Teknoloji-Etik İlişkisine ve “İyi-Yaşam” İmkânına Dair Bir Soruşturma

Yıl 2021, , 244 - 271, 31.05.2021

Erdal Yılmaz

https://doi.org/10.37679/trta.904837

Cited By: 2

Öz

Teknolojik alandaki gelişmelerin yaşamımızı köklü bir şekilde değiştirmesi ve kontrol altında tutmasıyla ilgili endişeleri günümüzde kesif bir şekilde hissetsek de bu, şüphesiz yeni bir durum değildir. Söz konusu endişeler, Martin Heidegger’in teknolojiye dair analizlerinde yaklaşık yarım asır evvel ele aldığı meseleler arasındadır. Heidegger’in teknoloji hakkındaki düşüncelerinin türlü disiplinler ve alanlarda epeyce ilgiyle karşılandığı ancak bunların etik ile olan ilgisinin çok sınırlı bir şekilde tartışıldığı görülür. Bunun nedeni olarak onun teknolojiye dair düşüncelerini çalışmalarında doğrudan etik ile ilişkilendirmemiş olması gösterilebilir. Heidegger’in teknolojiye dair soruşturması her ne kadar etiği doğrudan ilgilendiren bir içeriğe sahip olmasa da etik ve teknoloji arasındaki ilişkinin nasıl bir zeminde ilerlediği hakkında bize ipuçları sunmaktadır. Bu makalede, Heidegger’in felsefesinden hareketle teknoloji-etik ilişkisine ve “iyi-yaşam” imkânına dair bir soruşturma yapılmaktadır. Bu kapsamda, etiğin teknolojik düşünme tarzının bir ürünü olduğu ve cari etik yaklaşımların böyle bir zeminde vücut buldukları sonucuna ulaşılmaktadır. Ayrıca Heidegger’in teknolojik düşünmenin karşısında konumlandırdığı sükûnetle derin düşünme fikrinin, insana dair geliştirdiği varlığa-açık olma fikri üzerinden yeni bir etik yaklaşımı ve iyi-yaşam fikrini doğurabileceği iddia edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Etik, Ethos, Teknoloji, Teknolojik Düşünme, Çerçeveleme, Köklü Düşünme, Sükûnetle Derin Düşünme, İyi-Yaşam

An Investigation Into the Relation Between Technology and Ethics and the Possibility of a “Good-Life”

Öz

Although we are concerned about the recent developments in the field of technology radically changing and taking control of our lives, this is undoubtedly not a new concern. These concerns are among the issues that Martin Heidegger addressed in his analysis of technology nearly half a century ago. While Heidegger’s ideas on technology received a lot of attention in various disciplines and fields, their relevance to ethics has rarely been addressed. This is probably because he did not directly associate his thoughts on technology with ethics. Nevertheless, although Heidegger’s investigation of technology is not directly related to ethics, it does provide us with clues about the basis of the relation between ethics and technology. In this article, based on Heidegger’s philosophy, the relation between technology and ethics and the possibility of a “good-life” are examined. In this regard, it is concluded that ethics is a product of the technological way of thinking and that current ethical approaches exist on such a ground. In addition, it is claimed that Heidegger’s meditative thinking in opposition to technological thinking can provide the basis for a new ethical approach and an idea of a good-life, per the idea of being-there (Da-sein) that he has developed for human beings.

Anahtar Kelimeler

Ethics, Ethos, Technology, Technological Thinking, Enframing, Original Thinking, Good-Life, Meditative Thinking

Kaynakça

• Aristoteles. (2018). Nikamakos’a Etik. (Çev. Saffet Babür). Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Aristoteles. (2009). Nicomachean Ethics. (Çev. David Ross). New York: Oxford University Press.
• Bacon, F. (2000). The New Organon. Cambridge: Cambridge University Press.
• Creel, Richard E. (2001). Thinking Philosophically. Massachusetts: Blackwell Publishers.
• Descartes, R. (2020). Meditasyonlar: Metafizik Üzerine Düşünceler. (Çev. Çiğdem Dürüşken). İstanbul: Alfa.
• Descartes, R. (1904). Œuvres de Descartes, IX, Méditations et Principes. Paris: Léopold CERF.
• Heidegger, M. (1955 ). Was ist Metaphysik? (Ed. F. –W. Von Herrmann). Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann.
• Heidegger, M. (2009). Metafizik Nedir? (Çev. Yusuf Örnek). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Heidegger, M. (1960). Gelassenheit. Tübingen: Neske.
• Heidegger, M. (2013). Olmaya Bırakılmışlık. (Çev. Mesut Keskin). İstanbul: Avesta Yayınları.
• Heidegger, M. (1976). Wegmarken (1914-1970). (Ed. F. –W. Von Herrmann). Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann.
• Heidegger, M. (2013). Hümanizm Üzerine. (Çev. Yusuf Örnek). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Heidegger, M. (1988). Ontologie: Hermeneutik der Faktizität. (Ed. Kate Brocker-Oltmanns). Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann.
• Heidegger, M. (2006). Sein und Zeit. Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
• Heidegger, M. (2018). Varlık ve Zaman. (Çev. Kaan Ökten). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Heidegger, M. (2000). Vorträge und Aufsätze (1910-1976). (Ed. F. –W. Von Herrmann). Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann.
• Heidegger, M. (1998). Tekniğe İlişkin Soruşturma. (Çev. Doğan Özlem). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Hodge, J. (2001). Heidegger and ethics. London-New York: Routledge.
• Hursthouse, Rosalind ve Pettigrove, (winter 2018 Edition). “Virtue Ethics”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy. (Ed. Edward N. Zalta). (https://plato.stanford.edu/archives/win2018/entries/ethics-virtue). Erişim tarihi: Nisan-2021.
• Kant, I. (2011). Groundwork of the Metaphysics of Morals. (Çev. Mary Gregory). Cambridge: Cambridge University Press.
• Kant, I. (1985). Critique de la raison pratique. (Çev. Luc Ferry Heinz Wisman). Paris: Gallimard.
• Kuhlken, J. (2014). “Heidegger and Aristotle: Action, Production, and Ethos”. The Journal of Speculative Philosophy, 28/3, 370-379.
• MacIntyre, A. (2001). Erdem Peşinde: Ahlâk Teorisi Üzerine Bir Çalışma. (Çev. Muttalip Özcan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Özlem, D. (1998). “Giriş: Heidegger ve Teknik”. Tekniğe İlişkin Soruşturma. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Pojman, L. P. - Fieser, J. (2012). Ethics: Discovering Right and Wrong. USA: Wadsworth Cengage Learning.
• Svenaeus, F. (2012). “The relevance of Heidegger’s philosophy of technology for biomedical ethics ”. Springer Science+Business Media Dordrecht (publish online), 1-15.
• Yılmaz, E. (2012). “Kant’ın Teorik ve Pratik Felsefesinde Hüküm ve Nesnellik”. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 17/32, 97-127.
• Yılmaz, E. (2018), “Metafizikten Fenomenolojiye: Özne Metafiziğine Heideggerci Eleştiri”. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 23/45, 1-26.
• Yılmaz, E. (2020). Varlık ve Zaman’ı Anlamak. İstanbul: Küre.