OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN FEN ÖZ-YETERLİLİK İNANÇLARININ YANSIMALARI: FEN EĞİTİMİNDE DENEYLER

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 1402 - 1420, 31.05.2023

Pınar Gürler Ağaçkıran , Durmuş Aslan

https://doi.org/10.24315/tred.1152307

Cited By: 2

Öz

Bu araştırma, okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitiminde deney yöntemine ilişkin görüş ve uygulamalarını belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasının kullanıldığı araştırmanın katılımcıları ölçüt örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. ‘’Okul Öncesi Öğretmenlerinin Fen Eğitimi Öz-Yeterlik İnancı Ölçeği’nin’' uygulandığı 172 öğretmen arasından en yüksek ve en düşük puanı alan üçer öğretmen olmak üzere altı öğretmen katılımcı olarak belirlenmiştir. Araştırma sürecinde katılımcıların sınıflarında gerçekleştirdikleri deney etkinlileri gözlemlenmiş ve sonrasında da deney yöntemine ilişkin görüş ve uygulamalarına yönelik bireysel görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler, içerik analizi yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda, fen öz-yeterlik inancı yüksek olan öğretmenlerin çocuklara daha fazla açık uçlu sorular sordukları ve çocukları sürece daha fazla dâhil ettikleri belirlenmiştir. Bununla birlikte, yüksek fen öz-yeterlik inancı gösteren öğretmenler ile düşük fen öz-yeterlik gösteren öğretmenlerin deney yönteminin avantajları ile çocuk ve öğretmenin rolü konusundaki görüşleri ve deney yönteminde ele aldıkları kavramların benzerlik gösterdiği, ancak uygulamada farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Yapılış amacına göre, öğretmenlerin tamamının etkinliklerinde kapalı uçlu deneylere yer verdikleri saptanmıştır. Yapılış şekline göre ise, fen öz-yeterlik inancı yüksek olan öğretmenlerin bireysel deneyleri, fen öz yeterlik inancı düşük olan öğretmenlerin ise gösteri deneylerini tercih ettikleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Deney yöntemi, fen eğitimi, okul öncesi eğitim, öğretmen

Preschool Teachers’ Views and Practices Regarding the Experiment Method

Öz

The aim of the research is to determine the views and practices of preschool teachers about the experimental method in science education. The participants of the study, in which the case study design, one of the qualitative research methods, was used, were selected by criterion sampling method. Six teachers, three of each with the highest and lowest scores among 172 teachers to whom the Preschool Teachers' Science Education Self-Efficacy Belief Scale was applied, were determined as participants. During the research process, the experimental activities of the participants in their classrooms were observed, and then individual interviews were conducted regarding their views and practices regarding the experimental method. The obtained data were analyzed using the content analysis method. As a result of the research, it was determined that teachers with high science self-efficacy beliefs asked children more open-ended questions and included children more in the process. However, it was determined that teachers with high science self-efficacy beliefs and low science self-efficacy teachers had similar views on the advantages of the experimental method and the role of the child and the teacher, and the concepts they discussed in the experimental method, but there were differences in practice. It was determined that all of the teachers included closed-ended experiments in their activities according to the purpose of the study. According to the way it was done, it was determined that teachers with high science self-efficacy beliefs preferred individual experiments, while teachers with low science self-efficacy beliefs preferred demonstration experiments.

Anahtar Kelimeler

Experiment method, preschool education, science education, teacher

Kaynakça

• Akcanca, N., Aktemur Gürler, S. ve Alkan, H. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimi uygulamalarına yönelik görüşlerinin belirlenmesi. Caucasian Journal of Science, 4 (1), 1-19. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cjo/issue/33909/381915. adresinden 1.2.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Aktaş Arnas, Y., Aslan, D., ve Günay Bilaloğlu, R. (2014). Okul öncesi dönemde fen eğitimi. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Akyol, N., ve Konur, K. B. (2018). Okul öncesi dönemde fen eğitiminin uygulanabilirliğine yönelik öğretmen ve yönetici görüşlerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(2), 547-557. https://doi.org/10.24106/kefdergi.389823. adresinden 2.2.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Alabay, E., ve Yağan Güder, S. (2015). Hazır planlarda yer alan fen etkinliklerinin okul öncesi eğitim programı temel özellikleri açısından incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 1-21. https://dergipark.org.tr/tr/pub/inesj/issue/40013/475688. adresinden 10.1.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Andersson, K., ve Gullberg, A. (2014). What is science in preschool and what do teachers have to know to empower children? Cultural Studies of Science Education, 9(2), 275-296. https://link.springer.com/article/10.1007/s11422-012-9439-6. adresinden 13.1.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Arık, A. (1992). Psikolojide bilimsel yöntem. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Basımevi.
• Bilaloğlu Günay, R., Aslan, D., ve Aktaş Arnas, Y. (2008). Okul öncesi öğretmenlerinin fen etkinliklerine ilişkin bilgi düzeylerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 178, 88-103.
• Brunton, P., ve Thornton, L. (2010). Science in the early years: building firm foundations from birth to five. London: Sage. https://libgen.is/book/index.php?md5=104DC284F35F7B6569E83F85697931C8 adresinden 14.1.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Campbell, C., Jobling, W., & Howitt, C. (2018). Science in early childhood. Cambridge University Press https://libgen.is/book/index.php?md5=A9ABCC593CB42372BEEE1D6F17ED6463. adresinden 14.01.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Coltman, P. (1997). In search of the elephant’s child: Early years science. In D. Whitebread (Ed.). Teaching and learning in the early years (pp.243-254). London- New York: Routledge.
• Dağlı, H. (2014). Okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanan fen eğitiminin içeriği konusunda öğretmen görüşlerinin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi] Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp. adresinden 1.3.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Dağlı, H., & Dağlıoğlu, H. E. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitiminin içeriği ve standartlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(23), 1885-1919. https://dergipark.org.tr/tr/pub/opus/issue/50926/631378#article_cite. adresinden 2.3.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Doğan, Ö. (2010). Okulöncesi eğitimde fen ve doğa etkinlikleri saatinde öğretmenlerin, deney yöntemine yer verme durumlarının incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi] Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp. adresinden 5.2.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Gerde, H., K., Schachter, R. E., & Wasik, B. A. (2013). Using the scientific method to guide learning: an integrated approach to early childhood curriculum. Early Childhood Education Journal, 41, 315–323. https://www.researchgate.net/publication/257557027_Using_the_Scientific_Method_to_Guide_Learning_An_Integrated_Approach_to_Early_Childhood_Curriculum. adresinden 20.11.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Howitt, C., Morris, M., & Colvill, M. (2007). Science teaching and learning in the early childhood years. In V. Dawson & G. Venville (Eds). The art of teaching primary science (pp.233- 247). Crows Nest, NSW: Allen & Unwin. https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9781003114871-16/science-teaching-learning-early-childhood-years-christine-howitt-mary-morris-marj-colvill. adresinden 11.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Jirout, J., & Zimmerman, C. (2015). Development of science process skills in the early childhood years. In K. C. Trundle & M. Sackes (Eds.), Research in early childhood science education (pp. 143–165). Dordrecht: Springer. https://link.springer.com/book/10.1007/978-94-017-9505-0. adresinden 18.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Kalley, M., & Psillos D. (2001). Pre-School teachers’ content knowledge in science: Their understanding of elementary science concepts and of issues raised by children’s questions. International Journal of Early Years Education, l9(3), 165-179. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09669760120086929. adresinden 17.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Karamustafaoğlu, S., & Kandaz, U. (2006). Okul öncesi eğitimde fen etkinliklerinde kullanılan öğretim yöntemleri ve karşılaşılan güçlükler. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 65-81. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/6754/90810. adresinden 19.11.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Kubat, U. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öğrenme öğretme sürecinde kullandıkları öğretim yöntem-teknikleri ve kullanım amacının belirlenmesi. Qualitative Studies, 11(4), 39-47. https://dergipark.org.tr/tr/pub/nwsaqual/issue/24957/263426. adresinden 2.2.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Kuhn, D., Black, J., Keselman, A., & Kaplan, D. (2000). The development of cognitive skills to support inquiry learning. Cognition and Instruction, 18, 495–523. https://www.tc.columbia.edu › faculty-profile. adresinden 15.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Maxwell, J. A. (2018). Nitel araştırma tasarımı: Etkileşimli bir yaklaşım. (M. Çevikbaş, çev. ed). Ankara: Nobel.
• McMillan, J., H. (2000). Educational research: Fundamentals for the consumer (3th ed.) New York: Longman.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: MEB.
• Oppermann, E., Brunner, M., Eccles, J. S., & Anders, Y. (2018). Uncovering young children's motivational beliefs about learning science. Journal of Research in Science Teaching, 55(3), 399-421. https://doi.org/10.1002/tea.21424. adresinden 7.2.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Orhan, A. T. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin okullarındaki fen merkezine ve fen eğitimine yönelik bakış açıları. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 91-101. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gebd/issue/44078/530585. Adresinden 12.02.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Özbek, S. (2009). Okulöncesi öğretmenlerinin fen eğitimine ilişkin görüşleri veuygulamalarının incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi] Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp. adresinden 19.01.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Patton, Q. M. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Polat, S., Zengin, R., & Elmalı, F. (2021). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf içi fen uygulamalarına yönelik tutumu ve uygulama analizi. Turkish Journal of Educational Studies, 8(1), 47-67. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkjes/issue/60520/771896. adresinden 18.1.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Riggs, I. (1991). Gender differences in elementary science teacher self-efficacy. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, Chicago, IL. https://eric.ed.gov/?id=ED340705. adresinden 20.2.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Schiefele, U., & Schaffner, E. (2015). Teacher interests, mastery goals, and self-efficacy as predictors of instructional practices and student motivation. Contemporary Educational Psychology, 42, 159-171. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0361476X15000314?via%3Dihub. adresinden 11.2.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Schriver, M., & Czerniak, C. M. (1999). A comparison of middle and junior high science teachers' levels of efficacy and knowledge of developmentally appropriate curriculum and instruction. Journal of Science Teacher Education, 10(1), 21-42. https://www.jstor.org/stable/43156206. adresinden 20.2.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2009). Does school context matter? Relations with teacher burnout and job satisfaction. Teaching and Teacher Education, 25(3), 518-524. https://www.researchgate.net/publication/222946872_Does_school_context_matter_Relations_with_teacher_burnout_and_job_satisfaction. adresinden 21.2.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Simsar, A., & Doğan, Y. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimi süreçleri üzerine görüşlerinin incelenmesi. E-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 19-32. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kafkasegt/issue/49057/590361. adresinden 25.2.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Ültay, N., Ültay, E., & Çilingir, S. K. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin fen konularındaki uygulamalarının incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Özel sayı), 773-792. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/36559/382873. adresinden 22.1.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Ünal, M., & Akman, B. (2006). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimine karşı gösterdikleri tutumlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 251-257. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7806/102386. adresinden 16.2.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Wolters, C. A., & Daugherty, S. G. (2007). Goal structures and teachers' sense of efficacy: Their relation and association to teaching experience and academic level. Journal of Educational Psychology, 99(1), 181–193. https://doi.org/10.1037/0022-0663.99.1.181 adresinden 25.2.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Yıldız, S., & Tükel, A. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin fen etkinliklerine yer verme durumlarının değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 4(1), 49-59. https://dergipark.org.tr/tr/pub/issej/issue/37517/426774. adresinden 15.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Yılmaz, M. M., Özen Uyar, R. & Dikici Sığırtmaç, A. (2020). Okul Öncesi Fen Eğitimi Alanında Yapılan Çalışmaların Tematik İçerik Analizi: 2015-2019 Yılları Arası. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40 (2), 553-589. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/56462/658263. adresinden 23.2.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Yin, R. K. (2017). Case study research and applications: Design and methods. Los Angeles: Sage.