An investigation of 12th grade students’ visual literacy skills through the use of historical evidence

Year 2025, Volume: 14 Issue: 2, 104 - 122, 26.10.2025

Hasan Aslan , Özgür Aktaş , Aysun Bilğiç Kurt

https://doi.org/10.17497/tuhed.1675118

Abstract

This study aimed to determine the ability of 12th-grade students to recognize coins from different countries based on the general cultural knowledge gained in history classes and to assess how they used the information and symbols on the coins for identification. The research was conducted using a qualitative holistic multiple case study design. The study group consisted of 34 twelfth-grade students from two high schools in Kars city center—an Anatolian high school with a high LGS score and a vocational high school with a low LGS score. Four coins from Ukraine, the Soviet Union, Poland, and the Russian Federation were used as data collection tools. Students were given color printouts of the coins and questionnaires, which they answered individually. Data was analyzed using the descriptive analysis method. The findings revealed that students often exhibited anachronistic thinking and misconceptions when evaluating the visuals. Many failed to connect concepts of change and continuity among Tsarist Russia, the Soviet Union, and the Russian Federation. Furthermore, students struggled to interpret historical symbols such as the double-headed eagle and the hammer-and-sickle emblem of communism. These difficulties were attributed to a lack of general cultural knowledge, particularly in world history. Another major finding was that students had problems using evidence to support their interpretations. While some students provided correct answers, they often failed to justify their responses with concrete details from the coins. Despite the emphasis placed on evidence-based reasoning in history education, the study showed that students lacked the ability to apply this principle effectively. Overall, the research highlights significant gaps in students’ historical interpretation skills, symbolic understanding, and evidence-based reasoning—suggesting a need for greater emphasis on developing these competencies within history curricula.

Keywords

History education , historical evidence , visual , visual literacy , secondary education

Ethical Statement

This study was approved by T.C. Kafkas University Social Sciences and Humanities Scientific Research and Publication Ethics Committee at its meeting numbered E.9573 and dated 01.03.2024.

Tarihsel kanıt kullanımı yoluyla 12. sınıf öğrencilerinin görsel okuryazarlık becerileri üzerine bir inceleme

Abstract

Bu çalışmanın amacı, 12. sınıf öğrencilerinin tarih derslerinde öğrendikleri ve sahip oldukları genel kültür bilgisinden hareketle farklı ülkere ait madeni paraları analiz etme yeteneklerini ortaya koymaktır. Öğrenciler madeni paralara ilşkin analiz yararken paralar üzerindeki bilgileri/sembolleri kullanarak cevaplarını kanıtlara dayandırmaları önemlidir. Çalışma nitel araştırma yöntemi ile durum (örnek olay) çalışma desenlerinden bütüncül çoklu durum deseni şeklinde yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubu, Kars il merkezinde yer alan iki farklı liseden toplam 34 kişiden oluşan on ikinci sınıf öğrencisidir. Okul seçiminde ise LGS puanı dikkat alınarak yüksek puanlı bir Anadolu Lisesi bir de düşük LGS puanına sahip meslek lisesi seçilmiştir. Veri toplama aracı olarak Ukrayna, Sovyetler Birliği, Polonya ve Rusya Federasyonu’na ait dört adet madeni para ve bu paralara ait görseller kullanılmıştır. Çalışmada öğrencilere paraların resimleri ve soru formları verilerek öğrencilerden istenilen soruları cevaplamaları istenmiştir. Çalışmanın verileri betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonuçlara bakıldığında öğrencilerin görselleri değerlendirirken kimi zaman anakronizm kimi zaman da kavram yanılgısına düştükleri görülmüştür. Örneğin öğrenciler Çarlık Rusya, Sovyetler Birliği ve Rusya Federasyonu arasındaki değişim ve süreklilik bağını yeterince kuramadıkları anlaşılmıştır. Öğrencilerin simge, şekil ve sembol analizlerinde güçlük çektikleri ortaya çıkmıştır. Birçok öğrencinin çift başlı kartalı ve Komünizmim simgesi olan orak-çekiç sembollerini yorumlayamadıkları ortaya çıkmıştır. Bu durumun temel nedeni dünya tarihi alanında genel kültür eksikliğiyle yorumlanabilir. Bunun yanında öğrencilerin kanıt kullanma noktasında da sıkıntı yaşadıkları görülmüştür. Öğrenciler bazen doğru cevap verseler de bu cevaplarını paralar üzerinde yer alan kanıtlarla destekleyememiş veya desteklememişlerdir. Tarihsel iddiaların kanıtlarla desteklenmesi gerektiği yönündeki temel ilke tarih derslerinde vurgulanmasına rağmen bu çalışmada öğrencilerin kanıt kullanımı konusunda eksikliklerinin olduğu görülmüştür.

Keywords

Tarih eğitimi , tarihsel kanıt , görsel , görsel okuryazarlık , orta öğretim

Ethical Statement

Bu çalışma, T.C. Kafkas Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun E.9573 Sayı ve 01.03.2024 tarihli etik kurul onayı ile yürütülmüştür.

References

• Acun, F. (2016). Görsel malzemeler. A. Şimşek (Edt.), Tarihçilikte Disiplinlerarasılık (pp. 356-367). Yeni İnsan.
• Aktas, O., & Aslan, H. (2021). A research on the visual reading skills of the eighth grade students, International Online Journal of Educational Sciences, 13(3), 791-809. https://doi.org/10.15345/iojes.2021.03.011
• Alpay, N. ve Okur, M. R. (2021). Okul öncesi dönemdeki 5-6 yaş çocuklarının görsel okuryazarlık durumlarının ve dijital öğrenme içeriklerinin incelenmesi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi (AUAd), 7(3), 1-34. https://doi.org/10.51948/auad.951885.
• Aslan, H. (2015). Tarih öğretmenlerinin görsel kullanma durumları ve bunun lise öğrencilerinin görsel okuma becerilerine yansıması [Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Ata, B. (2002). Tarih derslerinde “Dokümanlarla Öğretim” Yaklaşımı. Türk Yurdu Dergisi, 175, pp. 80-87.
• Aytekin, E., Sağlam Tekir, H. & Aktın, K. (2022). Title of the paper Students' skills to use historical evidence with an evidence-based learning approach, Inonu University Journal of the Faculty of Education, 23(2), 1051-1079. https://doi.org/10.17679/inuefd.1031214.
• Bakmaz, H. (2016). Sosyal bilgiler derslerinde para ve pulların kullanımının öğrencilerin akademik başarısına etkisi [Yüksek lisans tezi, Adıyaman Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Barton, K. C. (2008). “I just kinda know” elementary students’ideas about historical evidence. In L. Levstik& K. Barton (Ed.), Researchin History Education (pp. 209-227). Routledge.
• Bickmore, S. T., Rumohr-Voskuil, G., & Binford, P. (2017). Crossing Selma's bridge: Integrating visual discovery strategy and young adult literature to promote dialogue and understanding. Middle Grades Review, 3(3). https://scholarworks.uvm.edu/mgreview/ vol3/iss3/7
• Binford P.E. & Mauney, M. (12 Apr 2025): Using Visual Inquiry to Engage Students in the Synthesis of Primary Sources on Child Labor, The Social Studies. https://doi.org/10.1080/00377996.2025.2484407.
• Cruz, B.C. & Ellerbrock, C.R. (2015) Developing visual literacy: Historical and manipulated photography in the social studies classroom. The Social Studies,106(6), 274-280. https://doi.org/10.1080/00377996.2015.1083932.
• Doğan, Y. (2007). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihsel yazılı kanıtların kullanımı [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Doğan, Y., Kabapınar, Y., Zaman, S., & Duman, E. Z. (2023). Sosyal bilimler alan becerileri: Kavram, kapsam ve geliştirme öyküsü. Millî Eğitim, 52 (Özel Sayı), 1055-1118. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1309009.
• Ercikan, K., & Seixas, P. (2015). Issues in designing assestments of historical thinking. Theory Into Practice, 54, 255-262. https://doi.org/10.1080/00405841.2015.1044375.
• Erkuş, E. (2013). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. Seçkin.
• Erol, A. (2009). Galatia Krallığı Kral Amyntas ve sikkeleri. Toplumsal Tarih Dergisi, 185, pp. 81-83.
• Erzincan, A. (2022). Film afişlerinin görsel okuryazarlık açısından analiz edilmesi. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (1), pp. 36–43. https://dergipark.org.tr/en/download/ article-file/ 2180672.
• Hallam, R. N. (1967). Logical thinking in history. Educational Review. 19, pp. 183-202.
• Iggers, G. G. (2000). Yirminci yüzyılda tarih yazımı. Tarih Vakfı.
• Işık, H. (2011). Ortaöğretim tarih derslerinde birinci ve ikinci el kaynaklar ile etkinlik temelli ders işlemelerin öğrencilerin tarihsel düşünme becerileri üzerine etkisi. Turkish Studies, 6 (1), 1323-1337. https://turkishstudies.net/DergiTamDetay.aspx?ID=1966.
• İşler, Ş. (2002). Günümüzde görsel okuryazarlık ve görsel okuryazarlık eğitimi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (1), 153-161. https://dergipark.org.tr/tr/ download/article-file/153198.
• Jahoda, G. (1963). The developmet of children’s ideas about country and nationalitiy. The British Journal of Educational Psychology, XXXIII, pp. 143-153.
• Kabapınar, Y.& Yetiş, A. (2019). Öğretmen ve öğrencilerin “kanıt temelli tarih öğretimi”ne ilişkin görüşleri: Bir durum saptaması. Turkish History Education Journal, 8(1), pp. 231-262. https://doi.org/10.17497/tuhed.555574
• Kağnıcı, G. (2016). Efigrafik, nümizmatik ve arkeolojik kalıntılar. A. Şimşek (Edt.), Tarih İçin Metodoloji (pp. 367-376), Pegem Akademi.
• Kahveci, S., & Aktın, K. (2024). Tarih öğretmenlerinin perspektifinden sosyal bilgiler eğitiminde tarih öğretimine ilişkin sorunlar. Turkish History Education Journal, 13(1), ss.170-198. https://doi.org/10.17497/tuhed.1455909.
• Kaptan, A.Y., ve Aslan, H. (2012). Görsl okuryazarlık ve eleştirel pedagaoji. Sanatın toplumsal ve pedagojik temellerine gelenekçi bir bakış. Çukuroava Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21 (3), 85-100. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/50782.
• Karaçam, E., & Ocak, G. (2023). Ortaöğretim öğrencileri için görsel okuryazarlık ölçeği geliştirme çalışması. Uluslararası Sosyal Alan Araştırmaları Dergisi, 12 (1), 70-87. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3112372.
• Kızıl, Ö. (2018). Sosyal bilgiler dersinde tarihsel kanıt analizi kullanımının 7. sınıf öğrencilerinin akademik başarıları üzerindeki etkisi. International Journal of Eurasian Education and Culture, 4, pp. (57-73). https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/480184.
• Kızılay, N., & Doğan, Y. (2014). Sınıfta arkeoloji: 6. Sınıf öğrencilerinin tarihsel düşünme becerilerinin geliştirilmesi üzerine bir eylem araştırması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (2), pp. 85-107. https://dergipark.org.tr/tr/download/ article-file/4213176.
• Kütükoğlu, M. S. (2011). Tarih araştırmalarında usûl. Türk Tarih Kurumu.
• Levstik, L.S., & Barton, K.C. (2008). Doing history. Routledge.
• Manry, J. C. (1926). World citizenship. In E. D. Starbuck (Ed.), Iowa Studies in Character. University of IOWA. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED541955.pdf
• Mıynat, A. (2021). Tarih araştırma ve yazımı açısından nümizmatik. A. Şimşek (Edt), Tarihçilikte Disiplinlerarasılık (pp. 155-171). Yeni İnsan.
• Öğün, Z. Ç. (2009). Roma döneminde Anadolu kentleri unvan yarışında iç Pontus. Toplumsal Tarih Dergisi, 185, pp. 70-73.
• Öztürk Dönmez, F. (2009). Roma İmparatorluğu’nda Anadolu’daki kentler arası anlaşmalar. Toplumsal Tarih Dergisi, 185, pp.78-80.
• Sadık Yılmaz H. & Keleş H. (2023). Tarih derslerinde tarihsel düşünmenin çeşitli etkinlikler kullanılarak öğretimi. N. Hayta, B. Ata, H. Köksal, T. Belenli & S. Yakar (Edt.), Tarih Eğitiminde Bir Ekol: Prof. Dr. Mustafa Safran’a armağan (pp. 503-520). Berikan.
• Sanalan, V.A., Sülün, A., Çoban, T.A. (2007). Görsel okuryazarlık. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(29, 33-47. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erziefd/issue/6007/80088.
• Seixas, P. (2017). A model of historical thinking. Educational Philosophy and Theory, 49 (6), 593-605, http://dx.doi.org/10.1080/00131857.2015.1101363.
• Shemilt, D. (1987). Adolescent ideas about evidence and methodology in history. In C. Portal (Ed.), The History Curriculum For Teachers (pp. 39-61). The Falmer.
• Togan, Z. V. (1985). Tarihte usûl, Enderun.
• Torun, F. (2019). Argümantasyon yöntemi ile kanıt kullanma becerisinin geliştirilmesi. Y. Kabapınar (Edt.), Kimlik Belirleyen Derslerde Kanıt Temelli Öğrenme (pp. 241-258). Pegem Akademi.
• Turan, İ. & Aslan, H. (2015). Öğretmen adaylarının tarihi görselleri analiz düzeyi. Turkish History Education Journal, 4 (2), 87-112. https://doi.org/10.17497/tuhed.185638.
• Tuş, M. (2016). Tarihçi ve kaynak. A. Şimşek (Edt.), Tarihçilikte Disiplinlerarasılık (pp. 300-306). Yeni İnsan. Tüzel, M. S. (2010). Görsel okuryazarlık. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 691 – 705. https://dergipark. org.tr/en/pub/tubar/issue/16968/177255.
• Uzun, H. (2006). Tarih bilimi ve tarihte nedensellik. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, pp. 1-13. Werner, W. (2002). Reading visual texts. Theory and Research in Social Education, 30 (3), p. 401-428. https://doi.org/10.1080/00933104.2002.10473203.
• Yabansu, Y., Kabapınar, Y. & Akengin, H. (2024). Kanıt temelli öğrenmeyi üstün yetenekli öğrenciler için sosyal bilgiler dersinde işe koşmak: Bir eylem araştırması. Trakya Eğitim Dergisi, 14(Özel Sayı), 378-400. https://doi.org/10.24315/tred.1519144.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.