Hygiene and food safety issues in the representation of Turkish street foods on social media: A semiotic analysis

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 32 - 49, 30.06.2025

Ozan Güler , Elif Ede

Öz

Street foods are a distinctive part of the regional culinary culture, which is an indispensable element of Turkish cuisine. Street foods are also an important element of tourist attraction as they reflect the culinary culture of their region. Another factor with a significant impact on increasing the attractiveness of destinations is the sharing of experiences related to street food, such as eating, drinking, and cooking, on social media platforms. Recently, serious issues related to hygiene, sanitation, and food safety have been observed in the verbal and visual content shared on social media channels with high engagement, such as Instagram and YouTube, focusing on street food. The comments under the posts support these observations. This situation naturally negatively affects the image of the country's and region's culinary cultures. Based on these observations and issues, this research aims to highlight hygiene and food safety problems in street food posts that receive a high level of interaction on social media platforms through the semiotic qualitative research technique. In accordance with the purpose of the research, six videos that were prepared under inappropriate conditions in terms of hygiene and food safety on social media platforms, yet received high views and interactions, were identified. After that, semiotic techniques were used to look at the videos' content in terms of their literal and symbolic meanings. The findings obtained are consistent with the researchers' observations of social media platforms, revealing a serious lack of food hygiene and sanitation in the purchasing, storage, preparation, cooking, and serving of street foods. In conclusion, it is essential that inspections of street foods be strengthened and that social media posts undergo specific regulation and filtering to enhance the representation of Turkish culinary culture globally and to boost the attractiveness of destinations.

Anahtar Kelimeler

Street food, Social media, Food Hygiene, Semiotic Analysis Approach

Türk sokak lezzetlerinin sosyal medyada temsiliyetindeki hijyen ve gıda güvenliği sorunları: Semiyotik bir inceleme

Öz

Sokak lezzetleri, Türk mutfak kültürünün vazgeçilmez bir unsuru olan yöresel yemek kültürünün ayırt edici bir parçasıdır. Sokak lezzetleri ait olduğu yörenin yemek kültürünü yansıtması açısından da önemli bir turistik çekicilik unsurudur. Destinasyonların çekicilik unsurunun artmasında yüksek etkiye sahip bir diğer unsur da sosyal medya platformlarında sokak lezzetlerine yönelik yeme, içme, pişirme gibi deneyimlerin paylaşılmasıdır. Son dönemlerde başta Instagram ve Youtube gibi yüksek etkileşime sahip sosyal medya kanallarında paylaşılan sokak lezzetleri temalı sözlü ve görsel paylaşım içeriklerinde hijyen, sanitasyon ve gıda güvenliği bağlamında ciddi sorunlar olduğu gözlenmektedir. Paylaşımların altında yer alan yorumlar bu gözlemleri destekler niteliktedir. Bu durum doğal olarak ülke ve bölge mutfak kültürlerine yönelik imajı olumsuz olarak etkilemektedir. Bu gözlem ve sorunlardan hareketle bu araştırma ile semiyotik (göstergebilim) nitel araştırma tekniği aracılığı ile sosyal medya platformlarında yüksek etkileşim alan sokak lezzetleri paylaşımlarının hijyen ve gıda güvenliği sorunlarının göz önüne serilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın amacına uygun olarak kullanılmak üzere sosyal medya platformlarındaki hijyen ve gıda güvenliği anlamında uygun olmayan koşullarda hazırlanan, buna karşın yüksek izlenme ve etkileşim alan 6 video belirlenmiştir. Ardından ilgili videolar semiyotik analiz yardımıyla düz anlam ve yan anlamlar olarak içerik analizine tabi tutulmuştur. Elde edilen bulgular araştırmacıların sosyal medya platformu gözlemlerini doğrular nitelikte, sokak lezzetlerinin satın alınmasında, depolanmasında, hazırlanmasında, pişirilmesinde ve servisinde ciddi gıda hijyeni ve sanitasyon eksikliği olduğunu gözler önüne sermektedir. Sonuç olarak Türk mutfak kültürünün dünyada temsiliyeti ve destinasyonların çekiciliklerinin artırılması açısından sokak lezzetlerine yönelik denetimlerin arttırılması ve sosyal medya paylaşımlarının belirli bir kontrol ve filtrelemeye tabii tutulması gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Sokak lezzetleri, Sosyal medya, Gıda Hijyeni, Semiyotik Analiz Yaklaşımı

Kaynakça

• Akinbode, S. O., Dipeolu, A. O., & Okuneye, P. A. (2011). Willingness to pay for street food safety in Ogun State, Nigeria. Journal of Agricultural and Food Information, 12(2), 154–166. https://doi.org/10.1080/10496505.2011.563226
• Akşit, N. A. (2019). Yerli turistlerin sokak yiyeceklerine yönelik tutumlarının belirlenmesi. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 47-61. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tdtad/issue/46926/514376
• Alamaslı, I. K. (2021). Kültür endüstrisi bağlamında Instagram. İletişim Bilimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 39-49. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ibadergi/issue/63066/958178
• Alimi, B. A. (2016). Risk factors in street food practices in developing countries: A review. Food science and human wellness, 5(3), 141-148. https://www.researchgate.net/publication
• Altunbağ, E., & Yılmaz, H. (2019). Sokak satıcılarına göre sokak lezzetleri. Ulusal-Uluslararası Turizm Kongresi, 13(2), 437-443. https://avesis.anadolu.edu.tr/yayin/fae85596-c727-4e75-a59e-716bd483d1
• Andaş, Ş., & Aymankuy, Ş. Y. (2024). Türkiye’de Michelin Rehberi’ne giren Uzak Doğu restoranlarında semiyotik bir analiz. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 7(1), 164-175. https://dspace.balikesir.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12462/15404
• Avcı, N. (2023). Tüketicilerin sokak lezzeti tercihlerinde satıcılarının marka bilinirliği algılarının etkisi: Youtuberların aracı rolü. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 407-429. https://dergipark.org.tr/en/pub/ohuiibf/issue/77116/1185639
• Ayaz, N., & Aydın, A. (2017). Turizmde gıda güvenliği sürecinde hijyen davranışı üzerine bir araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 136-150. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/395485
• Ayaz, N., & Aydın, A. (2018). Yiyecek ve içecek işletmelerinde iş motivasyonun hijyen davranışına etkisi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 15(2), 287-301. https://dergipark.org.tr/tr/pub/soid/issue/38854/350511
• Aydın, B. (2020). Sokak lezzetlerinin gıda güvenliği açısından değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gedik Üniversitesi, İstanbul.
• Ballı, E. (2016). Gastronomi turizmi açısından Adana sokak lezzetleri. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 4(1), 3-17. https://www.researchgate.net/publication/305721964_
• Baydan, S. (2018). Gastronomi imajı ve sosyal medyanın turistlerin ziyaret niyetlerine etkisi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bayraktar, G., & Zencir, E. (2019). Sokak satıcılarının gözünden sokak lezzetleri: İzmir örneği (Street foods from the perspective of sellers: İzmir case). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 7(2), 1367-1382. https://jotags.net/index.php/jotags/article/view/1547
• Bektarım, N., Çakıcı, A. C., & Ballı, E. (2019). Sokak lezzetleri tüketim sıklığı. 3. Uluslararası Turizmin Geleceği Kongresi: İnovasyon, Girişimcilik ve Sürdürülebilirlik, 26–28 Eylül, Mersin, Türkiye, 678–684. https://www.researchgate.net/profile/Erdinc-Balli/publication/336363435
• Bulduk, S., & Bulduk, E. Ö. (2018). Gıda ve personel hijyeni (6. baskı). Detay Yayıncılık.
• Çavuşoğlu, M., & Çavuşoğlu, O. (2018). Gastronomi turizmi ve Kıbrıs sokak lezzetleri üzerine bir araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 637-651. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/519059
• Çetiner, H. (2010). Yiyecek-içecek işletmelerinde hijyen. sanitasyon ve personelin hijyen kurallarına ilişkin davranışlarında eğitim faktörü. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çiçek, M. (2016). Semiyoloji ve semiyotik üzerine düşünceler. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 6(2), 137-147. http://tojdac.org/tojdac/VOLUME6-ISSUE2_files/tojdac_v06i2108.pdf
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri (4. Baskı). Siyasal Kitapevi.
• Cumhur, Ö. (2020). Sokak gıdalarının güvenliği için risk faktörlerinin değerlendirilmesi. Food and Health., 6(2), 128-139. http://jfhs.scientificwebjournals.com/en/download/article-file/985829
• Dawson, R. J., & Canet, C. (1991). International activities in street foods. Food Control, 2(3), 135-138. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0956713591900817
• Demir, Ş., Akdağ, G., Sormaz, Ü., Özata, E. (2018). Sokak lezzetlerinin gastronomik değeri: İstanbul sokak lezzetleri. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 589-601. https://dergipark.org.tr/tr/pub/guntad/issue/38617/448175
• Demirci, A. & Ersoy, A. F. (2010). Gıda reyonunda çalışan personelin kişisel hijyen kurallarına dikkat etme durumları. e-Journal of New World Sciences Academy Vocational Education, 6(2), 66-74. https://dergipark.org.tr/en/pub/nwsavoca/issue/10911/130627
• Dursun, F. (2024). A conceptual study on the role of street food in gastronomic tourism. Journal of Hospitality and Tourism Issues, 6(2), 195-213. https://dergipark.org.tr/en/pub/johti/issue/87144/1554128
• Eraslan, O., & Aymankuy, Y. (2023). Sokak lezzetlerinin gastronomi turizmi açısından değerlendirilmesi: Şanlıurfa örneği. International Journal of Tourism and Destination Studies, 2(2), 100-111. https://dspace.balikesir.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12462/16372
• Erdal, G. (2017). Logolar, dil ve semiyotik. Ulakbilge Sosyal bilimler Dergisi, 5(11), 683-699. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=685494
• Ertopcu, İ. (2019). Restoran işletmelerinin sosyal medya kullanımı: Instagram örneği. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 49-64. https://dergipark.org.tr/tr/pub/guntad/issue/43942/483535
• Eryılmaz, B., & Şengül, S. (2016). Sosyal medyada paylaşılan yöresel yemek fotoğraflarının turistlerin seyahat tercihleri üzerindeki etkisi. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 32-42. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tdtad/issue/21282/228457
• Göker, G. (2011). Destinasyon çekicilik unsuru olarak gastronomi turizmi (Balıkesir ili örneği) [Yüksek Lisans Tezi], Balıkesir Üniversitesi.
• Güler, O., & Yayla, F. (2020). Hijyen restoranlar için hala bir şikâyet nedeni mi? Mersin’deki alakart restoranlara yönelik çevrimiçi müşteri şikâyetleri üzerinden bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(4), 3740-3753. https://www.tutad.org/index.php/tutad/article/view/384
• Güneş, E., & Koçyiğit, T. (2018). Turizm işletmelerinde hijyen ve sanitasyona dair işbaşı eğitimin önemi; Konya örneği. Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi, 1(2), 73-86. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ucbad/issue/38487/446952
• Iğdır, E. (2020). Gastronomi turizmi kapsamında sokak lezzetlerinin yeri ve gastronomik bir ürün olarak değerlendirilmesi. Journal of Tourism Research Institute, 1(2), 101-110. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jtri/issue/60519/888884
• Instagram (2025). 25.01.2025 tarihinde https://www.instagram.com/reel/C9xteAmtoSF/?igsh=eXhnbHc0bnpidDB2,2025 adresinden alınmıştır.
• Kargiglioğlu, Ş. (2019). Planlı davranış teorisi bağlamında sokak lezzetlerinin destinasyon seçimi ve tekrar ziyaret etme niyetine etkisi: İstanbul ili örneği. Yayımlanmamış [Doktora Tezi] Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karmarkar, A., & Paranjape, M. (2020). The popularity of street food and role of social media in promoting street food with reference to Pune city. Atithya: A Journal of Hospitality, 6(2), 53-60. https://www.academia.edu/63420304
• Karsavuran, Z. (2018). Sokak yemekleri: Farklı disiplinlerin yaklaşımı ve gastronomi turizmi alanında sokak yemeklerinin değerlendirilmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(1), 246–265. https://doi.org/10.21325/jotags.2018.306
• Kedla, S., Nandini, B., & Chethan, S. (2025). Street food culture and culinary tourism: Economic Drift for the Tourism Industry. European Journal of Arts, Humanities and Social Sciences, 2(2), 85-91. https://ejahss.com/index.php/journal/article/view/140
• Kılıç, B., & Girgin, G. (2021). Tüketicilerin sokak lezzeti tercihleri ve hijyen algılarının kişilik tipleri kapsamında incelenmesi. Journal of Gastronomy, Hospitality, and Travel. 4(1), 122-133. https://www.joghat.org/uploads/2021-vol-4-issue-1-full-text-63.pdf
• Koç, Y., (2017). Sosyal bilimlerde örnekleme kuramı. Asos Journal, 47(47), 480-495. https://asosjournal.com/?mod=makale_ing_ozet&makale_id=34579
• Merdol, T. K., Beyhan, Y., Ciğerim, N., Sağlam, F., Tayfur, M., Baş, M. ve Dağ, A., (2000). Toplu beslenme yapılan kurumlarda çalışan personel için sanitasyon/hijyen eğitimi. Hatipoğlu Yayınevi, Ankara.
• Mussi, P. P., de Souza Pinheiro, P. M., Soca, G. Y., & Bianchini, V. S. (2022). Memories and traditions of street food: Gastronomic practices on the streets of Pelotas. Applied Tourism, 7(2), 35-42. https://periodicos.univali.br/index.php/ijth/article/download/18683/10732
• Ödemiş, Y., & Aslan, Z. (2021). Gastronomik unsur olarak sokak lezzetleri. In A. Kaya, M. Yılmaz, & S. Yetimoğlu (Ed.), Gastronomide alternatif yaklaşımlar(s.46–71). Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları. https://www.researchgate.net/profile/Zeynep-Cinar/research
• Oğuz, S., Ballı, E., & Buzcu, Z. (2020). Yerel halkın sokak lezzetlerine karşı algıları: Adana örneği. Turizm Akademik Dergisi, 7(2), 107-121. https://dergipark.org.tr/en/pub/touraj/issue/58493/789507
• Omemu, A.M. & Aderoju S.T. (2008). Food safety knowledge and practices of street food vendors in the city of abeokuta, Nigeria. Food Control, 19(04), s.396-402. https://www.sciencedirect.com/science/article
• Özçelik, A. & Akova, O. (2021). The impact of street food experience on behavioural intention. British Food Journal, 123(12), 4175-4193. https://www.emerald.com/insight/content
• Özenç, Y. Y. (2022). Eğitim araştırmalarında durum çalışması deseni nasıl kullanılır. Uluslararası Eğitimde Nitel Araştırmalarda Mükemmellik Arayışı Dergisi, 1(2), 57-67. https://www.uenamad.elayayincilik.com
• Rosales, A. P., Linnemann, A. R., & Luning, P. A. (2023). Food safety knowledge, self-reported hygiene practices, and street food vendors’ perceptions of current hygiene facilities and services-An Ecuadorean case. Food Control, 144, 109-377. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0956713522005709
• Şahin, C., & Girgin, G. K. (2024). Sosyal medya aynasında Türk sokak lezzetlerine ilişkin yerli ve yabancı turistlerin deneyim farklılıkları ve Türk sokak lezzetlerinin gastronomik ürün olarak pazarlanabilme stratejileri. Journal of Travel and Tourism Research, 25(25), 1-19. https://dergipark.org.tr/en/pub/ttr/issue/86278/1472995
• Salamandane, A., Malfeito-Ferreira, M., & Brito, L. (2023). The socioeconomic factors of street food vending in developing countries and its implications for public health: a systematic review. Foods, 12(20), 3774. https://www.academia.edu/111312020
• Sökmen, A. (2003). Ağırlama endüstrisinde yiyecek ve içecek yönetimi. (1.baskı). Ankara: Detay yayıncılık.
• Solunoğlu, A. (2018). Sokak lezzetlerine ilişkin tüketici tutumları: Gaziantep ve İstanbul örnekleri. [Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sünnetçioğlu, S., & Yıldırım, H. M. (2019). Sokak yiyeceklerinin tüketiminde satıcıya olan güven, algılanan risk, algılanan fayda, tutum ve satın alma niyeti arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2799-2818. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mjss/issue/47096/481779
• TikTok (2025). 25.01.2025 tarihinde https://vt.tiktok.com/ZSMMu7wm2/ adresinden alınmıştır.
• TikTok (2025). 25.01.2025 tarihinde https://vt.tiktok.com/ZSMMuf5aw/ adresinden alınmıştır.
• TikTok (2025). 25.01.2025 tarihinde https://vt.tiktok.com/ZSMMugbAQ/ , 2025 adresinden alınmıştır.
• TikTok (2025). 25.01.2025 tarihinde https://vt.tiktok.com/ZSMMuw8Q9/ adresinden alınmıştır.
• Yayla, Ö. (2021). Sosyal medya’ da Türk sokak lezzetleri: Youtube Örneği (Turkish street oods in Social Media: Case of Youtube). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 9(2), 1379-1400. https://jotags.net/index.php/jotags/article/view/1395
• Yeşilyurt, H. (2022). Üniversite öğrencilerinin sokak yemeklerine yönelik tercihlerinin ve hijyen algılarının belirlenmesi. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 6(2), 264-276. https://doi.org/10.32958/gastoria.1100577
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (12.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. Z., & Uyar, U. (2024). Dijital çağda aşçılığın evrimi: sosyal medya ve yemek videoları üzerine inceleme. Anasay, (29), 152-162. https://dergipark.org.tr/en/pub/anasay/article/1465345
• Yıldırım, Ö., & Albayrak, A. (2019). Yabancı turistlerin İstanbul sokak yemeklerini değerlendirmeleri üzerine bir çalışma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(2),1077-1092. https://arelarsiv.arel.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12294/3767
• Yin, R. (1984). Case study research: design and methods. (3. Baskı). California: Sage.
• YouTube (2025). 25.01.2025 tarihinde https://youtube.com/shorts/duAqaqrt-aU?si=zvcFEA9VOF3PMaMr,2025 adresinden alınmıştır.
• Yüncü, H. R. (2010, Temmuz). Sürdürülebilir turizm açısından gastronomi turizmi ve Perşembe Yaylası [Bildiri sunumu]. 10. Aybastı-Kabataş Kurultayı, Aybastı, Ordu, Türkiye. https://avesis.anadolu.edu.tr/yayin/fa37958c-6be6-4a1a-998b-0198c9e0c141