ÖZEL EĞİTİM MESLEK OKULLARI ÖĞRETİM PROGRAMLARININ UYGULANMASI SIRASINDA KARŞILAŞILAN GÜÇLÜKLERİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 77 - 98, 30.12.2021

Hakan Sarı , Abdurrahman Gürbüz

Öz

Bu çalışmanın amacı, Özel Eğitim Meslek Okullarında öğrenim gören hafif düzey zihinsel engelli/otizmli öğrencilere uygulanan öğretim programlarının uygulanması sürecinde karşılaşılan güçlüklerin öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda incelenmesidir. Araştırmanın yöntemi nitel araştırma yöntemlerinden biri olan ‘Yarı Yapılandırılmış Görüşme Yöntemi’dir. Bu nedenle araştırmaya ait verilerin toplanması için Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formları geliştirilmiştir. Çalışmaya ait veriler Konya ve Bartın il merkezinde yer alan Özel Eğitim Meslek Okulları’nda görev yapmakta olan 25 öğretmenden, yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılarak toplanmıştır. Bu görüşmeler 2019-2020 eğitim-öğretim yılının güz döneminde gerçekleştirilmiş ve katılımcılara uygulanan öğretim programlarına yönelik 5 açık uçlu soru yöneltilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemine göre analiz edilmiştir. Veri analiz sonuçlarına göre öğretmenler; uygulanan programı genellikle yetersiz bulmakta, bu yetersizliğin en önemli nedeninin ise programlardaki kazanımların öğrencileri günlük hayata hazırlayamaması olarak belirtmektedirler. Programdaki kazanımların öğrencilere uygunluğu konusunda ise öğretmenler; görünüşte kazanımların öğrencilere uygun olduğunu ancak bu kazanımların öğrencilerin birçoğuna kazandırılamadığını ifade etmektedirler. Kazanımlarda yapılması gereken değişiklikler konusuna ise çoğu öğretmen; öğrenciyi hayata hazırlayacak şekilde düzenlenmeler yapılması gerektiğini ve bununla birlikte Sosyal Hayat dersi için kazanımların geliştirilmesi gerektiğini düşünmektedirler. Programın uygulanması sırasında yaşanan güçlükler sorusuna ise, öğretmenlerin birçoğu; öğrencilerin seviyelerinin oldukça farklı olması, öğrenci hazır bulunuşluklarının yetersiz olması, fiziki ortam ve materyal eksikliği gibi nedenlerin uygulamayı olumsuz yönde etkilediğini belirtmişlerdir. Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı’nın (BEP) uygulanması ile ilgili olarak ise, tüm sınıfa farklı BEP uygulanmasının başarıyı düşürdüğünü söyleyen öğretmenlerle birlikte, BEP’i faydalı bulan öğretmenlerin de bulunduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Özel Eğitim, Özel Eğitim Meslek Okulu, Öğretim Programı, Hafif Düzey Zihinsel Engelli Öğrenci, Otizmli Öğrenci

Kaynakça

• Akkuş, N. (2007). Orta düzeyde öğrenme yetersizliği (eğitilebilir) olan çocuklara günümüzde uygulanan ilköğretim eğitim programına ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
• Alptekin, P. (2005). İlköğretim okulu orta düzeyde öğrenme yetersizliği (eğitilebilir) olan çocuklar için hayat bilgisi dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Avcıoğlu, H. (2011). Zihin Engelliler Sınıf Öğretmenlerinin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) Hazırlamaya İlişkin Görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 12(1) 39-53.
• Ayhan, B. (2005). Eğitim programları ve öğretim anabilim dalı mezunu olup zihin engelliler öğretmenliği yapan öğretmenlerin sınıf içi etkinlikler sırasında karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Baykoç Dönmez, N. (2018). Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitim. N. Baykoç Dönmez (Editör). Öğretmenlik Programları İçin Özel Eğitim ve Kaynaştırma. (İkinci Baskı). Ankara: İzge Yayıncılık.
• Can, B. (2015). Bireyselleştirilmiş eğitim programı ile ilgili özel eğitim öğretmenlerinin yaşadıkları sorunlar ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri (KKTC örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yakındoğu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Lefkoşa.
• Celep, M. (2019). Özel eğitim meslek okulu öğretmenlerinin özel eğitimde mesleki eğitime ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bolu.
• Çevrim, H. (2009). Engellilerde beden eğitimi ve spor dersinin programdaki yeri ve işlenişinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Elazığ.
• Çimen Öztürk, C. (2009). Eğitim uygulama okuluna devam eden zihinsel engelli öğrencilerin öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı hakkında görüşlerinin belirlenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bolu.
• Demirel, Ö. (2015). Eğitimde program geliştirme-kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Deveci, M. (2019). Özel eğitim meslek okulu akademik programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bolu.
• Duman, S. (2003). Özel eğitim sınıflarında uygulanan beden eğitimi dersi öğretim programının öğretmen görüşleriyle değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Konya.
• Duzcu, M. G. (2015). Özel eğitim mesleki eğitim merkezi Türkçe dersi öğretim programının değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Erden, Z. (2020). Özel eğitim meslek lisesi (İşitme engelliler) giyim üretim teknolojisi programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Fırat, T. (2010). Eğitilebilir zihin engelli öğrencilere yönelik hazırlanan ilköğretim sosyal bilgiler dersi programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Malatya.
• Günaydın, B. (2016). Zihinsel engelliler beden eğitimi öğretim programlarının içerik, uygulama, sorunlar açısından veli ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bolu.
• Gürgür, H. (2001). İşitme engelliler ilköğretim okulunda (1.kademede) uygulanan eğitim programına ilişkin öğretmen görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Karabulut, H. (2012). Eğitim uygulama okulu eğitim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bolu.
• Karasar, N. (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaya, E. (2014). Okul öncesi eğitim programının işitme engelliler ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Kayseri.
• Kuru Habiboğlu, N. (2018). İlkokullarda çalışan sınıf öğretmenlerinin ve rehber öğretmenlerin bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme birimine ilişkin görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bolu.
• Özan, S. (2019). Sınıf öğretmenleri ve rehberlik ve psikolojik danışmanlık öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı sürecine ilişkin deneyimleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Sarı, H. (2020). Zihinsel Yetersizliğe ve (Osb)'ye Sahip Öğrencilerin Eğitimi Ve Uygulamaları. Yayımlanmamış Ders Notu. Özel Eğitim Bölümü, Necmettin Erbakan Üniversitesi. Konya.
• Tekgül, E. (2015). Özel eğitim sınıfı bulunan ortaokullardaki müzik öğretmenlerinin müzik öğretim programı ve uygulanışına ilişkin görüşleri (Ankara ili örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Uzuner, Y. “Niteliksel Araştırma Yaklaşımı,” (Editör: Ali Atıf Bir) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, 1999.
• Yaman, A. (2017). Kaynaştırma modeli ile eğitilen öğrenciler için bireyselleştirilmiş eğitim programlarının geliştirilmesi ve uygulamasına yönelik sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin belirlenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Konya.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. F. (2013). Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının (BEP) uygulanmasında ilköğretim kurumlarında görev yapan yöneticilerin karşılaştıkları engellerin incelenmesi (Gaziantep ili merkez ilçeleri örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gaziantep.
• Bakanlığı, M. E. (2018). Talim ve Terbiye Kurulu Kararları. Karar Numarası, 116. Erişim adresi: https://ttkb.meb.gov.tr/www/gecmisten-gunumuze-kurul-kararlari/icerik/152 Erişim tarihi: 28.06.2020.
• Bakanlığı, M. E. (2019). Milli Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim 2018-2019. Erişim adresi: http://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=361 Erişim tarihi: 19.04.2021.
• Yönetmeliği, Ö. E. K. (2012). Resmi Gazete, 28296, 18 Mayıs 2012. Erişim adresi: https://ookgm.meb.gov.tr/www/yonetmelik/icerik/72. Erişim Tarihi: 29.06.2020.
• Yönetmeliği, Ö. E. H. (2018). Resmi Gazete (Sayı: 30471). Erişim adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm. Erişim Tarihi, 29.06.2020.