

Ümit Doğan , Mahire Aslan

https://doi.org/10.24315/tred.993218

Cited By: 4

Öz

Bu araştırma, öğretmenlerin okul iklimine ilişkin algıları ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada ilişkisel araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Sakarya ili merkez ilçelerindeki (Serdivan, Adapazarı, Erenler) ilköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan 12.765 öğretmen oluşturmuştur. Bu araştırmada seçkisiz örnekleme yöntemlerinden tabakalı örneklem tercih edilmiştir. Araştırma kapsamındaki öğretmenlerden ölçek formunu doldurmayı kabul eden 520 öğretmene uygulama yapılmıştır Bu çalışmada elde edilen veriler değerlendirilirken bağımsız değişkenler üzerinde betimsel istatistiksel hesaplamalar yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, öğretmenlerin okul iklimi algı düzeylerinin aritmetik ortalamalarının orta düzey olduğu, öğretmenlerin okul iklimine ilişkin algılarının tüm ölçekte ve tüm alt boyutlarda cinsiyet değişkeni bakımından anlamlı farklılık göstermediği, çalıştıkları okul kademesi ve meslik kıdem değişkenleri bakımından istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Psikolojik iyi oluş algılarının katılıyorum düzeyinde olduğu, psikolojik algılarının cinsiyet değişkeni bakımından istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstediği, çalıştıkları okul kademesi ve meslik kıdem değişkenleri bakımından istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Gerçekleştirilen korelasyon analizi neticesinde öğretmenlerin okul ikliminin tüm alt boyutları ile psikolojik iyi oluş algıları arasında orta düzeyde pozitif yönde bir ilişki olduğu okul iklimi algıları ile psikolojik iyi oluş algıları arasında pozitif yönde ve orta düzeyde bir ilişkinin bulunduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Çıkan sonuçlara göre de yapılan çıkarımlar ve tartışmalar makalede paylaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul iklimi, Psikolojik İyi Oluş, Öğretmen.

Teşekkür

Teşekkür ederim.

Kaynakça

• Alp, A. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin öğrenen örgüt kültürüne ilişkin algıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aydın, M. (2010). Eğitim yönetimi. Ankara: Hatipoğlu Yayınları.
• Aydoğan, Z. F. (2004). Örgüt kültürü ve iklimi. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 203-215.
• Ayık, A. ve Diş, O. (2015). Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik rolleri ve örgüt iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Eğitimbilim Dergisi, 8(3), 337-359.
• Bakkal, M. (2019). Okul müdürlerinin eğitimsel liderlik standartlarını karşılama düzeyleri ile öğretmenlerin okul iklimi algıları ve motivasyonları arasındaki ilişki: Sultanbeyli ilçesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Baykal, İ. (2007). İlköğretim okullarının örgüt ikliminin bazı değişkeler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Bayram, F., ve Aypay, A. (2012). İlköğretim okullarında müdür etkililiği, okul iklimi ve öğrenci kontrol ideolojileri arasındaki ilişki. Eğitimde Politika ve Analiz Dergisi, 1(1), 49-63.
• Bilgin, Y. (2018). Özel eğitim okullarında görev yapan öğretmenlerin çalışma yaşam kalitesi, psikolojik iyi oluş ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Buckhingham, H. A. (2006). A study of relationships between headmasters’leadership behaviors and the organizational climate of ındependent schools as perceived by teachers. Unpublished Doctoral Dissertation, Southern Connecticut State University, New Haven, CT.
• Bursalıoğlu, Z. (2012). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (22. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Canlı, S., (2016). Okul müdürlerinin öğretmenlere güveninin okul iklimine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Cenkseven, F. (2004). Üniversite öğrencilerinde özel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. Cirhinlioğlu, F. (2006). Üniversite öğrencilerinde utanç eğilimi, dini yönelimler, benlik kurguları ve psikolojik iyilik hali arasındaki ilişkiler. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Cohen, J. (2006). Social, emotional, ethic a land academic education: creating a climate for learning. participation in democracy and well-being. Harvard Educational Review Summer, 76(2), 201-237.
• Çalık, T., (1998). Özel ve genel liselerde kurumlaşma –Ankara ili örneği, Yayımlanmamış Doçentlik Tezi. Ankara.
• Çelik, O. (2016). Öğretmen adaylarında psikolojik iyi oluş algılanan sosyal yetkinlik ve güvengenliğin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• Danişment, R. (2012). Okul yöneticilerinin psikolojik iyi oluş düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Demir, D. (2018). Bilişim öğretmenlerinin sanal yalnızlık, mesleki tükenmişlik ve psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyon.
• Demirtaş, S. (2016). Okul yöneticilerinin psikolojik iyi olma ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Mevlâna Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Dönmez, B. (2004) Sosyal sistem olarak sınıf ve sınıfın öğrenme iklimi. M. Şişman ve S. Turan (Editörler). Sınıf Yönetimi. Ankara: Öğreti Yayınları.
• Dönmez B. ve Korkmaz M. (2011). Örgüt kültürü, örgütsel iklim ve etkileşimi. Marmara Sosyal Bilimler Ens. Uluslararası Hakemli Akademik Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 169-186.
• Dilbaz Sayın, S. S. (2017). Okul iklimi ile öğretmen performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Eroğlu, N. (2013). Psikolojik iyi olma ile topluluk hissi arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Ertürk, A., Keskinkılıç Kara, S.B. ve Zafer Güneş, D. (2016). Duygusal emek ve psikolojik iyi oluş: Bir yordayıcı olarak yönetsel destek algısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1723-1744.
• Eşigül, E. (2013). Üniversite öğrencilerinin algıladıkları stres ile psikolojik iyi olma arasındaki ilişkide sosyal problem çözmenin aracı ve düzenleyici rolünün incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Genç, N. ve Karcıoğlu, F. (2000). Örgüt ikliminin gücü, Aşkale çimento örneği. İstanbul: Karizma Yayıncılık.
• Getmez, D. (2018). Okul müdürlerinin iletişim becerileri ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Günbayı, İ. (2007). School climate and teachers’ perceptions on climate factors: Research into nine urban high schools. Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET, 6(3), 70-78.
• Halis, M. ve Uğurlu. Ö. Y. (2008). Güncel çalışmalar ışığında örgüt iklimi. İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 10(2), 101-123.
• Halisdemir, D. (2013). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluşları, kendini affetme düzeyleri ve geçmişe yönelik anne kabul red algıları arasındaki ilişkiler. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Holloway, J. B. (2012). Leadership behavior and organizational climate: An empirical study in a non-profit organization. Regent University School of Global Leadership & Entrepreneurship, 5(1), 9-35. Karaçam, A. (2016). Beden eğitimi öğretmenlerinin başarı algılarında yordayıcı olarak akademik iyimserlik, psikolojik iyi oluş ve fiziksel saygı. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karadağ, E., Baloğlu, N., Korkmaz, T., ve Çalışkan, N. (2008). Eğitim kurumlarında örgüt iklimi ve örgüt etkinlik algısı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 63-71.
• Karataş, S. (2008). Okul müdürlerinin etkililiği ve okul iklimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Karcıoğlu, F. (2001). Örgüt kültürü ve örgüt iklimi ilişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1–2), 265–283.
• Keleş, M. (2018). Okul yöneticilerinin psikolojik iyi olma düzeyleri ile tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Keyes, C. L. M., Shmotkin, D. ve Ryff, C. D. (2002). Optimizing well-being: The empirical encounter of two traditions. Journal of Personality and Social Psychology, 82(6), 1007-1022.
• Koç, M. (2017) Hacettepe Üniversitesinde çalışan araştırma görevlilerinin psikolojik iyi oluş düzeylerinin yordanması. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara.
• Köylü, D. (2018). Öğretmenlerin karar alma sürecine katılım düzeylerinin örgütsel bağlılık ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Kuyumcu, B. (2012). Üniversite öğrencilerinin duygularını fark etmeleri ve ifade etmeleri ile psikolojik iyi oluşları: Kültürlerarası bir karşılaştırma. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Memduhoğlu, H. B. ve Şeker, G. (2010). Öğretmenlerin algılarına göre ilköğretim okullarının örgütsel iklimi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (1), 1-26. Oymak, Y. (2017). Psikolojik iyi oluş ile iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özdemir, S. ve Sezgin, F. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgüt iklimine ilişkin algılarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (3), 743-757.
• Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E., ve Erkan, S. (2010). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul iklimine ilişkin algılarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(38), 213-224.
• Raosoft, I. (2004). Raosoftsample size calculator. http://raosoft.com/samplesize.html sitesinden erişilmiştir.
• Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything or is it? Explorations on the meaning of psychological well-bein. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069-1081.
• Sezgin, F., ve Kılınç, A. Ç. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgüt iklimine ilişkin algılarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 743-757.
• Sezgin, F., ve Sönmez, E. (2018). Örgüt kültürü ve iklimi çalışmalarının sistematik incelemesi: Bir içerik analizi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 257-275.
• Şenel, T. ve Buluç, B. (2016). İlkokullarda okul iklimi ile okul etkililiği arasındaki ilişki. Türk Bilim Araştırma Vakfı Dergisi, 9(4), 1-12.
• Şimşek, M. (2018). Öğretmenlerin örgütsel imaj algıları ile psikolojik iyi olma düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Şişman, M. (2014). Örgütler ve kültürler. Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Taymaz, H. (2011). İlköğretim ve ortaöğretim okul müdürleri için okul yönetimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Telef, B. B. (2013). Psikolojik iyi oluş ölçeği Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (3), 374-384. Varol, M. (1989). Örgüt kültürü ve örgüt iklimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 44(1).
• Yılmaz, K ve Altınkurt, Y. (2013). Örgütsel iklim ölçeğinin türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 1-11.