“Çar-Ender-Çar” in the classical turkish Literature and the Kaside of Kara Fazlı

Yıl 2009, Sayı: 17, 92 - 115, 01.01.2009

Fatma Sabiha Kutlar

Öz

“Çâr-ender-çâr” is a literary term used to indicate the poems written by literary arts such as leff ü neşr, taksim, tensikü’s-sıfat and tefrik created using the four elements in the same order. In Classical Turkish literature, as far as we have specified, the first çâr-ender-çâr kasides and gazels belong to Ahmedî. In this article, we transliterated a çâr-ender-çâr kaside, which was written by Kara Fazlî in the 16th century

Anahtar Kelimeler

Çâr-ender-çâr, leff ü neşr, taksim, tensikü’s-sıfat, tefrik, kaside, gazel, Classical Turkish literature

Klasik Türk Edebiyatında Çâr-Ender-Çâr ve Kara Fazlî’nin Kasidesi

Öz

Çâr-ender-çâr, dört unsurun karşılıklı olarak sıralanabildiği leff ü neşr, taksim, tensikü’s-sıfat, tefrik gibi sanatların bir şiirin bütün beyitlerine uygulanmasıyla ortaya çıkan tarz için kullanılan edebî terimdir. Klasik Türk Edebiyatında belirleyebildiğimiz ilk Türkçe çâr-ender-çâr kaside ve gazeller Ahmedî’ye aittir. Bu çalışmada incelemeye çalıştığımız ve çeviri yazılı metni ile nesre çevirisini verdiğimiz çâr-ender-çâr kaside ise, 16. yüzyıl şairlerinden Kara Fazlî tarafından yazılmıştır

Anahtar Kelimeler

Çâr-ender-çâr, leff ü neşr, taksim, tensikü’s-sıfat, tefrik, kaside, gazel, Klasik Türk Edebiyatı

Kaynakça

• AKDOĞAN, Yaşar (1979), Ahmedi Dîvânı ve Dil Hususiyetleri: Gramer, Sentaks, Sözlük, 2 c., İstanbul Ünv., (yayımlanmamış doktora tezi), İstanbul.
• BAHÂR, Lâletîg Çend (1379), Bahâr-ı Acem, Ferheng-i Lugât-i Terkîbât, Kinâyât ve Emsâl-i Fârsî, c. 1, Tehrân: İntişârât-ı Telâye.
• CANIM, Rıdvan (2000), Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İncelemeMetin), Ankara: AKM.
• ÇAVUŞOĞLU, Mehmet (1986), “Kaside”, Türk Dili Dergisi, Türk Şiiri Özel Sayısı II: Divan Şiiri, LII/415-416-417: 17-77.
• ÇETİN, İsmail (1993), Derzî-zâde Ulvî, Hayatı, Edebî Şahsiyeti ve Divanının Tenkidli Metni, 2 c., Fırat Ünv. (yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Elazığ.
• ÇİFTÇİ, Hasan (1992), Sirâcî-i Sigzî ve Divanı, Atatürk Ünv. (yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Erzurum.
• COŞKUN, Menderes (2007), Sözün Büyüsü, Edebî Sanatlar, Dergâh Yayınları: İstanbul.
• DEĞİRMENÇAY, Veyis (2000), İran Edebiyatında Bedî’iyye veya Kaside-i Masnû’a, Erzurum: Atatürk Ünv. Fen Ed. Fakültesi Yayını.
• DİLÇİN, Cem (2003), “Fuzulî’nin Farsça Çâr-ender-çâr Kasidesi”, Journal of Turkish Studies 27/II: 41-62.
• HARMANCI, M. Esat (2007), Süheylî Ahmed Bin Hemdem Kethudâ, Dîvân, Ankara: Akçağ.
• İSEN, Mustafa (1994), Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, Ankara: AKM.
• KUTLUK, İbrahim (1978), Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ, I, Ankara: TTK.
• -----------, (1981), Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ, II, Ankara: TTK.
• NEFÎSÎ, Alî Ekber (1318), Ferheng-i Nefîsî, Cild-i Devvom, Tehrân: Kitâb-furûşî-i Hayyâm.
• [OLGUN], Tâhir-ül Mevlevî (1973), Edebiyat Lügatı, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• ÖZKAT, Mustafa (2005), Kara Fazlî’nin Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Dîvânı, Marmara Ünv. Türkiyat Arş. Enst., (yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul.
• ÖZTEKİN, Nezahat (1989), “Derzîzâde Ulvî Çelebi’nin Çâr-ender-çâr ve Pey-ender-per Kasîdeleri”, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi V, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., İzmir: 39-65.
• SARAÇ, Yekta (2007), Klâsik Edebiyat Bilgisi Belâgat, İstanbul: 3F Yayınevi.
• STEİNGASS, F. (1988), A Comprehensive Persian-English Dictionary, Britain: Routledge.
• TUMAN, Mehmet Nâil (2001a-b). Tuhfe-i Nâilî, I-II, Bizim Büro Yayınları: Ankara.
• VEFÂǿÎ, Abbâs Alî (1376), Külliyât- Külliyât-ı Selmân ı Selmân ı Selmân-ı Sâvecî ı Sâvecî, Tehrân: Şirket-i Çâp-ı Ferşîve.
• YÂSEMÎ, Reşîd (tarihsiz), Külliyât- Külliyât-ı Kasâǿid, Gazeliyyât, id, Gazeliyyât,RubâǾiyyât,TercîǾât, Terkîbât ve ât, Terkîbât ve Mesneviyyât- Mesneviyyât-ı Hâce Cemâlü’d ı Hâce Cemâlü’d ı Hâce Cemâlü’d-dîn Selmân dîn Selmân dîn Selmân-ı Sâvecî ı Sâvecî, Tehrân: Çâp-ı Tâbiş.