YOKLUKTAN FARKLILIĞA ÇOCUKLUK, NİCELDEN NİTELE ÇOCUKLUK ÇALIŞMALARI

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 27, 45 - 59, 31.01.2024

Tülay Tekin Yılmaz

https://doi.org/10.33207/trkede.1275986

Öz

“Çocuk” insanlık tarihi boyunca var olan ve var olacak bir gelişim evresi iken“çocukluk” çocuğa yüklenen anlamla ilgili olması nedeniyle bu iki kavram birbirinden ayrılmaktadır. Çocuk biyolojik bir anlam ifade ederken, çocukluk toplumsal süreçler tarafından belirlenen ve dolayısıyla her toplumda ve tarihte farklılık gösteren bir kavramsallaştırmadır. Bu nedenle çocuk yetişkinden farklı olan bireye işaret etmekte, çocukluk ise çocuğa yüklenen anlam ve öneme göre şekillenmektedir. Dolayısıyla çocukluk sürekli olarak yetişkinlerin düşünce dünyaları ve bu dünyayı şekillendiren toplumsal süreçler tarafından yeniden tanımlanmaktadır.
Düşünce dünyasını şekillendiren toplumsal süreçlerle birlikte çocukluk fikrinin de değişime uğrayarak farklı aşamalardan geçtiğinin kabul edilmesi yeni bir çalışma alanının doğmasına sebep olmuş ve böylece 20. yüzyılın başlarından itibaren pozitivist bilim anlayışının etkisiyle çocuk bir çalışma nesnesi haline gelmiştir. Bu tarihten itibaren tıpkı çocukluk fikrinde olduğu gibi çocukluk çalışmaları da konjonktüre göre şekillenmiş ve değişime uğramış, her bir çocuğun çocukluk deneyiminin, toplum içindeki konumlarının, yetişkinler tarafından algılanmalarının ve ilişki kurma biçimlerinin değiştiğine dair bir algı oluşmuştur. Toplumsal süreçlere katılım noktasında sosyalleşme biçimleri açısından ele alınan, yani toplum tarafından şekillenen bireyler olarak görülen çocuklar 20. yüzyılın sonlarında toplumu şekillendiren etkin failler olarak kabul edilmeye başlanmışlardır. Özellikle sosyal bilimler alanında yaşanan bu düşünsel değişim beraberinde çocuklarla yapılan çalışmalarda çocuğun çalışmanın merkezine oturtulmasına neden olmuştur. Sonuç olarak söz konusu metodolojik ve teorik değişim çocukluk çalışmalarında da bir yön değişikliğine neden olmuş, başlarda olduğu gibi çocuklar bilimin nesnesi olmaktan çıkıp öznesi konumuna geçmiştir.
Bu çalışmanın amacı çocukluk fikrinin ve çocukluk çalışmalarının geçirdiği tarihsel dönüşümle birlikte ortaya çıkan yeni çocukluk çalışmalarında çocuğa nasıl yaklaşılması gerektiğine dair teorik tartışmaları ortaya koyabilmek ve çocuklarla yapılan çalışmalarda nasıl bir metodoloji izlenmesi gerektiğini aktarabilmektir. Çünkü tıpkı kadınlar gibi çocuklar da onlar adına konuşan erkeklerin deneyimlerinden ve düşüncesinden yola çıkan sosyal bilimler alanında uzun bir süre yok sayılmışlar. 21. yüzyılda ise çocuklar sosyal bilim alanının içinde kendi sesleri ve sözleri ile var olmayı hak etmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Çocukluk, Değişen Çocukluk Anlayışı, Yeni Çocukluk Çalışöaları

Childhood from Absence to Difference, from Quantitative to Qualitative Childhood Studies

Öz

Kaynakça

• AKBAŞ, Emrah, ATASÜ TOPÇUOĞLU, Reyhan (2009), “Modern Çocukluk Paradigmasının Oluşumu- Eleştirel Bir Değerlendirme”, Toplum ve Sosyal Hizmet, 20.1, 95-104.
• AKBAŞ, Emrah, ERÜKÇÜ AKBAŞ, Gamze (2019), “Çocukluk Sosyolojisinin Özgün Sahası: Çocuklarla Nitel Araştırma”, Çocuk ve Medeniyet, 4.7, 149-162.
• BADEMCİ, Özden Havva (2011), Çocuk Çalışmaları: Araştırmanın Nesnesi Değil Öznesi Olarak Çocuklar, Yay. Hz., Aydın GÜLAN, Mustafa Ruhi ŞİRİN, Memduh Cemil ŞİRİN, 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi, Yetişkin Bildirileri Kitabı-2, Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul, 257-263.
• DEMİR GÜRDAL, Ayça (2013), “Sosyolojinin İhmal Edilen Kategorisi Çocuklar Üzerinden Çocukluk Sosyolojisine ve Sosyolojiye Bakmak”, İş-Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 15.4, 1-26.
• DİKMEN ÖZARSLAN, Aylın (2016), Çocuk ve Çocukluk Sosyolojisi, Resse Yay., İstanbul.
• ELKIND David (2001), “Değişen Dünyada Çocuk Yetiştirme Eğitim”, Çev. Emine Gül KAPÇI, Yay. Haz. Bekir ONUR, 3. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi, Dünyada ve Türkiye’de Değişen Çocukluk, Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, Ankara, 15-25.
• ERCAN, Recep (2011), “Modern Çocukluk Paradigması”, Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, 3.2, 85-98.
• FIRESTONE, Shulamith (1993), “Cinselliğin Diyalektiği”, Çev. Yurdanur SALMAN, 2. Baskı, Payel Yayınevi, İstanbul. GÜLER, Ahmet, HALICIOĞLU, Mustafa Bülent, TAŞĞIN, Serkan (2013), “Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri”, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• HARDING, Sandra (1996), “Feminist Yöntem Diye Bir Şey Var Mı?”, Çev. Zelal YAMAN, Yay. Haz. Serpil ÇAKIR, Necla ALGÖKÇE, Farklı Feminizmler Açısından Kadın Araştırmalarında Yöntem, Sel Yayıncılık, İstanbul, 34-47.
• HEYWOOD, Colin (2003), “Baba Bana Top At! Batı’da Çocukluğun Tarihi”, Kitap Yayınevi, Tarih ve Coğrafya Dizisi-4, İstanbul.
• IŞIK, Esra (2019), “Batıda Çocukluk Sosyolojisi Çalışmaları Tarihi”, Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 179-194.
• İNAL, Kemal (2007), “Modernizm ve Çocuk, Geleneksel ve Postmodern Çocukluk İmgeleri”, Sobil Yay., Ankara.
• JAMES, Allison (2001), “Yeni Çocukluk’ Sosyolojisinde Sorunlar, Yaklaşımlar ve Pratikler”, Çev. Emine Gül KAPÇI, Yay. Haz. Bekir ONUR, 3. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi, Dünyada ve Türkiye’de Değişen Çocukluk, Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, Ankara, 27-30.
• KORU, Neriman Beyza, GÜNDÜZ, Mustafa (2022), “Pedegojik Bir Araştırma Olgusu Olarak Çocukluk”, Alanyazın Eğitim Bilimleri Eleştirel İnceleme Dergisi, 3.1, 189-199.
• MIES, Marie (1996), “Feminist Araştırmalar İçin Bir Metodolojiye Doğru”, Çev. Ayşe DURAKBAŞA, Aynur İLYASOĞLU, Yay. Haz. Serpil ÇAKIR, Necla ALGÖKÇE, Farklı Feminizmler Açısından Kadın Araştırmalarında Yöntem, Sel Yayıncılık, İstanbul, 48-64.
• ONUR, Bekir (1993), “Sunuş”, Yay. Haz. Bekir ONUR, Toplumsal Tarihte Çocuk, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1-7.
• POSTMAN, Neil (1995), Çocukluğun Yok Oluşu, Ankara, İmge Kitabevi.
• SALİM, Muammer (2011), Geçmişten Günümüze Türkiye’de Çocuk Koruma Politikaları ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• ŞENOL, Dolunay, TAŞ, Seda (2020), “Çocukluğa Yönelik Sosyolojik Teorilerin Paradigma Düzeyinde Sınıflandırılması”, EKEV Akademi Dergisi, 83, 185-202. TAN, Mine (1989), “Çağlar Boyunca Çocukluk”, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 23. 2, 71-88.
• TAN, Mine (1993), “Çocukluk: Dün ve Bugün”, Yay. Haz. Bekir ONUR, Toplumsal Tarihte Çocuk, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 11-30.
• YÖRÜKOĞLU, Atalay (2007), “Değişen Toplumda Aile ve Çocuk”, 7. Basım, Özgür Yay., İstanbul.