DİL VE ANLATIM İLE TÜRK EDEBİYATI DERSLERİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE BUNLARA YÖNELİK ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2017, Cilt: 21 Sayı: 2, 465 - 495, 06.08.2017

İlhan Erdem , Selahattin Topbaş

Öz

2005 yılında Türk Dili ve Edebiyatı dersi ile ilgili iki yeni öğretim programı hazırlanmıştır. 2005-2006 eğitim öğretim yılında uygulamaya konan ve aldığı eleştirilerden dolayı 2011 yılında revize edilen bu program, Türk Dili ve Edebiyatı öğretimiyle ilgili alışılmışın dışında bir programdır. Öncelikle ders, iki ayrı ders şeklinde, Dil ve Anlatım, Türk Edebiyatı olarak isimlendirilmiştir. Dil ve Anlatım Programı ve Türk Edebiyatı Programı ayrı ayrı hazırlanmış ve ders kitapları buna göre yazılmıştır.

Edebiyatı klasik yöntemlerle öğrenen ve öğreten öğretmenlere bu programlar farklı gelmiştir. Programların yapılandırmacı yaklaşım ve öğrenci merkezli hazırlanmış olmaları yine öğretmenlerin yeni karşılaştıkları bir eğitim yaklaşımı ve modelidir.

Bu çalışmada Malatya ili merkez ilçelerinde bu programların uygulanması sırasında yaşanılan sıkıntılar ve bunlara yönelik çözüm önerileri, programın bizzat uygulayıcısı olan öğretmenlere sorularak açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. 2005’e kadar tek ders, tek kitap olarak ve klasik yöntemlerle öğretilen dersin; iki program, iki ders, iki kitap şeklinde öğretilmesinden yana bir sıkıntının olup olmadığı, öğrencilerin ortaokulda öğrendiklerinin lise öğrenimlerini nasıl etkilediği, edebiyatın kronolojik olarak öğretiminin nasıl karşılandığı, dil ve edebiyat derslerinin üniversite sınavlarıyla uyumu, ders kitaplarının ve sürelerinin yeterli olup olmadığı, öğretmenlerin bu dersleri sevdirmek için önerilerinin neler olduğu bu araştırmada tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Dil ve Anlatım Programı, Türk Edebiyatı Programı; Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri, ders kitapları.

Kaynakça

• AKSAN, D.(1990). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayını.
• AKSAN, D. (1995). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
• AKTAŞ, Ş.(2006). Edebiyat Yıllığı. Ankara: Kritik Yayınları.
• ASLAN, C. ve GÜNEYLİ, A.(2009). Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmen Adaylarının Öğretim Ortamlarında Karşılaştıkları Sorunlara Yönelik Görüşleri. I. Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu Bildirileri. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti: Doğu Akdeniz Üniversitesi Yayını.
• BALCI, V. (2002). Liselerde Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• BAYAZIT, Z. (2012). Türk Edebiyatı ile Dil ve Anlatım Derslerinde Karşılaşılan Sorunlar ve Bunlara Yönelik Çözüm Önerileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• CEYHAN, İ. (2010). Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenlerinin Yapılandırmacı Düşünme Yeterliliklerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim BilimleriEnstitüsü.
• ÇALIŞKAN, N. (2006). “Türkiye’deki Ortaöğretim Edebiyat Ders Kitapları Üzerine Edebiyat Eğitimi Açısından Bir Değerlendirme.” Milli Eğitim Dergisi, Sayı 169. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/169 (Ulaşma Tarihi: 23/05/2016)
• ÇEÇEN, M. ve ÇİFTÇİ, Ö. (2008). “Milli Eğitim Şuralarında Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi İle İlgili Görüş ve Kararlar.” Millî Eğitim Dergisi, 179, 25-37.
• ÇELİK, T. (2011). Dil ve Edebiyat Öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• ÇETİŞLİ, İ. (2006). “Edebiyat Eğitiminde Edebî Metinin Yeri ve Anlamı.” Milli Eğitim Dergisi, Sayı 169. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/169 (Ulaşma Tarihi: 23/05/2016)
• DEMİR, C.C. (2010). Türk Edebiyatı Ders Kitaplarının Programa Uygunluğunun Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• DİLİDÜZGÜN, S. (2001). Türkiye’de Edebiyat Öğretimi ve Edebiyat Öğretiminde Çağdaş Yönelimler Çağdaş Türk Yazını. İstanbul: Adam Yayıncılık.
• DURSUNOĞLU, H. (2006). “Cumhuriyet’in İlanından Günümüze Türkçe ve Edebiyat Öğretiminin Ortaöğretimdeki Tarihi Gelişimi.” Milli Eğitim Dergisi, Sayı 169 http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/169 (Ulaşma Tarihi: 23/05/2016)
• EPÇAÇAN, C. ve EPÇAÇAN, C.(2010). “Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenlerinin Yapılandırmacı Öğrenme Kuramı Çerçevesinde Hazırlanmış Dil ve Anlatım Dersi (9-12. Sınıflar) Öğretim Programı Hakkındaki Görüşleri.” Antalya: International Conference on New Trends in Educationand Their Implications (ICONTE), 228-239.
• ERDOĞAN, T., ve GÖK, B.(2009). “Türkçenin Ana Dili Olarak Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Bu Sorunların Giderilmesine Yönelik Öneriler: Ankara Örneği.” Çukurova Üniversitesi Eğitim FakültesiDergisi,3(36),1-16.
• EYÜP, B., YURT, S. U., STEBLER, M. Z. (2012). “Türk Dili ve Edebiyatı Öğretimine Yönelik Yapılan Akademik Çalışmalar Üzerine Bir İnceleme.” Turkısh Studies, Volume7/1 Winter, s. 1119-1131.
• GÜNAY, D. (2006). “Liselerdeki Yazın Eğitimine Yeni Bir Yaklaşım.” Milli Eğitim Dergisi, Sayı 169. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/169 (Ulaşma Tarihi: 23/05/2016)
• GÜZEL, A. (2006). “Edebiyat Eğitiminde Amaçlar ve Bu Amaçlara Yönelik Yöntem Teknik ve Örnek Uygulamalar.” Milli Eğitim Dergisi, Sayı 169. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/169 (Ulaşma Tarihi: 23/05/2016)
• IŞIKOĞLU, N. (2005). “Eğitimde Nitel Araştırma.” Eğitim Araştırmaları Dergisi, 20, 158-165.
• IŞIKSALAN, N. (2009). “2005 Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programının Değerlendirilmesi, Alan Araştırması: Eskişehir Örneği.” Ankara: Zeki Kırtasiye Dağıtım.
• IŞIKSALAN, N.(2011). “2005 Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programının Değerlendirilmesi: Eskişehir Örneği.” Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1),15-40.
• KANTEMİR, E.(1974). Türkiye’de Türk Dili ve Edebiyatı Öğretimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Fakültesi.
• KAVCAR, C. (2003). “Türk Dili ve Edebiyatı Programlarıyla İlgili Yeni Çalışmalar.” TÜBAR-XIII-/2003 Bahar, s. 19-26. Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Beyoğlu Şubesi Yayınları, 100- 115.
• KEKLİK, S. ve SAVRAN, Ö. (2015). “Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi (1923-2014).” Turkısh Studies, Volume 10/7 Spring, s. 599-658.
• KUDUBAN, Ö. ve AYTEKİN, S. (2013). “2005 Türk Edebiyatı Öğretim Programı’na Yönelik Öğretmen Görüşleri: Trabzon Örneği. Karadeniz Araştırmaları.” Güz, S. 39, s. 167-186.
• KURUDAYIOĞLU, M. ve ÇELİK, G.(2011). “9. Sınıf Türk Edebiyatı Programının Eleştirel Düşünme Açısından Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi.” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 213-237.
• KURUDAYIOĞLU M. ve TÜZEL, S. (2013). “Anlama Estetiği Kuramı Doğrultusunda Okurun Beklenti Ufkunun Tespit Edilmesi Üzerine Uygulamalı Bir Çalışma.” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), 101-123.
• MEB (2005a). Dil ve Anlatım Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB (2005b). Türk Edebiyatı Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2015). Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları.
• PATTON, M. Q. (1990). Qualitative Evaluation And Research Methods. USA: Sage Publications.
• SEVER, S.(1985). Orta Öğretimde Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Programlarının Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• SEVER, S. (2004). Türkçe Öğretimi ve Tam Öğrenme (4. baskı). Ankara: AnıYayıncılık.
• TAVŞANCIL, E. ve ASLAN, E. (2001). Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller İçin İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları
• TERTEMİZ, N., Ercan, L. ve Kayabaşı, Y. (2004). “Ders Kitabı ve Eğitimdeki Önemi.” (Editör: Leyla Küçükahmet) Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu (34-66). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• UÇMAN, H. (2006). “Edebiyat Eğitimi, Estetik Bir Hazzın Edinimi, Okumanın Alışkanlığa Dönüştürülmesi ve Yazınsal Kuramlar.” Milli Eğitim Dergisi, Sayı 169. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/169 (Ulaşma Tarihi: 23/05/2016)
• VARDAR, B.(1980). Dilbilim ve Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayını.
• YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.