Türkiye'de Mesleki Eğitim ve İstihdam-Hayaller Beyaz Olsa da Gerçekler Mavi Yaka

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 1, 177 - 194, 05.04.2020

Ayşe Somuncu

Öz

Türkiye’de
mesleki ve teknik eğitim örgün olarak mesleki ve teknik liselerde yaygın olarak
mesleki ve teknik eğitim merkezlerinde yapılmaktadır. Kalkınma planları ve
şuralar Türkiye’de eğitimin mesleki ve teknik eğitim ağırlıklı
yapılandırılmasını hedeflese de uygulanan politikaların etkisiyle Cumhuriyet
tarihi boyunca mesleki ve teknik eğitimde öğrenci sayıları dönemlere göre
farklılık göstermiştir. Mesleki teknik eğitimde öğrenci sayılarını bu eğitime
sağlanan bazı imtiyazların ve olumsuzlukların etkilediği görülmektedir. Bunlar;
piyasadaki iş olanakları,  yükseköğretime devam hakları, toplumda sosyal
statü kazanma unsurlarıdır.

Aileler
çocuklarının üniversiteye giriş sınavlarını kazanabilmeleri için, kurslar, özel
dersler vb. parasal kaynak ayırmaktadır. Gençlerde yükseköğrenim yapabilmek
için, merkezi sınavlara hazırlanarak zaman harcamaktadır. Üniversiteyi
bitirdikten sonrası ise, karşılaştıkları sorun işsizlik olmaktadır.  Sanayinin ise, ara eleman gereksinimi bulunmaktadır.
Üniversite mezunu gençler çalışma zorunlulukları nedeniyle ara elaman
özelliğindeki işlerde çalışmak zorunda kalmaktadır.  Beyaz yakalı işleri hayal edip üniversite okurken,
mavi yakalı işlerde işçi haline gelmektedirler. Bu durumda hayalleri beyaz olsa
da gerçekler mavi yakalı işler olmaktadır.

Cumhuriyet tarihi içinde mesleki ve teknik eğitimin en
fazla geliştiği dönem 1940-1950 yıllarıdır. 
O dönem de, Sümerbank
işletmelerine ilave olarak, Etibank, Maden Teknik Arama gibi kuruluşların kurulduğu,
şeker, dokuma, cam, demir-çelik gibi fabrikaların açıldığı görülmektedir.  1940-1950 yılların mesleki eğitim ve istihdam
anlayışı ile günümüz arasındaki farklılıklar çalışmada irdelenmiştir.

 

Anahtar Kelimeler

Vocational training, unemployment

Kaynakça

• 2842 sayılı 1739 Sayılı Milli Eğitimin Temel Kanunun Bazı Maddelerinde Değiştirilmesi Hakkında Kanun, (1983), T.C. Resmi Gazete, 18081, 16.6.1983.
• 4702 Sayılı Yükseköğretim Kanunu, Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu, İlköğretim ve Eğitim Kanunu, Millî Eğitim Temel Kanunu, Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu, Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun ile 24.3.1988 Tarihli ve 3418 Sayılı Kanunda Değişiklik Yapılması ve Bazı Kâğıt ve İşlemlerden Eğitime Katkı Payı Alınması Hakkında Kanun ile Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, (2001), T.C. Resmi Gazete, 24458, 10.07.2001.
• 6287 Sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, (2012) T.C. Resmi Gazete,28261, 11.4.2012.
• 6764 Sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri hakkında kanun hükmünde kararname ile Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına dair Kanun, (2016) T.C. Resmi Gazete, 29913, 09.12.2016.
• Aksoy, H.H. (2012), “Piyasa memnuniyetinin yeni aracı: kesintili, dini, mesleki ve okul dışında eğitim” Eğitim Bilim ve Toplum Dergisi/Cilt:10 (Sayı:40) Güz:2012 Sayfa: 9-24.
• Aksoy, H:H. (2013). “Türkiye’de Mesleki ve Teknik Ortaöğretimin Eleştirel Bir Analizi” Mülkiye Dergisi, 37 (2),53-73.Aksoy, H.H. (2017). “Meslek Liseleri Öğrencilerinin İşletmelerde Beceri Eğitimi: Okul Destekli Çocuk İşçiliği” Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi Cilt 16, Sayı 62-63 (2017) http://www.ttb.org.tr/dergi/index.php/msg /article/view/576 adresinden 5 mart 2018 tarihinde alınmıştır.
• Alkan, C., Doğan, H. ve Sezgin, S.İ. (1996). Mesleki ve teknik eğitimin esasları. (3. Basım). Ankara : Gazi Büro Kitapevi.
• ÇEV-ERG,(2015) Meslek Liselerinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ümraniye ve Şişli Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri Örneği, Çelikel Eğitim Vakfı
• Demir, E. ve Şen H. Ş. (2009). Cumhuriyet Dönemi Mesleki ve Teknik Eğitim Reformları.Ege Eğitim Dergisi, 10 (2), 39-59.
• Doğan, H. (2012). İz bırakan eğitimciler. Ankara: Eğitim Araştırmaları Derneği
• DokumanOSYM, (2019) https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2018/YKS/KONTKILAVUZ 6082018.pdf adresinden 5.3.2019 tarihinde alınmıştır.
• Durmuşçelebi,D. ve Deliktaş, M. (2016) “Meslek Liselerinde Yaşanan Sorunlar ve Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleriyle İlişkisi- Kayseri İli Örneği” https://www.researchgatenet/publication/309613058_Meslek_liselerinde_yasanan_sorunlar_ve_ogretmenlerin _tukenmislik_duzeyleri_ile_iliskisi_-_Kayseri_ili_ornegi adresinden 25 Ocak 2018 tarihinde alınmıştır.
• Dülger, İ. (1989). Mesleki ve Yayın Eğitim ve Türkiye, Ankara:MEB
• Dünyacom (2019) https://www.dunya.com/kose-yazisi/asgari-ucret-ver-bir-kismini-geri-al/398115 adresinden 5.2.2019 tarihinde alınmıştır.
• ERG (2017). Eğitim İzleme Raporu 2016. İstanbul ERG
• Eren E. ( 2014). Kız Meslek Lisesi Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rol ve Kimliklerinin İnşasına Yol açan Süreçlerin Analizi. (Ankara İli Mamak ilçesinde Bir Anadolu meslek ve Kız Meslek Lisesi Örneği). A.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eğitim Yönetimi ve Politikası Anabilim Dalı Eğitim Ekonomisi ve Planlaması Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Eğitim-sen (2017) http://egitimsen.org.tr/wp-content/uploads/2017/09/E%C4%9Fitimin-Durumu-Raporu-13-Eyl%C3%BCl-2017.pdf adresinden 13 ekim 2017 tarihinde alınmıştır.
• Hürriyet (a) 2019 http://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/yozgat/sorgun/yozgat-seker-fabrikasi-onunde-iscilerden-kadro-41040062 adresinden 5.2.2019 tarihinde alınmıştır
• Hürriyet (b ) 2019 http://www.hurriyet.com.tr/egitim/hayaller-beyaz-gercekler-mavi-yaka-41060117 adresinden 5.2.2019 tarihinde alınmıştır.
• Gömleksiz, M.N., Erten, P. (2010). “Mesleki Ve Teknik Ortaöğretimde Modüler Öğretim Programının Uygulanmasında Karşılaşılan Güçlükler: Nitel Bir Çalışma” Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. Haziran 2010. Cilt:VI1, Sayı:I, 174-198 http://efdergi.yyu.edu.tr
• Kalkınma Bakanlığı. (2014) Onuncu Kalkınma Planı (2014 -2018). http://www.ahika.gov.tr/assets/ilgilidosyalar/Onuncu-Kalkinma-Plani.pdf , adresinden 1 Ocak 2016 tarihinde alınmıştır
• Karakul, Kayahan, A. (2012). Türkiye’de Üniversite Mezunlarının İşsizliğinin Eleştirel Bir Çözümlemesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kazu, İ. Y. ve Demirli, C. (2003). Teknik Öğretmenlerin Mesleki ve Teknik ÖğretimProgramları Hakkındaki Görüşleri (Elazığ İli Örneği). Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 3; 2003.
• Kurul, N. (2012). Eğitim Finansmanı. Ankara: Siyasal Kitabevi
• MEB (2014). Örgün Eğitim İstatistikleri http://sgb.meb.gov.tr/www/mill-egitim-istatistikleri-orgun-egitim-2014-2015/icerik/153 adresinden 5.1.2017 tarihinde alınmıştır.
• MEB (2014a) 1.5.2014 tarihli 20148 sayılı Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü Genelgesi
• MEB (2018) Örgün Eğitim İstatistikleri https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018 _09/06123056_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2017_2018.pdf adresinden 5.2.2019 tarihinde alınmıştır.
• MEB (2019) https://www.meb.gov.tr/bakan-selcuk-tbmm-plan-ve-butce-komisyonunda-sunum- yapti/haber/17391/tr adresinden 11.2.2019 tarihinde alınmıştır.
• MEB SGB, (2013). http://sgb.meb.gov.tr/www/milli-egitim-istatistikleri-orgun-egitim-2013-2014/icerik/95. adresinden 30 Ağustos 2014 tarihinde alınmıştır.
• MEB, (2008) Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2007-2008. Ankara: MEB,19/2/2008 tarih ve 888 sayılı olurla Yayımlar Dairesi Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı Orta Öğretim Kurumları Yönetmeliği, (2013) T.C. Resmi Gazete, 28758, 07.09.2013. MTE Strateji Belgesi (2017) Türkiye Mesleki ve Teknik Eğitim Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2014-2018) 2017 Yılı Çalışma Planı İzleme ve Değerlendirme (Ocak-Haziran) Raporu http://turkmetes.meb.gov.tr/dosya/Turkmetes_2017_Calisma_Plani_Raporu_Ocak_Haziran_D%C3%B6nemi.pdf adresinden 14 Kasım 2017 tarihinde alınmıştır.
• Odabaşı, B. (2013). “Türk Eğitim Sisteminde Yeni Kanun (4+4+4) Değişikliği Üzerine Düşünceler” Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 2014, 103-124
• OSYM, (2019) http://www.osym.gov.tr/TR,2545/ortaogretim-basari-puan.html adresinden 3.3.2019 tarihinde alınmıştır. Özdemir, Y. (2016). “Kültür” Derslerine Direniş: Bir Endüstri Meslek Lisesinde Kafa/Kol Emeği Ayrımına Dayalı İşbölümünün Yeniden Üretimi” Eğitim Bilim Toplum Dergisi / Cilt:14 Sayı:53 Kış: 2016 Sayfa: 68-11
• PISA.MEB (2019). http://pisa.meb.gov.tr/wp-content/uploads/2013/12/pisa2012-ulusal-on-raporu.pdf adresinden 12.3.2019 tarihinde alınmıştır.
• SETA (2017). https://www.setav.org/turkiyenin-insan-kaynaginin-belirlenmesi/ adresinden 10 Aralık 2017 tarihinde alınmıştır.
• Sezgin, İ. (2012). İz bırakan eğitimciler. Ankara: Eğitim Araştırmaları Derneği
• Taymaz, H. (1984). “Mesleki ve Teknik Eğitimin Finansmanı ” Eğitim ve Bilim, TED Cilt:9 Sayı:52
• Tosun,T.(2010). Tanzimattan Günümüze Mesleki Eğitim Politikaları Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• TUİK, (2018) Haber Bülteni http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=27688 adresinden 16 Mayıs 2018 tarihinde alınmıştır.
• Uçar, C. ve Özerbaş, M.A. (2013). "Mesleki ve Teknik Eğitimin Dünyadaki ve Türkiye'deki Konumu", Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, Cilt.2, Sayı.2, (242-253).