Dijital Melezlerin Dijital Yurttaşlık Seviyelerinin Haber Yayılımı Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2021, , 364 - 395, 31.05.2021

Hakan Ayaz

https://doi.org/10.37679/trta.901959

Öz

Dijital yurttaşlık konusu, alanyazında son dönemde gittikçe kendisine yer bulmaktadır. Dijital yurttaşlık ile ilgili yapılan çalışmalar genel olarak eğitim alanında yapılmış olup iletişim alanında ise görece azdır. Bu çalışmanın amacı, haber yayılımı ekseninde dijital melezlerin dijital yurttaşlık düzeylerini belirleyerek dijital yurttaşlık olgusunun haber yayılımı (haber güvenilirliği ve paylaşımı) ile ilişkilerini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda 500 dijital meleze eş zamanlı olarak yüz yüze iki ayrı anket uygulanmıştır. İlk anket İşman ve Güngören (2014) tarafından geliştirilen “dijital yurttaşlık ölçeği” ikincisi ise “haber yayılımı ölçeği”dir. Yapılan kümeleme analizi, korelasyon analizlerinin sonucunda şu sonuçlara ulaşılmıştır: Dijital yurttaşlığın 9 boyutunun faktör analizi sonrasında 8 boyut olarak algılandığı ortaya çıkmıştır. Dijital erişim ve okuryazarlık boyutları tek faktör altında birleşmiştir. Dijital melezlerin en yüksek düzeyde oldukları boyutlar; dijital ticaret, dijital iletişim, dijital erişim ve okuryazarlık, dijital etik, dijital hak ve sorumluluklar düzeyleriyken en düşük düzeyler dijital hukuk, dijital sağlık ve dijital güvenliktir. Habere güvenin dijital yurttaşlık düzeyinin yüksekliği ile ilişkisinin olmadığı paylaşımın da dijital yurttaşlık düzeyi yükseldikçe düşük bir oranda yükseldiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dijital Yurttaşlık, Haber Yayılımı, Haber Güvenilirliği, Haber Paylaşımı, Dijital Melez

Examining Digital Citizenship Levels of Digital Hybrids In Terms Of News Dissemination

Öz

Digital citizenship has been a commonly discussed issue in the recent literature. The studies focusing on digital citizenship have often been conducted in the field of education, and the number of research in communication sciences is relatively low. The aim of this study is to determine digital citizenship levels of digital hybrids and explore relationships between digital citizenship and news dissemination (news credibility and news sharing). To achieve this purpose, two different face to face surveys were applied to 500 digital hybrids simultaneously: Digital Citizenship Scale and News Dissemination Scale developed by İşman ve Güngören (2014). The clustering analysis and the related correlation analysis revealed that 9 dimensions of digital citizenship are perceived as 8 dimensions. In addition, digital access and digital literacy dimensions were combined under one single factor. These analyses also showed that the digital hybrids with the highest levels were “digital commerce”, “digital communication”, “digital access and literacy”, “digital ethics” and “digital rights and responsibilities” while those with the lowest levels were “digital law”, “digital health” and “digital security”. Finally, it was found that there is not a correlation between news credibility and high levels of digital citizenship and news sharing slightly increases as digital citizenship level increases.

Anahtar Kelimeler

Digital Citizenship, News Dissemination, News Credibility, News Sharing, Digital Hybrid

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2010). Sosyal Bilimlerde SPSS Uygulamaları. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Algül, A ve Sütçü, C. (2015). Değişen Haber Algısı: Kullanıcılar Sosyal Medyadaki Haberleri Nasıl Değerlendiriyorlar? Global Media Journal Tr Edition, 6 (11), 18-34.
• Altunbaş, F ve Kul, M. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya Kullanımı Alışkanlıklarının Ölçümlenmesi: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Örneği. Akademik Bakış Dergisi. 51, 414-423.
• Avcı, K. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Medya Kullanım Alışkanlıklarının Sosyal İlişkilerine Etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 9(46), 641-655.
• Balcı, Ş ve Bekiroğlu, O. (2014). Medyanın Kritik ve Süreğen Dönemeci: Üniversite Öğrencilerinin Gözünden Medya Haberlerinin Güvenilirliği. Selçuk İletişim Dergisi, 8 (2), 192-217.
• Chadwick, A ve Vaccari, C. (2019). News Sharing on UK Social Media: Misinformation, Disinformation and Correction. UK: Loughborough University.
• Choi, M. (2016). A Concept Analysis of Digital Citizenship for Democratic Citizenship Education in the Internet Age. Theory & Research in Social Education, 44, 565-607.
• Cohen, J. W. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (2. Baskı). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Çubukçu, A ve Bayzan, Ş. (2013). Türkiye’de Dijital Vatandaşlık Algısı ve Bu algıyı İnternetin Güvenli ve Etkin Kullanımı ile Arttırma Yöntemleri. Middle Eastern and African Journal of Educational Research Dergisi, 5, 148-174.
• Doğanay, A., Ataizi, M., Şimşek, A., Salı, J. B., Akbulut, Y. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. (4. Baskı). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Dwyer, T ve Martin, F. (2017). Sharing News Online: Social Media News Analytics and Their Implications for Media Pluralism Policies. Digital Journalism, 5 (8), 1080-1100.
• Göçoğlu, V. (2014). Kamu Politikası ve Sosyal Medya İlişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Görmez, E. (2017). Öğretmenlerin Dijital Vatandaşlık ve Alt Boyutları Hakkındaki Düzeyleri. Akademik Bakış Dergisi, 60, 52-74.
• Gümüşoğlu, Ş. (2018). Bilimsel Yaklaşımlarla Değişim, Dönüşüm ve Kalite. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari bilimler Fakültesi Dergisi, 33 (2), 543-568.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. (2014). Multivariate Data Analysis (Pearson New International Edition). USA: Pearson.
• Ham, C.D., Lee, J., Hayes, J. L., Bae, Y. H. (2019). Exploring Sharing Behaviors Across Social Media Platforms. International Journal of Market Research, 61 (2), 157-177.
• Hermida, A., Fletcher, F., Korell, D., Logan, D. (2012). Share, Like, Recommend. Journalism Studies, 13 (5–6), 815–824.
• Hintz, A., Dencik, L. ve Jorgensen, K.W. (2018). Digital citizenship in a Datafied Society. UK: Polity Press.
• Hockly, N. (2011). The Digital Generation. ELT Journal, 65 (3), 322-325.
• Hu, L ve Bentler, P. (1999). Cut off Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria versus New Alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6 (1), 1-55.
• Işıklı, Ş. (2018). Dijital Vatandaşlık: Katılımcı Demokrasi Kuramına Aktüel Bir Katkı. ISophos: Uluslararası Bilişim, Teknoloji ve Felsefe Dergisi, 1 (1), 142-161.
• İşman, A ve Güngören, Ö.C. (2014). Digital Citizenship. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 13 (1), 73-77.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yay. Dağıtım.
• Karabulut, B. (2015). Bilgi Toplumu Çağında Dijital Yerliler, Göçmenler ve Melezler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 11-23.
• Karaduman, H. (2011). 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Dijital Vatandaşlığa Dayalı Etkinliklerin Öğrencilerin Dijital Ortamdaki Tutumlarına Etkisi ve Öğrenme Öğretme Sürecine Yansımaları. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karaduman, M ve Akbulutgiller, B. (2016). Gazetecilerin Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıkları ve Sosyal Medyada Etik Gözetimi. International Journal of Social Sciences and Education Research. 2(3), 906-925.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemi. (28. Baskı). Ankara: Nobel.
• Kılıç, D ve İspir N.B. (2017). Sosyal Medyada Kullanıcının Haber Güvenilirliği Algısı. 1. Uluslararası İletişimde Yeni Yönelimler Konferansı, İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi, s.402-409.
• Kılıç, D. ve İspir, N.B. (2020). Sosyal Medya Haber İçeriklerine Güven ve Kullanıcı Motivasyonları. E-Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli Dergisi, 28(1), 266-285.
• Kızılhan, T. (2016). İletişim Fakültesi Öğretim Üyelerinin ve Öğrencilerinin Sayısal Vatandaşlık Özyeterliliklerine İlişkin Algılarının Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kirschner, A.P ve Bruyckere, De P. (2017). The Myths of the Digital Natives and the Multitasker. Teaching and Teacher Education, 67, 135-142.
• Kline, R. B. (2013). Exploratory and Confirmatory Factor Analysis. Y. Petscher, C. Schatschneider ve D. L. Compton (Editörler), Applied quantitative analysis education and the social sciences içinde (s. 171–207). New York: Routledge.
• Ma, L., Lee, C. S. ve Goh, D.H.l. (2014). Understanding News Sharing in Social Media. An Explanation from the Diffusion of Innovation Theory. Online Information Review, 38(5), 598–615.
• Malhotra, N. K ve Dash, S. (2016). Marketing Research an Applied Orientation. London: Pearson Publishing.
• Muijs, D. (2004). Doing Quantitative Research in Education with SPSS. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Prensky, M. (2001). Digital Natives, Digital Immigrants. On the Horizon MCB University Press, 9 (5), 1-6.
• Ribble, M. Bailey, G. ve Ross, T.W. (2004). Digital Citizenship: Addressing Appropriate Technology Behavior. Learning & Leading with Technology, 32 (1), 6-12.
• Ribble M. (2011). Digital Citizenship in Schools: Nine Elements All Students Should Know (2. Baskı). USA: Iste.
• Richards, R. (2010). Digital Citizenship and Web 2.0 Tools. Merlot Journal of Online Learning and Teaching, 6 (2), 516-522
• Savcı, M ve Aysan, F. (2017). Technological Addictions and Social Connectedness: Predictor Effect of Internet Addiction, Social Media Addiction, Digital Game Addiction and Smartphone Addiction on Social Connectedness. Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 30 (3), 202-216.
• Soriani, A. (2018). From Media Education to Digital Citizenship: Origins, Perspectives and Policy Implementations in the School Systems Across Europe. Journal of Theories and Research in Education, 13 (3), 85-122.
• Tabachnick, B.G ve Fidell, L.S. (2012) Using Multivariate Statistics. (6. Baskı.). Boston: Person Education.
• Thomas, S. N. (2018). Promoting Digital Citizenship in First-Year Students: Framing Information Literacy as a Tool to Help Peers. College and Undergraduate Libraries, 25 (1), 52-64.
• Türkoğlu, H.S ve Doğan, B. Ö. (2018). Sosyal Medya Üzerinde Okurun Değişimi ve Bilgi Güvenirliği. Erciyes İletişim Dergisi, 5 (4), 371-385.
• "Ulusal Eğitim İstatistikleri" https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=130&locale=tr (Erişim tarihi: 05.01.2019)
• Vizenor, K.V. (2013). Binary Lives: Digital Citizenship and Disability Participation in a User Content Created Virtual World. Yayımlanmamış Doktora Tezi. New York: Buffalo Üniversitesi.
• Weeks, B. E ve Holbert, R. L. (2013). Predicting Dissemination of News Content in Social Media: A focus on Reception. Friending, and Partisanship. Journalism & Mass Communication, 90 (2), 212-232.
• Wong, L.Y.C ve Burkell, J. (2017). Motivations for Sharing News on Social Media. FIMS Publications, 163, 1-10.
• Yalçınkaya, B ve Cibaroğlu, M.O. (2019). Dijital Vatandaşlık Algısının İncelenmesi: Ampirik Bir Değerlendirme. Business & Management Studies: An International Journal, 7 (4), 1188-1208.
• Yaşlıoğlu, M . (2017). Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yıldız, A.K. (2012). Dijital Yerliler Gerçekten Yerli Mi Yoksa Dijital Melez Mi? International Journal of Social Science, 5 (7), 819-833.