BATILILAŞAN İKİ İMPARATORLUĞUN ROMAN KAHRAMANLARI: FELÂTUN BEY İLE RÂKIM EFENDİ VE OBLOMOV ROMANLARINA KARŞILAŞTIRMALI BİR BAKIŞ

Yıl 2016, , 71 - 92, 29.12.2016

Fatih Dinçer

https://doi.org/10.30568/tullis.277717

Öz

Türk edebiyatının romanla tanışması, Osmanlı İmparatorluğunun bütün
enerjisiyle batılılaşma çabalarına giriştiği bir döneme rastlar. Bu değişme
kaygısı aydının ve toplumun doğu ve batı arasında bir ikileme düşmesini
beraberinde getirmiştir. Medeniyet değişimiyle birlikte gelen yozlaşma,
(batılılaşmanın yanlış algılanması) alafrangalık, yazarlarca eleştirilerek
dönemin yeni edebi türü romana girmiştir.

Roman türüne halkı eğitmek görevi açısından bakan Ahmet Mithat Efendi, Felâtun Bey
ile Râkım Efendi romanını doğu-batı medeniyeti ve yanlış
batılılaşma konusu üzerine kurar. İmparatorluğun ana problemi adeta iki
karakterin üzerinden ortaya konulur. Felâtun Bey ile Râkım Efendi iki kutup
olarak karşılaştırılır.

Rus Romanının önemli ürünlerinden bir olarak görülen Oblomov,
“oblomovluk” kavramının edebiyata yerleşmesi sonucunu doğurmuştur. Bir Rus
soylusu olan İlya İlyiç, Rus İmparatorluğunun karakteristiğinin somutlaşmış
halidir. Öte yandan Ştoltz çalışkanlığıyla batıyı temsil eder.

Her iki romanda iki imparatorluğun kendini ve
batıyı algılamaktaki tutumu benzerlikler taşımaktadır. Yapılacak çalışmada
Batılılaşma çabası içine girmiş iki imparatorluk romanının kahramanlar
üzerinden örtüşen ve farklılaşan yönleri ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Karşılaştırmalı Edebiyat, Batılılaşma, Modernleşme, Roman, Felâtun Bey ile Râkım Efendi, Oblomov, Ahmet Mithat Efendi, İvan Gonçarov

Kaynakça

• Ahmet Mithat Efendi (1997); Felâtun Bey İle Râkım Efendi, (Haz. Tacettin Şimşek), Akçağ Yayınları, Ankara.