Bilim ve Sözde-Bilim Ayrımı İçin Bir Ölçek Uyarlama Çalışması

Year 2013, Volume: 3 Issue: 2, - , 01.06.2013

Ezgi Kirman Çetinkaya Canan Laçin Şimşek Hüseyin Çalışkan

Abstract

Bilgi çağını yaşadığımız günümüzde, bilimin artan önemiyle birlikte bilimsellik iddiası taşıyan pek çok bilgi ile karşılaşmaktayız. Bu bilgileri, bilimsel bilgilerden ayırt edebilmenin yolu ise bilimin ne olduğunu bilmek ile mümkün olacaktır. Bilimsel gibi görünen fakat bilime ait süreçleri, yöntemleri tam olarak karşılamayan sözde-bilim hayatımızın her alanında karşımıza çıkmakta ve bizleri yanıltabilmektedir. Bilim ve sözde-bilimi ayırt edebilmek ve karşılaşılan iddiaları değerlendirebilmek için bilimsel yönteme ait bilgi düzeyinin ve sözde-bilimsel inanışların tespit edilmesi önem arz etmektedir. Bu amaçla Oothoudt (2008) tarafından geliştirilen bilim, sözde-bilim ayrımı ölçeğinin Türkçe’ye uyarlaması yapılmıştır. Ölçeğin uyarlama sürecinde dilsel eşdeğerlik için pearson momentler çarpımı katsayılarının korelasyonu ve ilişkili ttesti analizleri yapılmış, ölçeğin dilsel eşdeğerliği sağladığı görülmüştür. Dilsel eşdeğerliği sağlanan ölçeğin açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri sonucunda orijinalinde 32 maddeden oluşan ölçeğin 23 maddeye indirilmesi uygun görülmüş ve maddelerin dört alt faktörde toplandığı tespit edilmiştir. Yapılan güvenirlik analizleri sonucunda Cronbach alfa katsayısı .750 olarak tespit edilmiştir

Keywords

Sözde-bilim, bilimsel yöntem, bilim, sözde-bilim ayrımı, ölçek

References

• SONUÇ
• Bu çalışmada Oothoudt (2008) tarafından hazırlanmış olan “Development of an instrument to
• measure understanding of the nature of science as a process of inquiry in comparison to
• pseudoscience” adlı master tezinde geliştirmiş olduğu ölçek kullanılmıştır. Tez içerisinde, hazırlanmış
• olan ölçek, “Nature of science”(Bilimin doğası) olarak isimlendirilmiştir. Ancak, hem bilimin doğası
• ile ilgili çok sayıda farklı ölçek olmasından hem de ölçeğin maddeleri sadece bilimin doğası ile ilgili
• ifadeleri içermediğinden, ölçeğin ismi “Bilimsel yöntem-sözde bilim ayrımı ölçeği” olarak düzenlenmiştir.
• Ölçeğin uyarlanması sürecinde ilk olarak dilsel eşdeğerliğin sağlanması amacıyla analizler
• yapılmıştır. İngilizce ve Türkçe formların aynı gruba uygulanmasından elde edilen korelasyon
• katsayılarına ve ilişkili grup t-testi sonuçlarına göre her iki analizde sorunlu bir madde görülmemiş ve
• ölçeğin dilsel eşdeğerliği kabul edilmiştir.
• Ölçeğin uyarlanma sürecinde dilsel eşdeğerlik sağlandıktan sonra faktör analizi için ölçeğin
• uygunluğunu tespit etmek amacıyla Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) ve Barlett testiyle uygulanmıştır. 32
• maddenin KMO değeri .71 hesaplanmış ve Bartlett testi anlamlı bulunmuştur (χ2 = 1870.03, df=496,
• p<.001). Verilerin faktör analizine uygunluğu için KMO değerinin .60’dan yüksek ve Bartlett testinin
• anlamlı çıkması gerekmektedir (Büyüköztürk, 2004). Bu durumda gözlenen KMO katsayısı ve Bartlett
• testi anlamlılık değeri verilerin faktör analizi için uygun olduğunu görülmüştür. Ölçeğin faktör
• analizine uygunluğu tespit edildikten sonra açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri yapılmıştır.
• Uyarlama işleminden sonra hangi maddelerin ölçekte kalacak nitelikte olduğunu belirlemek amacıyla
• Varimax döndürme tekniği uygulanmıştır. Tavşancıl (2006)’a göre analiz sonuçlarında birden fazla
• faktör altında toplanan ve iki faktör altına giren maddelerde yük değerleri farkı .10’dan küçükse
• maddeler ölçekten çıkarılmalı ve faktör analizi tekrarlanmalıdır. Bu bağlamda yapılan analizler
• neticesinde birden fazla faktörde toplanan ve yük değeri düşük olan 9 madde ölçekten çıkarılmıştır (4,
• 9, 16, 18, 19, 23, 25, 27 ve 28. maddeler). Faktör analizi sonrasında ölçekteki maddelerin 4 alt faktör
• altında toplandığı görülmüştür. Maddelerin hangi faktörler altında toplandığı incelenmiş ve ölçekteki
• her bir faktör yeniden isimlendirilmiştir. Buna göre birinci faktör “sözde bilim”, ikinci faktör “bilimsel
• yöntem”, üçüncü faktör “bilim sözde bilim ayrımı” ve dördüncü faktör ise “sözde bilimsel inanışlar”
• olarak isimlendirilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi sonrasında ise uyum indeksi sınırlarının modelin
• iyi düzeyde uyum verdiği Türkçe form ve orijinal form arasındaki faktör yapısının uyuştuğu tespit edilmiştir.
• Ölçeğin güvenirlik analizi için Cronbach-Alpha katsayısı hesaplanmış ve .75 olarak
• bulunmuştur. Tüm bu elde edilen sonuçlar ölçeğin Türkçe formunun geçerli ve güvenilir bir araç
• olarak bireylerin sözde-bilimsel inanışları tespit etmek ve bilim, sözde-bilim ayrımını bilimsel yöntem
• ile ilişkilendirerek ortaya koymak için Türkiye’de yapılacak olan araştırmalarda kullanılabileceğini göstermektedir.
• Asan H. T., Ekşi, F., Doğan, A.ve Ekşi, H. (2008). Bireysel Değerler Envanteri’nin Dilsel Eşdeğerlik,
• Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim
• Bilimleri Dergisi, 27, 15-38. http://ebd.marmara.edu.tr/arsiv/pdf/2008_27_15_185.pdf adresinden elde edildi. Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi. Chalmers, A. F. (2010). Bilim Dedikleri (2. Baskı). (Çev: Hüsamettin Arslan). İstanbul: Paradigma
• Yayıncılık. (Özgün çalışma, 1999). Cole, D. A. (1987). Utility of Confirmatory Factor Analysis in Test Validation Research. Journal of
• Consulting and Clinical Psychology, 55(4), 584-594, doi:10.1037/0022-006X.55.4.584. Çokluk, O., Şekercioglu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik.
• Pegem Akademi. Dunbar, R. (1995). The Trouble with Science . New York: Harvard University Press. Dündar, S., Ekşi, H. ve Yıldız, A. (2008). Aksiyonda Değerler Ölçeği Dilsel Eşdeğerlik Geçerlik ve
• Güvenirlik Çalışması. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(15), 89-114. http://www.dem.org.tr/
• ded/15/ded15mak4.pdf adresinden elde edildi. Gerbing D. W. and Anderson J. C. (1993). Monte Carlo Evaluations of The Goodness-of-Fit Indices
• for Structural Equation Models. In K. A. Bollen & J. S. Long (Eds.), Testing Structural Equation
• Models (pp. 40-65). Newbury Park, CA: Sage. Green, S. B. and Salkind, N. J. (2005). Using SPSS For Window Sand Macintosh: Analyzing And
• Understanding Data. New Jersey: Pearson Prentice Hall. Gür, A. (2008). Bilim Kavramında Tarihsel Dönüşüm Aristoteles Geleneğinden Modern Bilime.
• Bursa: Asa Kitabevi. Hızır, N. (2007). Felsefe Yazıları (2. Baskı). İstanbul: Kırmızı Yayınları. Jeong, J. (2004). Analysis of the Factor Sand the Roles of Hrd in Organizational Learning Styles as
• Identified by Key Informants at Selected Corporations in The Republic Of Korea. (Unpublished
• Doctoral Dissertation) Texas A&M University, USA. Jöreskog, K. G. and Sörbom, D. (1993). Lisrel 8: Structural Equato in Modeling With The Simplis
• Command Language. Lincolnwood: Scientific Software Internaional, Inc. Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Kayış, A. (2006). Güvenirlik analizi. In Kalaycı, Ş. (Ed.), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik
• Teknikleri. (pp.404-409). Ankara: Asil Yayın Dağıtım. Bu kaynak baştan kontrol Kline, P. (1994). An Easy Guide To Factor Analysis. London: Routledge. Kuhn, T. S. (2008). Bilimsel Devrimlerin Yapısı (8.Baskı). (Çev: Nilüfer Kuyaş). İstanbul: Kırmızı
• Yayınları. (Özgün çalışma, 1962). Lakatos, I. (1978). The Methodology of Scientific Research Programmes. Cambridge: Cambridge
• University Press. Lederman, N. G. (1999). Teachers’ Understanding of The Nature of Science And Classroom Practice:
• Factors That Facilitate or İmpede The Relationship. Journal of Research in Science Teaching,
• 36(8), 916-929, doi: 10.1002/(SICI)1098-2736(199910)36:8<916::AID-TEA2>3.0.CO;2-A List, C. J. (1982). Science and Pseudoscience: Criteria Of Demarcation. Reason Papers. 8(1), 49-58.
• http://www.reasonpapers.com/pdf/08/rp_8_4.pdf adresinden elde edildi. Martin, M. (1994). Pseudoscience, The Paranormal, and Science Education. Science & Education.
• 3(4), 357-371, doi: 10.1007/BF00488452Oothoudt, B. (2008). Development of an Instrument to
• Measure Understanding of The Nature of Science as a Process of Inquıry in Comparison to
• Pseudoscience. (Unpublished Master Thesis) California State University, Department of Science Education. Popper, K. R. (2010). Bilimsel Araştırmanın Mantığı (4.Baskı) (Çev:İlknur Aka ve İbrahim Turan).
• İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. (Özgün Çalışma, 1934). Şahin, T. E. (2006). Bilim, Bilimler ve Bilgi Alanları. Ankara: Dikey Yayıncılık. Tabachnick, B. G. and Fidel, L. S. (2001). Using Multivariate Statistics (4th ed.). NeedhamHeights,
• http://80.251.40.59/ankara.edu.tr/topdemir/galileonunbilimsel.pdf adresinden elde edildi. Felsefe - Bilim
• Araştırmaları, Sayı:15.
• Topdemir, H. G. ( 2010). Isaac Newton ve Bilim Devrimi. Bilim ve Teknik , Ekim 2010.
• http://80.251.40.59/ankara.edu.tr/topdemir/Newton.pdf adresinden elde edildi. Turgut, H. (2009). Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Bilimsel, Sözde-Bilimsel Ayrımına
• Yönelik Algıları. Eğitim ve Bilim. 34(154), 50-68. http://egitimvebilim.ted.org.tr/
• index.php/EB/article/view/548/36 adresinden elde edildi. Yıldırım, C. (2010). Bilim Felsefesi (13.Basım). İstanbul: R