N. M. KARAMZİN’İN “BORNHOLM ADASI” VE “SİERRA MORENA” ADLI ÖYKÜLERİNDE GOTİK UNSURLAR

Year 2024, Volume: 14 Issue: 27, 191 - 209, 31.01.2024

Nejla Yıldırım

https://doi.org/10.33207/trkede.1334358

Abstract

Hemen hemen tüm sanat dallarında görülen gotik, ilk kez 12. yüzyılın ortalarında Avrupa mimarisinde bir tarzı tanımlamak için kullanılmış ve bu tarz 16. yüzyılın ortalarına kadar varlığını devam ettirmiştir. Mimariden resme ve heykele geçen gotik, daha sonra edebiyata da esin kaynağı olmuştur. İlk kez 18. yüzyılın ikinci yarısında Avrupa’da ortaya çıkan gotik edebiyat, varlığını günümüze kadar devam ettirmeyi başarmıştır. Gotik edebiyatın ilk örneğini ise İngiliz yazar Horace Walpole (1717-1797) “Otranto Şatosu” (The Castle of Otranto, 1764) adlı eseriyle vermiştir. Rus edebiyatında da bu türün ilk örneklerine Nikolay Mihayloviç Karamzin’in (1766-1826) eserlerinde rastlanmıştır. Rus edebiyatında Sentimentalizm akımının öncüsü olarak kabul edilen Karamzin, duygusal öykülerinin yanı sıra “Bornholm Adası” (Ostrov Borngolm, 1793) ve “Sierra Morena” (Sierra Morena, 1793) gibi gotik tarzda öyküler de kaleme almıştır. Bu çalışmanın amacı da Karamzin’in “Bornholm Adası” ve “Sierra Morena” adlı öykülerini gotik unsurlar çerçevesinde ele almak, bu öykülerin Rus edebiyatındaki yeri ve önemi üzerinde durmak ve ülkemizde daha çok duygusal öyküleri ve tarihçi kimliğiyle bilinen yazarın gotik yönünü tanıtmaktır. Söz konusu öykülerin incelenmesinde ise metne dayalı inceleme yöntemi kullanılmıştır.

Keywords

Gotik, Gotik edebiyat, Nikolay Mihayloviç Karamzin, Bornholm Adası, Sierra Morena

References

• ARARGÜÇ, Mehmet Fikret (2016), “Mimari Bir Tarzdan Edebi Bir Türe: Gotik”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 36, 245-257.
• AYKUT, Altan (1990), “Rus Edebiyatında Karamzin ve Duygusal Hikayeleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, XXXIII.1-2, 1-8.
• BAHTİN, Mihail Mihayloviç (1975), Voprosı literaturı i estetiki, Hudojestvennaya Literatura, Moskva.
• CORNWELL, Neil (1999), “Russian Gothic: An Introduction”, Ed. Neil CORNWELL, The Gothic-Fantastic in Nineteenth Century Russian Literature, Brill/Rodopi, Atlanta, 3-21.
• İNANIR, Emine (2008), I. Petro ve II. Katherina’nın Kanatları Altında XVIII. Yüzyıl Rus Edebiyatı, İskenderiye Yayınları, İstanbul.
• KARAMZİN, Nikolay Mihayloviç (1964), “Ostrov Borngolm // N.M. Karamzin”, İzbrannıye soçineniya v dvuh tomah, Hudojestvennaya Literatura, M.:L., 661-672.
• KARAMZİN, Nikolay Mihayloviç (2010), “Sierra Morena”, Rıytsar naşego vremeni. Sbornik povestey, Direkt-Media, Moskva, 63-67.
• KRESTOVA, Lyudmila Vasilyevna (1966), “Povest N. M. Karamzina “Sierra Morena”, Red. D. S. LİHAÇEV, G. P. MAKOGONENKO, İ. Z. SERMAN, Rol i znaçeniye literaturı XVIII v. v russkoy kulturıy: k 70- letiyu so dnya rojdeniya P. N. Berkova, Nauka, M.:L., 261-266.
• NEUHÄUSER, Rudolf (1975), “Karamzin’s Spiritual Crisis of 1793 and 1794”, Ed. Joseph Laurance BLACK, Essays on Karamzin: Russian Man-of-Letters, Political Thinker, Historian, 1766-1828, Mouton, The Hague, 56-74.
• OFFORD, Derek (1999), “Karamzin’s Gothic Tale: The Island of Bornholm”, Ed. Neil CORNWELL, The Gothic-Fantastic in Nineteenth Century Russian Literature, Brill/Rodopi, Atlanta, 37-58.
• ÖZAKIN, Duygu (2021), Karanlığın Estetiği: Rus Edebiyatında Gotik, Nobel Bilimsel, İstanbul.
• ÖZKARACALAR, Kaya (2005), Gotik, L&M Yayınları, İstanbul.
• TIRKOVA-WILLIAMS, Ariadna Vladimirnova (2004), Jizn Puşkina Tom 1 1799-1824. y.y: y.y.
• VASİLKOVA, Mariya Mihaylovna (2011), “Gotiçeskiye motivı v russkom iskusstve XVIII v.”. Vestnik Buryatskogo gosudarstvennogo universiteta, 14, 180-184.
• VATSURO, Vadim Erazmoviç (2002), Gotiçeskiy roman v Rossii, Novoye Literaturnoye Obozreniye, Moskva.
• VATSURO, Vadim Erazmoviç (1969), “Literaturno-filosofskaya problematika povesti Karamzina “Ostrov Borngolm””, Pod redaktsiyey P. N. BERKOVA, G. P. MAKOGONENKO, İ. Z. SERMAN, XVIII vek, sbornik 8, Derjavin i Karamzin v literaturnom dvijenii XVIII- naçala XIX veka, İzdatelstvo “Nauka” Leningradskoye Otdeleniye, Leningrad, 190-209.
• YÜCESOY, V. Özge (2007), Korku Edebiyatı (Gotik Edebiyat) ve Türk Romanındaki Öğeleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.