TÜRKİYE'NİN KİMLİK ARAYIŞINDA BİR İZDÜŞÜM: CEMİL MERİÇ BU ÜLKE Mİ?

Year 2024, , 213 - 228, 31.07.2024

Cansu Kaya

https://doi.org/10.59182/tudad.1459034

Abstract

Osmanlı’nın son dönemlerinden itibaren toplumsal kimliğin ne olduğu ve nasıl olması gerektiği konusu tartışılmaktadır. O dönemki kimlik arayışı, özneyi kurgulamaktan ziyade, imparatorluğun dağılmasını önlemek için düşünülen çözüm yollarını oluşturur. Batılılaşmanın etkisiyle Osmanlı’da farklı kimlik türlerinin denenmeye başlaması toplumsal aidiyeti sağlamak içindir. Cumhuriyet’in kurulmuş olması, Osmanlı’nın tamamen lağvedildiğini göstermez. Çünkü kimlik arayışı, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e miras kalmıştır. Her iki yönetim biçiminde dinin, etnisitenin ya da ideolojilerin etkisinde, kimlik arayışları devam etmiştir. Cemil Meriç hem Osmanlı hem de Cumhuriyet dönemindeki kimlik çalkantılarının tam ortasında bulunmuştur. Osmanlı’da olan, ancak o dönem Osmanlı sayılmayan; Balkan göçmeni, ancak Balkanlarda hiç yaşamamış olan; Fransızcaya hâkim olup Fransız olmayan kendine özgü bir mizaca sahiptir. Bu farklı aidiyet türlerinin bir arada oluşu, Meriç’te bir kimlik arayışı başlatmıştır. Sırasıyla Müslüman, milliyetçi, sosyalist ve Osmanlı olan Meriç, tıpkı Türkiye’nin kimlik arayışındaki referanslarını anımsatır. Bu çalışmanın amacı, Meriç ve Türkiye’nin kimlik arayışındaki benzerlikleri ve farklılıkları vurgulamaktır. Kimliğin ben ve öteki üzerinden kurgusunda, Meriç’in neden Meriç olduğu ya da neden öteki olmadığına cevap aranırken, Türkiye’deki kimlik duraklarının analizi de yapılmıştır.

Keywords

kimlik, Cemil Meriç, Osmanlı, Türkiye

References

• Açıkgöz, H. (1993). Cemil Meriç ile sohbetler. Seyran İktisadi İşletmesi.
• Baumann, Z. (2000). Postmodernlik ve hoşnutsuzlukları. Çev. İsmail Türkmen, Ayrıntı Yayınları.
• Berger, P.L.- Luckmann, T. (1991). The social construction of reality: a treatise in the sociology of knowledge. Penguin.
• Bora, T. (2018). Türk sağının üç hali milliyetçilik, muhafazakarlık, İslamcılık. İletişim Yayınları.
• Çalen, M. K. (2021). Tarih ve kimlik Türklük Müslümanlık Osmanlılık. Ötüken Yayınları.
• Deaux, K. (1993). Reconstruction social identity. Personality and Social Psychology Bulletin, February, 19(1), 4-12.
• Delgado, J.L. (2006). İslam ansiklopedisi. Cilt: 32. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Ferit Celal (1928). Milliyet meselesi. Türk Yurdu 2(22), 9-10.
• Göze, E. (2018). Bizim intelijansiyamız batı’nın yeniçerisidir. Cemil Meriç konuşuyor içinde. Haz: Mustafa Armağan, Ketebe Yayınları.
• Habermas, J. (2012). Öteki olmak öteki ile yaşamak. Çev. İ. Aka, Yapı Kredi Yayınları.
• Hegel, G. W. F (2015). Tinin görüngübilimi. Çev. Aziz Yardımlı, İdea Yayınları.
• İnalcık, H. (2015). 15. asır Türkiye iktisadi ve içtimai tarihi kaynakları. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 15(1-4), 51-75.
• Kadıoğlu, A. (1999). Cumhuriyet iradesi demokrasi muhakemesi. Metis Yayınları.
• Maalouf, A. (2020). Ölümcül kimlikler. Çev. Aysel Bora, Yapı Kredi Yayınları.
• Mead, S. E. (1971). History and identity. The Journal of Religion, January 51(1), 1-14.
• Menteşeoğlu, M. (2018). İlk işimiz kendimizi tanımak. Cemil Meriç konuşuyor içinde. Haz: Mustafa Armağan, Ketebe Yayınları.
• Meriç, C. (1973). Yeni bir ideoloji. Hisar Dergisi, C.13, Ekim, 118(193), 7-9.
• Meriç, C. (1976). İntelijansiyamız içtimai bir sınıfın temsilcisi değil. Milli Gençlik, Ekim, 4, 13-20.
• Meriç, C. (1977). Mea culpa. Hisar Dergisi, C. 17, Kasım, 167(242), 5.
• Meriç, C. (1981). Bir facianın hikayesi. Umran Yayınları.
• Meriç, C. (2007a). Bu ülke. İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (2007b). Kırk ambar-I. İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (2007c). Jurnal-II. İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (2007d). Mağaradakiler. İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (2007e). Jurnal-I. İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (2007f). Bir dünyanın eşiğinde. İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (2008). Sosyoloji notları ve konferanslar. İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (2011). Kırk ambar-II. İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (2018a). Umrandan uygarlığa. İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (2018b). Kültürden irfana. İletişim Yayınları.
• Özkırımlı, U. (2019). Milliyetçilik kuramları eleştirel bir bakış. Doğu Batı Yayınları.
• Somel, S. A. (2020). Osmanlı reform çağında osmanlıcılık düşüncesi, cumhuriyet’e devreden düşünce mirası tanzimat ve meşrutiyet’in birikimi. Modern Türkiye’de siyasi düşünce içinde. Cilt:1, İletişim Yayınları.
• Suri, H.- Clarke, D. (2009). Advancements in research systhesis methods: from a methodologically inclusive perspective. Review of Educational Research, 79(1).
• Şahiner, N. (2019). Cemil Meriç ile baş başa. Cağaloğlu Yayınevi.
• Taylor, C. (2018). Tanınma politikası. Çokkültürcülük; tanınma politikası içinde. Çev. Y. Salman, Yapı Kredi Yayınları.
• Türkdoğan, O. (1999). Kemalist sistem kültürel boyutları. Alfa Yayınları.
• Türkdoğan, O. (2005). Türk ulus-devlet kimliği. IQ Yayınları.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi (2023). https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/onceki-anayasalar/1924-anayasasi/ (erişim: 15.04.2024).
• Weber, M. (1993). Sosyoloji yazıları. Çev. Taha Parla, Hürriyet Vakfı Yayınları.
• Weber, M. (2012). Din sosyolojisi. Çev. Latif Boyacı. Yarın Yayınları.
• Yazıcı Çetin, G. (2020). Sosyal bir olgu olarak Hristiyanlık ve hinduizmde asketizm. Mecmua- Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Güz, 5(10), 369-394.
• Yıldız, A. (2019). ‘’Ne mutlu Türküm diyebilene’’ Türk ulusal kimliğinin etno-seküler sınırları (1919-1938). İletişim Yayınları.
• Ziya Gökalp (2017). Türk medeniyeti tarihi. Haz. A. Duymaz. Ötüken Yayınları.