HASAN SABRİ AYVAZOF’UN “USÛL-İ TEDRÎS VE TA’LÎM-TERBİYE” ADLI ESERİ VE PEDAGOJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Year 2018, Issue: 44, 79 - 106, 09.12.2018

Celâl Görgeç

https://doi.org/10.17133/tubar.382380

Cited By: 1

Abstract

Bu çalışmada önemli bir Kırım Tatar aydını olan
Hasan Sabri Ayvazof’un yaşamı hakkında kısaca bilgi verilmiş, ardından Türk
eğitim tarihi açısından önemli kabul edilebilecek, “Usûl-i Tedrîs ve Ta’lîm-Terbiye” adlı eserinin tanıtımı ve yeri
geldikçe pedagojik açıdan değerlendirilmesi yapılmıştır.  Aslı Arap harfli olan metin tarafımızdan
okunarak günümüz alfabesine aktarılmış ve makalenin sonuna eklenmiştir.  Ayvazof’un eğitim bilimine ilişkin
görüşlerinin iletilmesinde, eserdeki sıra takip edilerek 1906 yılında Bakü’de
basılan bu küçük eser bilim insanlarının dikkatine sunulmuştur. Adından da
anlaşılacağı üzere öğretim yöntemleri ve genel olarak eğitim bilimlerine
ilişkin metodik bir eser olan Usûl-i Tedrîs ve Ta’lîm-Terbiye’nin girişini
pedagoji tarihçesiyle yapan Ayvazof eğitimdeki gerilemenin sebeplerini
sorgular. Ayvazof, Kırım Tatar aydınlanmasının öncülerinden olup ele alınan
eserde Ayvazof’un çağdaş eğitimin gerekliliğine inanmış önemli bir aydın olduğu
görülmektedir. Ayvazof, Kırım’da yeni yöntemle eğitimin ilk
uygulayıcılarındandır. Osmanlı’da alfabe öğretiminde yeniliği temele alan
Usûl-i Cedîd hareketi, Rusya Türklerinde eğitimin yanı sıra din, kültür ve
toplumsal yaşamı içine alan bir yenileşme hareketi olmuştur. Ayvazof’un
önerilerinden büyük bir kısmı dönemine göre çok ileride olup günümüzde dahi
geçerliğini korumaktadır.

Keywords

Hasan Sabri Ayvazof, Usûl-i Cedîd, Usûl-i Savtiyye, Türk Eğitim Tarihi, Öğretim İlkeleri, Öğretim Yöntemleri, Eğitim Yönetimi

References

• Akyürek, S. (1998). Tanzimat Dönemi İlköğretim Okullarında Usul-i Cedid Hareketi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Akyüz, Y. (2007). Türk Eğitim Tarihi (Gözden Geçirilmiş 11. Baskı b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Ayvazof, H. S. (1906). Usûl-i Tedrîs ve Ta’lîm-Terbiye. Bakû: Bahâriye Matbaası.
• Erden, M. (2011). Eğitim Bilimlerine Giriş (6. b.). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Güler, N. (2013). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (5. b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Kırımal, E. (1970). İsmail Bey Gaspıralı. Dergi (62), 63.
• Kırımlı, H. (1996). Gaspıralı, İsmâil Bey. TDV İslâm Ansiklopedisi (Cilt 13, s. 392) Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özkaya, Y. (2014). Tercüman Gazetesinin Azerbaycan Türk Edebiyat Tarihine Katkıları. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 11(4), 135-169.
• Şafakcı, İ. Y. (2015). Kırım Tatar Aydınlarından Hasan Sabri Ayvazov (1878-1938) Hayatı, Fikirleri ve Eserleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Şahan, H. H. (2014). Eğitimde Program Geliştirme Öğretim İlke ve Yöntemleri (2.b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Şahverdiyev, A. (2006). Azərbaycan Mətbuatı Tarixi. Bakı: Təhsil Nəşriyyatı.
• Temizyürek, F. (1999). Selim Sâbit Efendi ve Usûl-i Cedîd Hareketi İçerisindeki Yeri. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Türkyılmaz, S. (2013). İsmail Gaspıralı'nın Eğitim Anlayışı. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Yüksel, Z. (2003). Kırım Tatar Millî Hareketi ve Hasan Sabri Ayvazov. Selçuk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Dergisi (13-Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun'a Armağan), 421-434.