STRENGTHEN OF DESCRIPTION ABOUT MATERIALS IN KUTADGU BILIG: THE TECHNIQUES OF PERSUASION

Yıl 2013, Cilt: 172 Sayı: 172, 169 - 202, 01.02.2013

Zekerya Batur İsmail Gölcü

Öz

Kutadgu Bilig is considered among the milestones for Turkish language and culture. Yusuf Has Hacib involved in many area of interest of that time and information such as religion, mythology, philosophy, psychology, education, family, order, tradition, customs, government and law, politics, history, geography, national games and sports, dream interpretation, sky science, algebra, zoology, literature, poetry, health information, etc. As he has such wide information with respect to related framework, he influenced many scholars as regards to using his work. In this study, by handling Kutadgu Bilig from a different point of view, we focused on material using and which is being his longitudinal orientation such as education. By using survey model in this study, it is used document analysis techniques. We handle Kutadgu Bilig as regards to teaching material using. As a result of the study, it is seen that there have been metaphors, symbols, similes, personifications, metonym as well as sayings, poems, proverbs, vesicles and also by quoting of important events and personalities of that time, as by using animal, plant, color, he tried to reify the narratives in order for readers’ easily interactions.

Anahtar Kelimeler

Yusuf Hâs Hâcib, Kutadgu Bilig, Education, Material.

KUTADGU BİLİG’DE ANLATIMI GÜÇLENDİREN MATERYALLER: İKNA ETME TEKNİKLERİ

Öz

Kutadgu Bilig, Türk dili ve kültürü bakımından mihenk taşı konumundadır. Yusuf Has Hacib bu kapsamlı eserinde döneminin birçok ilgi ve bilgi alanına (din, mitoloji, felsefe, psikoloji, eğitim öğretim, aile düzeni, gelenek görenek, devlet ve saray örgütü, siyaset, tarih, coğrafya, sofra görgüsü, millî oyunlar ve sporlar, rüya yorumu, gök bilimi, cebir, zooloji, edebiyat, şiir, sağlık bilgisi vb.) müdahil olmuş ve eserinin satır aralarında ahlaklı, soylu, seçkin insanı ve bu insanın vasıflarını kendine has üslubuyla dile getirmiştir. Yusuf Has Hacib’in, eserde konu yelpazesini bu denli geniş tutması günümüzde birçok bilim dalına ait araştırmacının bu eserden istifade etmesini sağlamıştır. Bu çalışmada da Kutadgu Bilig’e farklı bir noktadan yaklaşılarak eğitimöğretim ve onun uzantısı konumunda bulunan materyal kullanımı ele alınmıştır. Bu çalışma tarama modelinde olup doküman incelemesine dayalı olarak yapılmıştır. Çalışmada Kutadgu Bilig, öğretim materyallerinin kullanımı bakımından ele alınmıştır. Çalışma sonucunda Yusuf Hâs Hâcib’in sözünü etkin kılmak ve okuyucuyu etkileyebilmek, onun dünyasına daha kolay nüfuz edebilmek için Kutadgu Bilig’de metafor (semboller, benzetmeler, kişileştirmeler, eğretilemeler) metonomi (ad aktarması) gibi söz sanatlarının yanı sıra dönemin büyüklerine ait vecizelere(özdeyiş), şiirlere, atasözlerine, deyimlere, ayetler ile dönemin önemli olaylarına, şahsiyetlerine atıflar yaparak, hayvan, bitki ve renk motiflerini kullanarak anlattıklarını somutlaştırmayı ve okuyucuyla daha kolay etkileşim gerçekleştirmeyi amaçlamış olduğu görüldü.

Anahtar Kelimeler

Yusuf Hâs Hâcib, Kutadgu Bilig, Eğitim, Materyal.

Kaynakça

• AKSOY, Ömer Asım(1995), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, İnkılâp Yayınları, Ank..
• ARSAL, S. Maksudi(1947),Türk Tarihi ve Hukuk, İ.Ü. Yayınları, İstanbul.
• BAĞDATLI, Özlem(2007), Kutadgu Bilig’de Devlet ve Adalet İlişkisi, İstanbul Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
• BOLAY, Süleyman Hayri(1997), Felsefi Doktrinler ve Terimler Sözlüğü, Akçağ Yayın- ları, Ankara.
• BOZKAPLAN Şerif Ali (2007), Kutadgu Bilig’deki Hayvan Adları Üzerine Bir İnce- leme, Turkish Studies, 2(4), 1110-1118.
• DİLÂÇAR, Agop (1995), Kutadgu Bilig İncelemesi, TDK Yayınları, Ankara.
• ……………..(2003), Kutadgu Bilig İncelemesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• DİLMAÇ, Bülent (2002), İnsanca Değerler Eğitimi, Nobel Yayınları, Ankara.
• EKER, Süer (2006), Kutadgu Bilig’de Türkçe İslami Terimlerin Kaynakları Üzerine, Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı, bilig,38, 103-122.
• ERSOYLU, Halil (1981) Kutadgu Bilig’de Kur’an-ı Kerim Âyetlerinden İlhamlar, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 15, 17-41.
• EYÜBOĞLU, E. Kemal (1973), Şiirde ve Halk Dilinde Atasözleri ve Deyimler, İst.
• KARA, Mehmet (1990) Bir Başka Açıdan Kutadgu, Bilig, 23-24;71-81
• KİTTAY, Eva Feder (1987), Metaphor Its Cognitive Force and Linguistic Structure, Oxford: Clarendon Press.
• OCAK, G., GÜNDÜZ, M. (2006), Eğitim Fakültesini Yeni Kazanan Öğretmen Adayla- rının Öğretmenlik Mesleğine Giriş Dersini Almadan Önce ve Aldıktan Sonra Öğretmenlik Mesleği Hakkındaki Metaforlarının Karşılaştırılması, Afyon Koca- tepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), 293-309.
• OĞUZ, A.(2005), Öğretmen Eğitim Programlarında Metaphor Kullanma, Ed.: H. Kı- ran, XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Kitabı, Pamukkale Üniversitesi Eği- tim Fakültesi, Denizli, 582-588.
• ÖZTÜRK Faruk (2005), Kutadgu Bilig’de Bitki Adları, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, VI(I), 201-208.
• PALA, İskender (2007), İki Dirhem Bir Çekirdek, Kapı Yayınları, İstanbul.
• PİLANCI, Hülya( t.y.), Çağdaş Eğitimde Halk Edebiyatının Kullanılması, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları www.aof.anadolu.edu.tr/ ki- tap/IOLTP/2274/unite02.pdf
• SOFUOĞLU, Cemal (1989), Kur’an ve Hadis Kültürünün Kutadgu Bilig’teki İzleri, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, V, 127-180.
• T.D.K.(2008); www.tdk.gov.tr
• UŞUN, S. (2005), Özel Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Pagem Yayıncı- lık Ankara.
• YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (2006), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntem- leri, Seçkin Yayınları, Ankara.
• YOB, I.M.(2003), Thinking Constructively With Metaphors, Studies in Philosophy and Education, 22, 127-138.