A GEOGRAPHICAL DISCUSSION OF DAMLATAS CAVES (SİNCAN VILLAGE/DÖRTYOL/HATAY)

Yıl 2014, Cilt: 181 Sayı: 181, 13 - 29, 01.02.2014

Emre Özşahin

Öz

Geomorphologically, Damlataş cave is situated on Amanos Mountains and in Yakacak stream basin. Administratively, it is located in the borders of Sincan village, Payas town of Dörtyol district in the province of Hatay. The length of the cave, situated 542 m above the sea level and developed in formation of the Upper Jurassic-Lower Cretaceous dolomitic limestone termed Karadağ limestone and dolomite lithology, is 95 m. The current study examined the geographical features of Damlataş cave. The study aimed to contribute to presentation of the cave to scientific literature and contribute to the presentation of the cave for tourism purposes which is currently insufficient. The study reviewed the literature related to the investigation in terms of subject matter and field. Findings were transferred to texts, figures and maps by organizing the data obtained through map analyses and field surveys and results were interpreted scientifically from a geographical construct. According to the obtained results, Damlataş cave is a fossil cave that has already completed its developmental process and is suspended between 540-545 m elevation steps. The cave is natural in terms of its formation and secondary in terms of the bedrock and period of formation. It is included among partially horizontal and partially vertical caves in terms of its topographical characteristics. Although it is recently opened for tourism purposes, the cave is inactive due to neglect and lack of maintenance. In addition to extensive advertisement activities to present the cave, a tourism plan prepared by competent individuals is required to conserve this natural heritage.

Anahtar Kelimeler

Cave, Amanos Mountains, Karst geomorphology, Fossil cave, Damlataş cave.

COĞRAFİ AÇIDAN BİR DEĞERLENDİRİLME: DAMLATAŞ MAĞARASI (SİNCAN KÖYÜ/DÖRTYOL/HATAY)

Öz

Damlataş mağarası, jeomorfolojik olarak Amanos Dağları’nda ve Yakacık çayı havzasında yer almaktadır. İdari bakımdan ise Hatay ili Dörtyol ilçesinin Payas Beldesi Sincan Köyü sınırları içerisinde kalmaktadır. Karadağ kireçtaşı olarak adlandırılan Üst Jura-Alt Kretase yaşlı dolomitik kireçtaşı ile dolomit litolojisindeki formasyon içerisinde gelişmiş ve deniz seviyesinden 542 m yükseklikte yer alan mağaranın uzunluğu ise 95 m’dir. Bu çalışmada Damlataş mağarasının coğrafi özellikleri açıklanacaktır. Bu bağlamda mağaranın bilimsel literatüre kazandırılması ve turizm açısından yetersiz olan tanıtımının da yapılması planlanmaktadır. Çalışmada öncelikli olarak gerek konu, gerekse alan bakımından ilgili literatür gözden geçirilmiştir. Elde edilen bulgular hem harita analizleri, hem de arazi çalışmaları eşliğinde toplanan verilerle bağlantılı bir şekilde düzenlenerek metin, şekil ve haritalara aktarılmıştır ve bilimsel açıdan coğrafi bir kurgu üzerinden yorumlanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre Damlataş mağarası, günümüzdeki gelişim sürecini tamamlamış ve 540-545 m yükselti basamakları arasında askıda kalmış fosil bir mağaradır. Bu mağara oluşum şekline göre doğal, oluştuğu ana kayaya bağlı olarak, gelişim zamanına göre ikincil mağara türündendir. Topografik özelliklerine göre ise kısmen yatay, kısmen dikey oluşmuş mağaralar grubundandır. Yakın bir geçmişte turizme açılmış olmasına rağmen, son dönemde bakımsızlık nedeniyle atıl bir halde bulunmaktadır. Bu doğal mirası korumak için öncelikli olarak yoğun tanıtıcı reklam faaliyetlerinin yanında yetkin kişiler tarafından hazırlanmış bir turizm planının yapılması da gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mağara, Amanos Dağları, Karst jeomorfolojisi, Fosil mağara, Damlataş mağarası.

Kaynakça

• ARPACI, Ö., ZENGİN, B., BATMAN, O. (2012). “Karamanın Mağara Turizmi Potansiyeli ve Turizm Açısından Kullanılabilirliği”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Sayı: 14 (23), s.: 59-64.
• ATALAY, A. (1988) “Toros Dağlarında Karstlaşma ve Karstik Alanların Ekolojisi”, Jeomorfoloji Dergisi, Sayı: 16, s.: 1-8.
• ATALAY, İ. (1987) Türkiye Jeomorfolojisine Giriş, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 9, İzmir.
• ATALAY, İ. (2002) Türkiye’nin Ekolojik Bölgeleri, Orman Bakanlığı Yayınları, No: 163, Ankara.
• ATALAY, İ. (2011) Toprak Oluşumu, Sınıflandırması ve Coğrafyası, 5. Baskı, Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri, İzmir.
• BAŞAR, M. (1971) “Bazı Mağara Canlıları ve Bunlardan Mağara Özelliklerinin Çıkarılması”, Jeomorfoloji Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 3, s.: 87–109.
• BEKDEMİR, Ü., SEVER, R., UZUN, A., ELMACI, S. (2004) “Yıldızkaya Mağarası”, Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı: 12, s.: 311-326.
• BULUT, İ., DOĞANAY, H., GİRGİN, M. (1998) “Ballıca Mağarasının Turistik Önemi”, 15. Türkiye Jeomorfoloji Bilimsel ve Tetkik Kurultayı (20-24 Nisan 1998), Türkiye Jeomorfologlar Derneği, Ankara.
• BÜYÜKTOPÇU, M. F., AKDEMİR, Ö. (2011) “Kuşak Dağı’nda (Geyik Dağları-Orta Toroslar) Enkaz Halinde Bir Mağaranın Yeniden Kurulması”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 56, s.: 65-78.
• CEYLAN, S. (2007), “Zeytintaşı Mağarası (Serik-Antalya)”, Doğu Coğrafya Dergisi, Yıl:12, Sayı: 17, s.: 223-243.
• CEYLAN, S., DEMİRKAYA, H. (2006) “Dim Mağarasının (Alanya) Kaynak Değerleri, Turizmde Kullanımı ve Sürdürülebilirliği”, Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı:15, s.: 199-223.
• DEMİRKOL, C. (1988) “Türkoğlu (Kahramanmaraş) batısında yer alan Amanos Dağlarının stratigrafisi, yapısal özellikleri ve tektonik evrimi”, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi, Sayı: 108, s.: 18-37.
• DOĞU, A. F., ÇİÇEK, İ., GÜRGEN, G., TUNÇEL, H., SOMUNCU, M. (1994) “Periliin Mağarası”, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafya Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 3, s.: 291–309.
• EROL, O. (1983) “Türkiye’nin Genç Tektonik ve Jeomorfolojik Gelişimi”, Jeomorfoloji Dergisi, Sayı: 11, s: 1-22.
• ERTEK, A. (1989) “Sofular Mağarası (Şile-İstanbul)”, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Sayı: 1, s.: 143- 147.
• GÜLDALI, N. (1971) “Karstik Araştırmaların Türkiye İçin Önemi”, Jeomorfoloji Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 3, s.: 54-61.
• GÜLDALI, N., NAZİK, L. (1988) “Türkiye Mağara Kadastrosu”, Jeomorfoloji Dergisi, Sayı: 16, s.: 9-17.
• HERECE, E. (2008) Doğu Anadolu Fayı (DAF) Atlası, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• KESKİN, V. (2013) “120 Milyon Yaşındaki Mağara”, 9 Ağustos 2013 Cuma, http://keskinveysel.blogspot.com/2013/08/120-milyonluk-magara.html, Son Erişim Tarihi: 15.11.2013
• KETİN, İ. (1966) “Güneydoğu Anadolu’nun Kambriyen Teşekkülleri ve Bunların Doğu İran Kambriyen ile Mukayesi”, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi, Sayı: 66, s.: 75-87.
• KOÇMAN, A. (1993) Türkiye İklimi, Ege Üniversitesi Yayınları, İzmir.
• KOÇYİĞİT, A. (1984) “Güneybatı Türkiye ve Yakın Dolayında Levha içi Yeni Tektonik Gelişim”, TJK Bülteni, Cilt: 27, Sayı: 1, s: 1-15.
• KOPAR, İ. (2008) “Elmalı Mağarası (İspir-Erzurum)”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 2, s.: 71-90.
• KOPAR, İ. (2009) “Aladağlar’da [Orta Toroslar (Yahyalı-Kayseri)] İki Fosil Mağara: Zindan-ı Köşk-1 ve Zindan-ı Köşk-2”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 53, s.: 69-83.
• KOPAR, İ. (2010) “Aladağların (Orta Toroslar) Fosil Mağara Potansiyelinden Yeni Bir Kayıt: Kapuzbaşı Mağarası (Divrik Dağı)”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 54, s.: 31-40.
• MÜLAZIMOĞLU, N. S. (1979) İskenderun Körfezi Tabanı, Kıyıları ve Çevresinin Kuvaterner Jeolojisi ve Jeomorfolojisi, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Strüktür ve Yeraltı Kaynakları Kürsüsü, İstanbul.
• NAZİK, L. (1989) “Mağara Morfolojisinin Belirlediği Jeolojik- Jeomorfolojik ve Ekolojik Özellikler”, Jeomorfoloji Dergisi, Sayı: 17, s.: 53– 62.
• NAZİK, L., GÜNDALI, N. (1985) “İncesu Mağaralar Sistemi (Taşkale/Karaman); Jeomorfolojik Evrimi ve Ekonomik Olanakları”, Jeomorfoloji Dergisi, Sayı: 13, s.: 47-52.
• NAZİK, L., TÖRK, K., TUNCER, K., ÖZEL, E., İNAN, H., SAVAŞ, F. (2005) “Türkiye Mağaraları”, 24-26 Haziran Ulusal Mağara Günleri Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s.: 31-46.
• ÖZDEMİR, Ü. (2005) “Mencilis Mağarası”, Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı: 13, s.: 135-150.
• ÖZŞAHİN, E. (2010) “Antakya’da (Hatay) Yer Seçiminin Jeomorfolojik Özellikler ve Doğal Risk Açısından Değerlendirilmesi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 23, s.: 1-16.
• ÖZTEMİR, F., NECİOĞLU, A., BAĞCI, G. (2000) “Antakya ve Çevresinin Depremselliği ve Odak Mekanizması Çözümleri”, TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası, Jeofizik, Sayı: 14 (1–2), s.: 87–102.
• PEKCAN, N. (1999) Karst Jeomorfolojisi, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• SELÇUK, H. (1985) Kızıldağ-Keldağ-Hatay dolayının jeolojisi ve jeodinamik evrimi, MTA. Enstitüsü Jeoloji Etütleri Dairesi Derleme Raporu No: 7787, Ankara.
• SEVER, R. (2008) “Polat Mağarası Ve Turizm Potansiyeli (Doğanşehir- Malatya)”, Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı: 12, s.: 311-326.
• SÜR, A. (1994) “Karstik Yerşekilleri ve Türkiye’den Örnekler”, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 3, s.: 65-78.
• ŞENGÖR, A. M. C. (1980) Türkiye’nin Neotektoniğinin Esasları, T.J.K Konferanslar Serisi Yayını, Ankara.
• UZUN, A. (1991) “Karaca Mağarası (Torul-Gümüşhane)”, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Coğrafya Bilim ve Uygulama Kolu Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Sayı: 3, s.: 15–24.
• UZUN, A., ZEYBEK, H. İ. (1996) “Akçakale Mağarası (Gümüşhane)”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 31, s.: 39-55.
• YILMAZ, Y. (1984) “Amanos Dağlarının Jeolojisi”, Cilt: I-II-III, İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Döner Sermaye İşletmesi, İstanbul.
• ZAMAN, M., ŞAHİN, İ. F., BİRİNCİ, S. (2011) “Çal Mağarası (Düzköy-Trabzon) ve Çevresinin Ekoturizm Potansiyeli Açısından Önemi”, Doğu Coğrafya Dergisi, Yıl: 16, Sayı: 26, s.: 1-23.