NEZİHE MERİÇ’İN “KORSAN ÇIKMAZI” ROMANINDA MODERNLEŞME SORUNSALINA ANLATICI PERSPEKTİFİNDEN BAKMAK

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 15 - 35, 24.06.2023

Cem Budan

https://doi.org/10.54566/turas.1216612

Öz

Nezihe Meriç’in 1961 tarihli Korsan Çıkmazı romanı, merkezine aldığı modernleşme sorunsalına yönelik bakışıyla olduğu kadar bu problemin işlenişinde başvurduğu teknik araçların kullanılış biçimiyle de çağdaş Türk edebiyatının hamle değeri taşıyan özgün yapıtları arasında yer almaktadır. Romanın klişe addedilebilecek muhtevasına rağmen özgün bir eser hüviyeti kazanmasını sağlayan özelliği, biçimsel yapısıyla tematik zemini arasında kurulan ilişkiye dayanmaktadır. Korsan Çıkmazı romanında söz konusu ilişkinin özellikle anlatıcı unsuru aracılığıyla şekillendirildiği görülmektedir. Anlatıcıların tipolojik karakterleri ve konumlarındaki sürekli değişim, romanın tematik yapısı ve temel iletisi üzerinde de belirleyici rol oynamıştır. Bu çalışmada, Türk toplumuna özgü modernleşme deneyiminin ele alındığı Korsan Çıkmazı romanının izleksel kuruluşunda bakış açısı ve anlatıcı unsurlarının oynadığı rol üzerinde durulacak; örnek pasajlardan hareketle eserin tematik arka planının teşekkülünde biçimsel araçların hangi ölçüde belirleyici olabildiği tartışılacaktır. Bu suretle edebî metne ilişkin içerik analizinde, anlatıcıların konum ve işlevlerinin izleksel yapıyla kurduğu organik bağın çözümlenmesinin arz ettiği önem gösterilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Nezihe Meriç, modernleşme, anlatıcı, korsan çıkmazı, tematik yapı

Kaynakça

• KAYNAKÇA Aktaş, Şerif (2005), Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Akçağ Yay., Ankara.
• Aytaç, Gürsel (2003), Genel Edebiyat Bilimi, Say Yay., İstanbul.
• Enginün, İnci (2018), Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı, Dergâh Yay., İstanbul.
• Karpat, Kemal (1971), Çağdaş Türk Edebiyatında Sosyal Konular, Varlık Yay., İstanbul.
• Kurdakul, Şükran (1985), Şairler ve Yazarlar Sözlüğü, Cem Yay., İstanbul.
• Meriç, Nezihe (2022), Korsan Çıkmazı, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
• Mutluay, Rauf (1976), 50 Yılın Türk Edebiyatı, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
• Necatigil, Behçet (1989), Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, Varlık Yay., İstanbul.
• Oktay, Ahmet (2017), Gizli Çekmece, Doğan Kitap, İstanbul.