ÖĞRETMENLERİN SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM UYGULAMALARI İÇİN ÖĞRETİM TEKNİKLERİNİN SEÇİMİNE YÖNELİK YETERLİK ALGILARI VE GÖRÜŞLERİ

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 1, 211 - 242, 05.04.2018

Şule Fırat Durdukoca

Öz

Bu araştırmanın amacı sınıf öğretmenlerinin ilköğretim 4. sınıf sosyal
bilgiler dersi öğretme-öğrenme sürecinde kullanmak üzere öğretim tekniklerinin
seçimine yönelik yeterlik algılarını belirlemek ve öğretim tekniklerini
uygulama durumlarına yönelik görüşlerini almaktır. Araştırma bir karma yöntem
çalışması olup, çeşitleme (üçgenleme) deseni kullanılarak yürütülmüştür.
Araştırmanın nicel verileri, 
Fırat-Durdukoca, Yardımcıel, Beşeren ve Özbek (2017) tarafından
geliştirilen “Öğretmen Adaylarının Öğretim Tekniklerini Seçme Yeterliklerine
İlişkin Algı Ölçeği” kullanılarak; nitel verileri ise yarı yapılandırılmış
görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın sonucunda,
öğretmenlerin; sosyal bilgiler dersi öğretim uygulamaları için öğretim
tekniklerinin seçimine yönelik yeterlik algılarının yüksek olduğu, derslerinde
sıklıkla öğretmen merkezli öğretim tekniklerini kullanmayı tercih ettikleri,
öğretim strateji, yöntem ve teknik kavramlarına yönelik kavram kargaşası içinde
oldukları tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmada öğretmenlerin; öğretim
tekniklerinin seçiminde öğretmen kılavuz kitaplarının kendilerini
sınırlandırdığını, sosyal bilgiler dersinde kullanmak üzere etkili öğretim
tekniklerinin seçimine yönelik mesleki gelişim ihtiyacı duymadıklarını ifade
ettikleri sonuçlarına da ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler dersi, öğretim yöntem ve teknikleri

Kaynakça

• ALKAN, C. ve KURT, M. (1998). Özel öğretim yöntemleri. Ankara: Anı.
• ALTINORDU, L. (2005). İlköğretim okulları 4. ve 5. sınıflar sosyal bilgiler dersinde kullanılan eğitim ve öğretim yöntemleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• AKGÜL, İ. H. (2006). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler öğretiminde kullandıkları yöntemler ve karsılaşılan sorunlar (Niğde ili örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• AVCI, C. ve ÖNER, G. (2015). Tarihi mekânlar ile sosyal bilgiler öğretimi:Sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüş ve önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (USBES Özel Sayısı I), 108-133.
• AYKAÇ, N. (2014). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara:Pegem
• BİLEN, M. (2002). Plandan uygulamaya öğretim. Ankara: Anı.
• BİLEN, M. (2010). Öğretim, öğretme yöntemleri. İçinde Eğitimde ilke ve yöntemler (Edt: Bilen,M.). Ankara: Betik Kitap.
• BALCI, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegema.
• BORKO, H. (2004). Professional development and teacher learning: Mapping the Terrain. Educational Researcher, 33(8), 3-15.
• CASWELL, L. H. ve CAMPBELL, S. D. (1935). Curriculum development. Newyork: Amerikan Book Company.
• CRESWELL, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Thousand Oaks, CA: Sage
• CRESWELL, J. W. ve CLARK, P. L. (2008). Mixed methods reader. California: Sage. ÇALIŞKAN, H. (2000). İlköğretim okulları ı. kademesi 4. ve 5. sınıflar sosyal bilgiler dersinde kullanılan eğitim ve öğretim yöntemleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• ÇELİKKAYA, T. ve KUŞ, Z. (2009). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kullandıkları yöntem ve teknikler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XXII (2), 2009, 741-758.
• ÇETİN, T., KUŞ, Z. ve KARATEKİN, K. (2010). Sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin gezi-gözlem yöntemine ilişkin görüşleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 158-180.
• ÇİFTÇİ, S., SÜNBÜL, M. A. VE KÖKSAL, O. (2013). Sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşıma göre düzenlenmiş mevcut programa ilişkin yaklaşımlarının ve uygulamalarının eğitim müfettişlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 281-295.
• DARLING-HAMMOND, L. (2000). Teacher quality and student achievement: A review of state policy evidence. Educational Policy Analysis Archives, 8(1),1-44.
• DEMIR, S. ve ÖZDEN, S. (2013). Sınıf öğretmenlerinin öğretimsel stratejilere yöntemlere ve tekniklere ilişkin görüşleri: Hayat bilgisi dersine yönelik tanılayıcı bir çalışma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 59-75.
• DEMİRCİOĞLU, H. İ. (2004). Öğretim stratejileri. İçinde Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. (Edt: Öztürk, C. ve Dilek, D.) Ankara:Pegema.
• DEMİRCİOĞLU, İ. H., GENÇ, İ., DEMİRCİOĞLU, E. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğretim strateji, yöntem ve teknikleriyle ilgili bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(USBES Özel Sayısı I), 18-34.
• DEMİREL, Ö. (2012). Eğitimde program geliştirme kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem
• DEMİRKAN, Ö. ve SARAÇOĞLU, G. (2016). Anadolu lisesi öğretmenlerinin derslerde kullandıkları öğretim yöntem ve tekniklerine ilişkin görüşleri. The Journal Of International Lingual, Social And Educational Sciences, 2(1), 1-11.
• EKİZ, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş. Ankara: Anı.
• EMİR, S. (2010). Temel öğretme ve öğrenme stratejileri. İçinde Eğitimde ilke ve yöntemler. (Edt: Bilen, M.) Ankara: Betik Kitap
• ERCİYEŞ, G. (2009). Öğretim yöntem ve teknikleri. İçinde Öğretim ilke ve yöntemleri. (Edt: Tan, Ş.). Ankara: Pegem Akademi.
• FIRAT-DURDUKOCA, Ş., YARDIMCIEL, E., BEŞEREN, H. ve ÖZBEK, S. (2017) Öğretmen adaylarının öğretim tekniklerini seçme yeterliklerine ilişkin algı ölçeği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 397-411.
• GÖÇER, A. (2011). İlköğretim ikinci kademe Türkçe öğretmen kılavuz kitaplarının işlevselliğinin belirlenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(16), 154-164.
• GÖÇER, A. ve AKTÜRK, Y. (2015). İlk ve ortaokul öğretmenlerinin öğretmen kılavuz kitabına yönelik algıları: metafor analizi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 186-199.
• GÖKALP, M. (2016). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Pegem.
• HOLUBOVÁ, R. (2010). Improving the quality of teaching by modern teaching methods. Problems Of Education In The 21st Century, 25, 58-66.
• JOHNSON, R. B., ve ONWUEGBUZIE, A. J. (2004). Mixed methods research: A research paradigm whose time has come. Educational Researcher, 33(7), 14-26.
• KAN, Ç. (2006). Etkili sosyal bilgiler öğretimi arayışı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 537-544.
• KUBAT, U. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öğrenme öğretme sürecinde kullandıkları öğretim yöntem-teknikleri ve kullanım amacının belirlenmesi. Qualitative Studies (NWSAQS), 11(4), 39-47.
• KULANTAŞ, N. (2007). 4. Ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Kullanılan Öğrenci Ders Ve Çalışma Kitapları İle Öğretmen Kılavuz Kitaplarının, Öğretmen, Öğrenci Ve Veli Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilgileri Öğretmenliği Anabilim Dalı, Ankara.
• KÜÇÜKAHMET, L. (2009). Program geliştirme ve öğretim. Ankara:Nobel.
• MEB (2004). Milli eğitim bakanlığına bağlı ilköğretim okullarında okutulacak ders kitaplarının yarışma yoluyla hazırlanmasına ilişkin şartname. Http://Ttkb.Meb.Gov.Tr/ 23.03.07.
• MEB (2009). Sosyal bilgiler 4-5. sınıf programı. Http://Ttkb.Meb.Gov.Tr/Www/Ogretim-Programlari/İcerik/72
• MEMİŞOĞLU, H. ve ÖNER, G. (2013). Sosyal bilgiler dersinde öğrenci ve öğretmen görüşlerine göre coğrafya konularının öğretimi. Eğitim Ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 335-354.
• MILES, M. B. VE HUBERMAN, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. California: SAGE Publications.
• MUSTAN, T. (2002). Dünyada ve Türkiye'de öğretmen yetiştirmede yeni yaklaşımlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 29, 115-127.
• SENEMOĞLU, N. (2002). Gelişim öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya. Ankara: Gazi.
• ŞİMŞEK, H. HIRÇA, N. ve COŞKUN, M. (2012). İlköğretim fen ve teknoloji öğretmenlerinin öğretim yöntem ve tekniklerini tercih ve uygulama düzeyleri: Şanlıurfa ili örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 249-268.
• TAŞPINAR M. ve ATICI, B. (2002). Öğretim model, strateji, yöntem ve becerileri/teknikleri: Kavramsal boyut. Eğitim Araştırmaları, 2(8), 207–215.
• TEKELİ-YILDIZHAN, N. (2010). İlköğretim 4. Ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretmen Kılavuz Kitabının Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• TURAN İ. ve KARABACAK N. (2008). Sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitaplarının öğretimdeki yansımaları. Milli Eğitim Dergisi, 177.
• UZUNBOYLU, H. ve HÜRSEN, Ç. (2011). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Pegem.
• YAMAN, T. ve DEMİR, B. Ş. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitaplarının kullanımına yönelik bir değerlendirme. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi (ALEG), 1(1), S. 23-32.
• YAPICI, M. ve DEMİRDELEN, C. (2007). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. İlköğretim Online, 6(2), 204-212.
• YAZAR, T. (2016). Eğitim ve öğretim ile ilgili temel kavramlar. İçinde Öğretim ilke ve yöntemleri. (Edt: Yanpar Yelken, T. ve Akay, C.) Ankara: Anı.
• YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• YILMAZ, H. ve SÜNBÜL, A. M. (2007). Öğretimde planlama ve değerlendirme. Konya: Çizgi.
• YILMAZ, K. ve TEPEBAŞ, F. (2011). İlköğretim düzeyinde sosyal bilgiler eğitiminde karşılaşılan sorunlar: Mesleğine yeni başlayan sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1),157-177.