BELİREN YETİŞKİNLİK DÖNEMİNDEKİ BİREYLER İÇİN TEMEL PSİKOLOJİK İHTİYAÇLAR ÖLÇEĞİ’NİN GELİŞTİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 2, 443 - 454, 31.08.2021

Hasan Eşici

Öz

Bu araştırmanın amacı, beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerin temel psikolojik ihtiyaçlarının doyumunu belirlemek için Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği’nin geliştirilmesidir. Bu amaçla ilk olarak ilgili literatür taranarak 59 maddelik madde havuzu oluşturulmuştur. Uzman görüşlerinin ardından 33 öğrenci üzerinde pilot uygulamalar gerçekleştirilerek revizyonlar yapılmıştır. Beşli Likert tipindeki 59 maddelik form uygulamaya hazır hale getirilmiştir. Araştırma grubunda 258’i kadın, 161’i erkek toplam 419 kişi yer almaktadır. Test tekrar test çalışması için ise 47 kişiye iki hafta arayla uygulama yapılmıştır. AFA sonucunda ölçeğin toplam varyansın %48.21’ini açıkladığı, 25 maddeden oluşan dört alt boyutlu bir yapıya sahip olduğu ve görülmüştür. DFA sonucunda elde edilen uyum indekslerinin ve istatistiksel sonuçların temel ölçütleri karşıladığı, ölçme aracının yapısının hem kuramsal hem de istatistiksel açıdan uygun olduğu doğrulanmıştır. Yapılan güvenirlik çalışmaları sonucunda elde edilen bulgular incelenmiş ölçeğin güvenilir olduğu sonucu elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlar ilgili literatür bağlamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Seçim Teorisi, Temel Psikolojik İhtiyaçlar, Beliren Yetişkinlik, Ölçek Geliştirme

Kaynakça

• Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55, 469–480.
• Arnett, J. J. (2004). Emerging adulthood: The winding road from the late teens through the twenties. New York: Oxford Universty Press.
• Atak, H. (2011). Yetişkinliğe aşamalı geçiş: Beliren yetişkinlik tek bir ana yol mu? İlköğretim Online, 10, 51-67.
• Atak, H. ve Çok, F. (2010). Beliren yetişkinlik (emerging adulthood): İnsan yaşamında yeni bir dönem. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17 (1), 39-50.
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory Factor Analysis for Applied Research. New York: Guilford Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı - İstatistik, Araştırma Deseni, Spss Uygulamaları ve Yorum (15. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Can, S., ve Zeren, Ş. G., (2019). The Role of Internet Addiction and Basic Psychological Needs in Explaining the Academic Procrastination Behavior of Adolescents. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48 (2), 1012-1040.
• Cihangir Çankaya, Z. (2009). Özerklik Desteği, Temel Psikolojik İhtiyaçların Doyumu ve Öznel İyi Olma: Öz-Belirleme Kuramı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (31), 23-31.
• Corey, G., (2005). Psikolojik Danışma, Psikoterapi Kuram ve Uygulamaları. Ankara: Mentis Yayıncılık.
• Cronbach, L.J. (1990). Essentials of psychological testing. (5th ed.). New York: Harper & Row.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. Ankara: Pegem Akademi.
• Deci, E. L. ve Ryan, R. M., (2000). The “What” And “Why” of Goal Pursuits: Human Needs and The Self Determination of Behaviour. Psychological Inquiry, 11 (4), 227-269.
• Erwin, J.C. (2003). Giving Students What They Need. Educational Leadership. 61 (1), 19-24.
• Eryılmaz, A., Ercan, L. (2010). Beliren yetişkinlikte romantik yakınlığı başlatma: yakınlığa karşı yalıtılmışlık mı? Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 34, 119-128.
• Eryılmaz, A., Ercan, L. (2011). Beliren yetişkinlikte romantik yakınlığı başlatma ve algılanan kontrol. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (2), 21-42.
• Eryılmaz, A., ve Atak, H. (2011). Investigation of starting romantic intimacy in emerging adulthood in terms of self-esteem, gender and gender roles. Educational Sciences: Theory & Practice. 11(2), 595-600.
• Fincham F. D, Cui M. (2011). Emerging Adulhood and Romantic Relationships: An Introduction, Cambridge Universty Press.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. ve Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education(8th Ed.). New York: McGraw-Hill.
• Frey, L.M. and Wilhite, K. (2005).Our Five Basic Needs: Application for Understanding the Function of Behavior. Intervention in School and Clinic. 40 (3), 156-160.
• Geçtan, E., (2000). Psikanaliz ve Sonrası (9. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Glasser, W. (1965). Reality Therapy: A New Approches to Psychiatry. New York: Harper And Row.
• Glasser, W. (1997). Choice Theory and Student Success. Education Digest. 63 (3),16-21.
• Glasser, W. ve Glasser, C. (2000). Getting Together and Staying Together: Solving the Mystery of Marriage, Quill, New York.
• Glasser, W., (1989). Control Theory in the Practice of Reality Therapy: Case Studies. New York, NY: Harper & Row Publishers.
• Glasser. W. (2003). Seçim Teorisi (Çev: Müge İzmirli). İstanbul: Hayat Yayınları.
• Harvey, V. S., ve Retter, K. (1995). The Development of the Basic Needs Survey, Journal of Reality Therapy, 15, 76-80.
• Henwood, B. F., Derejko, K. S., Couture, J. ve Padgett, D. K., (2015). Maslow and Mental Health Recovery: A Comparative Study of Homeless Programs for Adults with Serious Mental Illness. Administration and Policy in Mental Health and Mental Health Services Research. 42, 220-228. DOI 10.1007/s10488-014-0542-8.
• Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M.R. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Journal of Business Research Methods, 6, 53–60.
• Hu, L. & Bentler, P. (2000). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6 (1), 1-55.
• İlhan, T. ve Özdemir, Y. (2012). Beliren yetişkinlerde yaş, cinsiyet ve bağlanma stillerinin kimlik statüleri üzerindeki yordayıcı rolü. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 227-241.
• Krapp, A., (2005). Basic needs and the development of interest and intrinsic motivational orientations. Learning and Instruction, 15, 381-395
• Maslow, A. H., (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370-396.
• Parmaksız, H. R., (2008). Beliren yetişkinlikte kültürel etkinliklere katılım. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Peterson, A.V. (2000). Choice Theory and Reality Therapy. TCA Journal. 28 (1), 41-50.
• Ryan, R, M. ve Deci, E. L., (2000). Intrinsic and Extrinsic Motivations: Classic Definitions and New Directions. Contemporary Educational Psychology 25, 54–67. doi:10.1006/ceps.1999.1020
• Ryan, R. M., (1995). Psychological Needs and the Facilitation of Integrative Processes. Journal of Personality, 63(3):397-427. doi: 10.1111/j.1467-6494.1995.tb00501.x.
• Ryan, R. M., Patrick, H., Deci, E. L., & Williams, G. C. (2008). Facilitating health behaviour change and its maintenance: Interventions based on self-determination theory. European Health Psychologist, 10, 2–5.
• Sapmaz, F., Doğan, T., Sapmaz, S., Temizel, S., & Tel, F. D. (2012). Examining predictive role of psychological need satisfaction on happiness in terms of self-determination theory. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 55, 861-868.
• Schultz, D. P. ve Schultz, S. E. (2007). Modern Psikoloji Tarihi (Çev: Yasemin Aslay). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2010). A beginners guide to structural equation modeling. New York: Routledge.
• Schutte, N. S. ve Malouff, J. M., (2018). Basic Psychological Need Satisfaction, Affect and Mental Health. Current Psychology, 40:1228–1233. doi.org/10.1007/s12144-018-0055-9
• Sümer, N. (2000). Yapısal Eşitlik Modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları,3(6):74-79.
• Sweeney, T. J., (2009). Adlerian Counseling and Psychotherapy A Practitioner’s Approach (Fifth Edition). New York: Routledge.
• Türkdoğan, T. ve Duru, E., (2012). The Role of Basic Needs Fulfillment in Prediction of Subjective Well-Being among University Students. Educational Sciences: Theory & Practice, 12(4), 2440-2446.
• Türkdoğan, T., (2010). Üniversite Öğrencilerinde Temel İhtiyaçların Karşılanma Düzeyinin Öznel İyi Oluş Düzeyini Yordamadaki Rolü. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Denizli.
• Uzman, E., (2014). Basic psychological needs and psychological health in teacher candidates. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 116, 3629 – 3635
• Weinberg, S. L. & Abramowitz, S. K., (2002). Data Analysis for the Behavioral Sciences Using SPSS. New York: Cambridge University Press.
• Wubbolding, R.E., (1988). Using Reality Therapy. Toronto: Fitzhenry&Whiteside Ltd.