Turizmde Etnomerkezcilik Üzerine Sistematik Literatür Taraması

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 103 - 118, 01.07.2021

Asena Albayrak

Öz

Turizm, doğası itibariyle farklı kültürlerden, toplumlardan veya gruplardan pek çok kişiyi bir araya getirmektedir. Söz konusu kişiler yeme içme alışkanlıklarından giyim kuşam tercihlerine, mizah anlayışlarından etnik köken özelliklerine, yaşam tarzlarından hayata bakış açılarına kadar birçok konuda farklılıklara sahiptir. Bu farklılıklar bir toplumun, kültürün veya grubun kendine özgü
özelliklerini belirlemektedir. Etnomerkezcilik, kendi kültürünü baz alarak farklı kültürleri değerlendirmektir. Dolayısıyla bu yönüyle etnomerkezciliğin yerel halk, turist ve çalışanlar bağlamında turizm ile yakın ilişkisi olduğu görülmektedir. Buradan hareketle bu çalışmanın amacı, sistematik literatür taraması yöntemiyle turizmde etnomerkezcilik kavramının gelişimini ve nasıl ele alındığını ortaya koymaktır. Bu amaçla konuyla ilgili Web of Science, DergiPark ve Ulusal Tez Merkezi veri tabanlarından elde edilen 2848 makale incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda turizmde etnomerkezcilik araştırmaları yapılırken sosyolojik boyutun genelde göz ardı edildiği ve yerel halk-turist, turist-turist, turist-turizm çalışanları arasında olduğu gibi sosyal etkileşimlerin görüldüğü turizm faaliyetlerinde etnomerkezciliğe dair araştırmaların tüm bu etkileşimler hesaba katılarak yapılması gerektiği bulgularına ulaşılmıştır. Bu etkileşimlerin niceliği ve niteliği turistik destinasyonlara göre farklılık göstermektedir. Bu nedenle gelecekte yapılacak olan çalışmalarla, araştırma için seçilen destinasyonların kültürel yapısı, demografik özellikleri ve yerel halkın turistik faaliyetlerle ne derece ilişkilendiğini ortaya koyabilmek mümkün olacaktır. Bu da destinasyondaki turizm faaliyetlerinin planlanması ve gerçekleştirilmesinde söz sahibi olan yerel
yönetimler ve paydaşların bölgedeki faaliyetleri daha sağlıklı bir şekilde ele almasına yardımcı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Etnomerkezcilik, Turizm, Sistematik literatür taraması

Kaynakça

• Adorno, T. W., Frenkel-Brunswik, K., Levinson, D., & Sanford, R. N. (1950). The authoritarian personality. New York: Harper & Brothers.
• Allport, G.W. (1954). The Nature of Prejudice. Reading: Addison-Wesley Yayıncılık. Altınay Özdemir, M., & Kızılırmak, İ. (2019). Tüketicilerin destinasyon seçim tutumları ile etnosentrik tutumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2), 175-201. doi.org/10.32572/guntad.526885 .
• Balibar, E. (1993). Irkçılık ve milliyetçilik, Balibar, E., Wallerstein, I., Irk Ulus Sınıf, & N. Ökten (Çev), İstanbul: Metis Yayınları.
• Başçı, E. (2017). Küreselleşen dünyada etnosentrizm: Üniversite öğrencileri üzerine yapılan bir saha araştırması. International Journal of Academic Value Studies, 3(16), 286-293. doi: 10.23929/javs.620.
• Bizumic, B., & Duckitt, J. (2012). What is and is not ethnocentrism? A conceptual analysis and political implications. Political Psychology, 33(6), 1-23. doi.org/10.1111/j.1467-9221.2012.00907.x
• Bizumic, B., Monaghan, C., & Priest, D. (2020). The return of ethnocentrism. Political Psychology, 41(6), 1-45. doi:10.1111/pops.12710
• Brewer, M. B. (1999). The psychology of prejudice: Ingroup love and outgroup hate? .Journal of Social Issues, 55 (3), 429–44. doi.org/10.1111/0022-4537.00126
• Brown, D. E. (2004). Human universals, human nature, and human culture. Daedalus, 133 (4), 47-54. doi: 10.1162/0011526042365645
• Butler, R. W. (1980). The concept of a tourist area cycle of evolution, Implications for management of resources. Canadian Geographer, 24(1), 5-12. doi: 10.1111/j.1541-0064.1980.tb00970.x
• Chen, G. (2010). The impact of intercultural sensitivity on ethnocentrism and intercultural communication apprehension. Intercultural Communication Studies, 19(1), 1-9.
• De Kadt, E. (Ed.). (1979). Introduction. In tourism: Passport to development, London: Oxford University Press.
• Doxey, G. V. (1975). A causation theory of visitor resident irritants: Methodology and research inferences. Travel and Tourism Research Association Sixth Annual Conference Proceedings, Travel Research Association: San Diego.
• Etinson, A. (2017). Some myths about ethnocentrism. Australasian Journal of Philosophy, doi: 10.1080/00048402.2017.1343363
• Er, S. (2005). Kültürlerarası iletişim, budun merkezcilik ve öteki. Journal of İstanbul Kültür University, 1, 9-18.
• Esen, S. S. (2011). Konaklama işletmelerinde müşteri memnuniyeti ve etnosentrizm müşteri memnuniyet düzeylerindeki etkisi: Alanya örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Karaman.
• Gonzales, K. V., Verkuyten, M., Weesie, J., & Poppe, E. (2008). Prejudice towards muslims in the Netherlands: Testing integrated threat theory. British Journal of Social Psychology, 47, 667-685. doi:10.1348/014466608X284443
• Göregenli, M. (2011). Temel kavramlar: önyargı, kalıpyargı ve ayrımcılık. İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyoloji ve Eğitim Çalışmaları Birimi. ‘Önyargılar, Kalıpyargılar ve Ayrımcılık: Sosyolojik ve Eğitimsel Perspektifler’ Projesi. (Derleyenler: Kenan Çayır, Müge Ayan Ceyhan). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Grant, P. R. (1992). Ethnocentrism between group of unequal power in response to perceived threat to social identity and valued resources. Canadian Journal of Behavioral Science, 24, 348-370. doi.org/10.1037/ h0078735
• Grant, P. R. (1993). Ethnocentrism in response to a threat to social identity. Replication Research in The Social Sciences. Journal of Social Behavior and Personality, 8, 143-154.
• Grant, P. R., & Brown, R. (1995). From ethnocentrism to collective protest: Responses to relative deprivation and threat to social identity. Social Psychology Quarterly, 58, 195-211.
• Guan, S. J. (1995). Intercultural communication. Beijing: Pekin University Press.
• Gumplowicz, L. (1879). Das Recht der Nationalität und Sprachen in Oesterreich-Ungarn [The right of nationality and languages in Austria-Hungary]. Innsbruck, Austria: Wagner’sche UniversitätsBuchhandlung.
• Gumplowicz, L. (1887). System Socyologii [System of sociology]. Warsaw, Poland: Spolka Nakladowa.
• Hales, D., & Edmonds, B. (2018). Intragenerational cultural evolution and ethnocentrism. Journal of Conflict Resolution, 1-27. doi.org/10.1177/0022002718780481.
• Hammond, R. A., & Axelrod, R. (2006). The evoluation of ethnocentrism. Journal of Conflict Resolution, 50(6), 926-936. doi:10.1177/0022002706293470
• Hirschfeld, L. A. (1996). Race in the making. Cambridge: MA: MIT Press. Hofstede, G. (1991). Culture and organizations: Software of the mind. London: McGraw-Hill.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2005). Yeni insan ve insanlar. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Karaçam, Z. (2013). Sistematik derleme metodolojisi: Sistematik derleme hazırlamak için bir rehber, DEUHYO,6(1), 26-33.
• Kim, M., & Hubbard, A. (2007). Intercultural communication in the global Village: How to understand ‘‘The Other”. Journal of Intercultural Communication Research. 36(3), 223-235. doi. org/10.1080/17475750701737165.
• Kock, F., Josiassen, A., Assaf, A. G., Karpen, I. & Farrelly, F. (2019). Tourism ethnocentrism and its effects on tourist and resident behavior. Journal of Travel Research: 1-13. doi.org/10.1177/0047287518755504.
• Kurzban, R., Tooby, J., & Cosmides. L. (2001). Can race be erased? Coalitional computation and social categorization. Proceedings of the National Academy of Sciences USA, doi.org/10.1073/pnas.251541498
• Lee, J., Crawford, A., Weber, M.R., & Dennison, D. (2018). Antecedents of cultural intelligence among American hospitality students: Moderating effect of ethnocentrism, Journal of Hospitality & Tourism Education, doi: 10.1080/10963758.2018.1444494
• LeVine, R. A., & Campbell, D. T. (1972). Ethnocentrism. New York: John Wiley.
• Michailova, S., Piekkari, R., Storgaard., M., & Tienari, J. (2017). Rethinking ethnocentrism in international business research. Global Strategy Journal, 7(4), 335-353. doi.org/10.1002/gsj.1159
• Mora, N. (2008). Kendi-öteki etkileşimi ve etnomerkezcilik. Selçuk İletişim, 5(2), 206-218.
• Myers, M. B. (2015). Ethnocentrism: A literature overview and directions for future research. Proceedings of the 1995 Academy of Marketing Science (AMS) Annual Conference: 202-207. Orlando, Florida.
• Nettekoven, L. (1979). Mechanisms of intercultural interaction. E. de Kadt, (Ed), In tourism: Passport to development (pp: 135-145). London: Oxford University Press.
• Neuliep, J. W., & McCroskey, J. C. (1997). The development of intercultural and interethnic communication apprehension scales. Communation Research Reports, 14, 385-398. doi.org/10.1080/08824099709388656
• Neuliep, J. W., Chaudoir, M., & McCroskey, J. C. (2001). A cross-cultural comparison of ethnocentrism among Japanese and United States Collage students. Communication Research Reports, 18, 137-146. doi.org/10.1080/08824090109384791.
• Neuliep, J. W., Hintz, S. M., & McCroskey, J. C. (2005). The influence of ethnocenstrism in organizational contexts: Perceptions on interviewee and managerial attractiveness, credibility, and effectiveness. Communication Quarterly, 53(1), 41-56. doi: 10.1080/01463370500055954
• Öğüt, N. (2017). Kültürlerarası duyarlılık düzeyi ile etnikmerkezcilik, yaşam doyumu ve mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı. Konya.
• Özkalp, E. (2005). Sosyolojiye Giriş. (Yenilenmiş 14. Baskı). Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları. Öztürk, Y. (2020). Tüketici etnosentrizminin turistik satın alma tercihine etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12 (1), 304-313. doi./10.20491/isarder.2020.843
• Poyraz, Ö. O. (2017). Etnosentrik eğilimlerin tüketici davranışları üzerine etkisi: Azerbaycan ve Türkiye karşılaştırması. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 9(2), 163-188.
• Rızaoğlu, B. (2012). Turizm davranışı. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Sayın, K. (2019). Turizm işletmelerinde etnosentrizm: Oteller ve seyahat acentalarının yönetsel faaliyetlerine etkisi -bir uygulama, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, Konya.
• Schaefer, R., & Lamm, R. P. (1995). Sociology. New York: MGraw-Hill.
• Segall, M. H. (1979). Cross-cultural psychology: Human behavior in global perspective. California: Monteray Brooks/Col.
• Shimp, T. A., & Sharma, S. (1987). Consumer ethnocentrism: construction and validation of the CETSCALE. Journal of Marketing 14, 280-289. doi:10.1.1.466.8599.
• Sirgy, M. J., & Su, C. (2000). Destination image, self-congruity, and travel behavior: Toward an integrative model. Journal of Travel Research, 38(4), 340–352. doi.org/10.1177/004728750003800402
• Soyak, M. (2013). Uluslararası turizmde son eğilimler ve Türkiye’de turizm politikalarının evrimi. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4, 1-18.
• Sumner, W. G. (1906). Folkways. Boston: Ginn.
• Şenel, A. (1993). Irk ve ırkçılık düşüncesi. Ankara: Bilim Sanat yayınları.
• Taylor, D. M., & Jaggi, V. (1974). Ethnocentrism and casual attribution in a South Indian context. Journal of Cross Cultural Psychology, 5, 162-171. doi.org/10.1177/002202217400500202
• UNESCO (1994). The Declaration of principles on tolerance. Retrieved from http://unesdoc.unesco.org/ images/0015/001518/151830eo.pdf
• Üstün, E., & Demir, S. (2017). An analysis of intercultural sensitivity and ethnocentrism levels of teacher candidates. İnönü University Journal of the Faculty of Education, 18(3), 1-11. doi: 10.17679/ inuefd.354129
• Young, C. A., Haffejee, B., & Corsun, D. L. (2017). The relationship between ethnocentrism and cultural intelligence, International Journal of Intercultural Relation, 58, 31-41